Список материалов
ЗИСМАН Нафтоли Азрильевич
ЗИСМАН Нафтоли Азрильевич (13.7.1928, Могилёв‑Подольский ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. Техник ф. канд. (1970). Одесса элемтә электротехник ин‑тын тамамлағандан һуң (1949) Өфө элемтә аппаратураһы з‑дында инженер, лаб. нач. булып эшләй. 1957 й. алып “Солитон” ҒТИ‑ның (Өфө) лаб. нач., 1960 й. — нач. урынбаҫары,...
ЗИРАХ Аполлоний Александрович
ЗИРАХ Аполлоний Александрович (1855, Быҙаулыҡ ҡ. — 20.11.1919, Өфө), фотограф. 1872 й. алып — Һамар губ. дәүләт һәм земство учреждениеларында, 1893 й. — Көнбайыш Себер т. юлы төҙөлөшө башҡармаһы канцелярияһында, 1896 й. — Өфө губерна земство башҡармаһында, 1918 й. башлап Өфө губерна ХКС‑ында, революцион...
ЗИНОВЬЕВ Георгий Васильевич
ЗИНОВЬЕВ Георгий Васильевич (20.11.1887, С.‑Петербург — 26.4.1934, Мәскәү), революция хәрәкәте эшмәкәре. 1917 й. алып РСДРП ағзаһы. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Юғары акад. курстарҙы тамамлаған (Мәскәү, 20‑се йй. уртаһы). 1908 й. башлап рус армияһында, өлкән унтер-офицер (1917);...
ЗИНОВЬЕВ Александр Прокопьевич
ЗИНОВЬЕВ Александр Прокопьевич (20.8.1941, Коми АССР‑ы Ухта ҡсб), инженер‑технолог. Техник ф. д‑ры (1992), проф. (1994). БАССР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (1990), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1983). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1963) Ухта НЭЗ‑ында, 1965 й. алып КПСС‑тың 22‑се съезы ис. Өфө НЭЗ‑ында, 1971 й....
ЗИНОВ Аркадий Владимирович
ЗИНОВ Аркадий Владимирович (27.2.1976, Өфө), балет артисы. РФ‑тың атҡ. (2011), БР‑ҙың халыҡ (2002) һәм атҡ. (1997) артисы. Өфө хореография уч‑щеһын (1994; педагогы Ю.Ғ.Ушанов), А.Я.Ваганова ис. Урыҫ балеты акад. (С.‑Петербург, 2007) тамамлаған. 1994 й. алып БДОБТ, 2003—13 йй. Красноярск опера һәм балет...
ЗИННУРОВ Рафаил Нариман улы
ЗИННУРОВ Рафаил Нариман улы [26.7.1953, БАССР‑ҙың Оло Теләк р‑ны Түб. Ләмәҙ а. (БР‑ҙың Иглин р‑ны)], хоҡуҡ белгесе, яҙыусы, скульптор. Юридик ф. д‑ры (2003), проф. (2006). БР‑ҙың атҡ. юрисы (2003). Журналистар союзы (1992), Яҙыусылар союзы (2004), Рәссамдар союзы (2006) ағзаһы. БДУ‑ны тамамлағандан...
ЗИННУРОВ Рафаил Нариман улы
ЗИННУРОВ Рафаил Нариман улы [26.7.1953, БАССР‑ҙың Оло Теләк р‑ны Түб. Ләмәҙ а. (БР‑ҙың Иглин р‑ны)], хоҡуҡ белгесе, яҙыусы, скульптор. Юридик ф. д‑ры (2003), проф. (2006). БР‑ҙың атҡ. юрисы (2003). Журналистар союзы (1992), Яҙыусылар союзы (2004), Рәссамдар союзы (2006) ағзаһы. БДУ‑ны тамамлағандан...
ЗИННУРОВ Өлфәт Ғаяз улы
ЗИННУРОВ Өлфәт Ғаяз улы (1.1.1950, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Ураҙ а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1994), проф. (1997). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2002). ӨАИ‑ны тамамлаған (1973). 1968 й. алып Иҡт. тикшеренеүҙәр бүлегендә эшләй. 1970 й. алып (өҙөклөк м‑н) ӨДАТУ‑ла: 1982—85 йй. лаб. мөдире, 1996 й. — менеджмент...
ЗИННӘТУЛЛИН Рифғәт Зиннәтулла улы
ЗИННӘТУЛЛИН Рифғәт Зиннәтулла улы [15.12.1928, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Татар Мәнәүезе а. (БР‑ҙың Илеш р‑ны) — 15.11.2005, шунда уҡ], Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). 1945 й. алып Илеш р‑нында эшләй: 1955 й. башлап Егерме икенсе партсъезд ис. к‑здың һарыҡсылыҡ фермаһы мөдире, 1957—88 йй. комплекслы бригада...
ЗИНКОВСКИЙ Евгений Валерьевич
ЗИНКОВСКИЙ Евгений Валерьевич (23.12.1960, Өфө ҡ.), спортсы. Хәҙерге бишбәйге буйынса СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1983). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1993). В.М.Зинковскийҙың улы. БАХИ‑ны тамамлаған (1986). “Уңыш” ирекле спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе, 1983—89 йй. “Динамо” физкультура‑спорт...
ЗИНКОВСКИЙ Валерий Михайлович
ЗИНКОВСКИЙ Валерий Михайлович (1.8.1937, Өфө ҡ. — 28.10.2020, шунда уҡ), тренер. Хәҙерге бишбәйге буйынса РСФСР‑ҙың атҡаҙанған тренеры (1984), СССР‑ҙың спорт мастеры (1965). ӨАИ‑ны тамамлаған (1963). Салауат Юлаев исемендәге спорт клубы тәрбиәләнеүсеһе. Команда зачётында РСФСР чемпионы (1969). 1969 й....
ЗИНИН, ауыл, Өфө составында
ЗИНИН, ауыл, 1992 й. алып Өфө составында, Октябрь р‑нының Нуғай а/с ҡарай. Ҡаланан һәм Өфө т. юл ст. К.‑Көнс. табан 30 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 314 кеше; 1920 — 499; 1939 — 640; 1959 — 412; 1989 — 210; 2002 — 301; 2010 — 369 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002).
Ауылға 17 б. башында Артемьевтар...
ЗИМИНА Нина Николаевна
ЗИМИНА Нина Николаевна (11.9.1942, Белорет ҡ. — 24.6.2014, шунда уҡ), яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1996). Магнитогорск педагогия институтын тамамлағандан һуң (1966) 1976 й. тиклем Белорет ҡ. мәктәптәрендә уҡыта. “Йәйғор” (“Радуга”) исемле тәүге китабы 1984 й. сыға. “Мөхәббәт менән йәшәйем” (“Живу...
ЗИМИН Юрий Степанович
ЗИМИН Юрий Степанович (1.7.1958, БАССР‑ҙың Ғафури р‑ны Яңы Троевка а.), химик. Химия ф. д‑ры (2006), проф. (2011). БДУ‑ны тамамлаған (1980), 1984 й. алып шунда уҡ эшләй. Фәнни хеҙмәттәре окисланыу процестары (ш. иҫ. Озон тәьҫирендәге) химияһын һәм химик кинетикаһын өйрәнеүгә, ш. уҡ химик экология мәсьәләләрен...
ЗИМИН Александр Фёдорович
ЗИМИН Александр Фёдорович [15.10.1937, БАССР‑ҙың Красноусол р‑ны Дмитриевка а. (БР‑ҙың Ғафури р‑ны)], иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (2000), проф. (2002). Бөтә Союз ситтән тороп уҡыу финанс‑иҡт. ин‑тын (Мәскәү, 1965) тамамлаған. 1962 й. алып СССР ФА БФ‑ның Иҡт. тикшеренеүҙәр бүлегендә, 1963 й. — ӨДНТУ‑ла,...
ЗИГОМИЦЕТТАР
ЗИГОМИЦЕТТАР (Zygomycetes), бәшмәктәр бүлеге. 4 тәртибе (зоопаг, мукор, эндогоний, энтомофтор бәшмәктәр), 100‑ҙән ашыу төрө билдәле, киң таралған. БР‑ҙа 4 тәртибе, 200‑ҙән ашыу төрө бар. З. вегетатив тәне – яҡшы үҫешкән күп ядролы (септирланмаған) мицелий. Төп билдәһе — һуңынан тыныс хәлдәге зигоспора...
ЗИГЗАГ МӘМЕРЙӘҺЕ
ЗИГЗАГ МӘМЕРЙӘҺЕ, Ҡотоҡ төбәгендә урынлашҡан. Карст мәмерйәһе, девондың фран ярусы эзбизташы һәм доломитында барлыҡҡа килгән. Оҙонлоғо 2500 м, тәрәнлеге 120 м, майҙаны 9475 м2, күләме 37900 м3. Мәмерйә ауыҙы 1 м һәм 3 м диам. 2 ярыҡтан тора, Ҡотоҡ й. (Ағиҙел й. басс.) сағылының һул битләүендә урынлашҡан....
ЗИГАДЕНУС
ЗИГАДЕНУС (Zygadenus), ләлә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 15 төрө билдәле, Төньяҡ Америкала, 1 төрө Евразияның уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда себер З. үҫә. Күп йыллыҡ һуғанбашлы үҫемлек. Һабағы төҙ, ябай, 25—80 см бейеклектә. Япрағы таҫма һымаҡ, осло, төбөнә табан тарая,...
ЗЕФИРОВ Николай Серафимович
ЗЕФИРОВ Николай Серафимович (13.9.1935, Ярославль ҡ. — 28.4.2017, Мәскәү ҡ.), химик-органик. РФА академигы (1987), БР ФА‑ның почётлы академигы (1991), химия фәндәре докторы (1965), профессор (1971). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1958) шунда уҡ эшләй, 1993 й. алып органик химия кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта...
ЗЕФИРОВ Василий С.
ЗЕФИРОВ Василий С., яҙыусы. З. тормошо һәм эшмәкәрлеге т‑да мәғлүмәт аҙ һаҡланған. Уның Дини семинарияла уҡытҡанлығы билдәле. “Оренбургские губернские ведомости” гәз. Башҡортостанға арналған әҙәби‑этнографик очерктар һәм хикәйәләрен баҫтыра: “Башҡортостанға ҡымыҙға барыу” (“Поездка в Башкирию на кумыс”;...
