Список материалов
СЕВРЮКОВ Валерий Иванович
СЕВРЮКОВ Валерий Иванович (14.8.1952, Октябрьский ҡ. — 12.5. 1991, Кишинёв, тыуған ҡалаһында ерләнгән), тренер. Грек‑рим көрәше б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1984), СССР‑ҙың спорт...
СЕДЕЛЬНИКОВ Тимофей Иванович
СЕДЕЛЬНИКОВ (Сидельников) Тимофей Иванович [1871, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Спасск ҡсб (Силәбе өлк. Верхнеурал р‑ны) — 1930], Ырымбур губернаһынан 1‑се Дәүләт думаһы...
СЕЙ ЯРА АУЫРЫУЫ
СЕЙ ЯРА АУЫРЫУЫ, хроник, ҡабатланып торған ауырыу, ашҡаҙан йәки бөйән эсәгенең лайлалы тиресәһендә сей яра барлыҡҡа килеүе хас. С.я.а. хеликобактериаль инфекция м‑н...
СЕЙӘ
СЕЙӘ (Cerasus), роза һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 150‑нән ашыу төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса һәм субтропик бүлкәттәрендә таралған. Башҡортостанда ҡыуаҡ...
СЕЙӘЛЕ-ӘТӘС, Илеш р‑нындағы ауыл
СЕЙӘЛЕ-ӘТӘС, Илеш р‑нындағы ауыл, Баҙытамаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 37 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 144 км алыҫлыҡта Баҙы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й....
СЕЙӘЛЕ‑ӘТӘС ЯЛАНҒАСЛЫҠТАРЫ
СЕЙӘЛЕ‑ӘТӘС ЯЛАНҒАСЛЫҠТАРЫ, геол. тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Илеш р‑ны Сейәле-Әтәс а. төньяҡҡа табан 1 км алыҫлыҡта Баҙы й. (Ағиҙел й. һул ҡушылдығы) үҙәнендә урынлашҡан....
СЕЙӘЛЕК МӘҘӘНИӘТЕ
СЕЙӘЛЕК МӘҘӘНИӘТЕ, Урта быуаттар осоро археологик мәҙәниәте. 10—14 бб. ҡарай. Сөн й. уң ярында урынлашҡан Сейәлек а. (ТР) янындағы тораҡ б‑са аталған. С.м. көнбайышта Шишмә...
СЕЙМАЛ ТАБЫУ ҺӘМ ЯҒЫУЛЫҠ ӘҘЕРЛӘҮ СӘНӘҒӘТЕ
СЕЙМАЛ ТАБЫУ ҺӘМ ЯҒЫУЛЫҠ ӘҘЕРЛӘҮ СӘНӘҒӘТЕ, ер аҫты, һыу һәм урманда сеймал һәм яғыулыҡтың төрлө төрөн сығарыу, ш. уҡ уларҙы беренсел эшкәртеү (байыҡтырыу) м-н шөғөлләнгән...
СЕЙМАЛДЫ КОМПЛЕКСЛЫ ФАЙҘАЛАНЫУ
СЕЙМАЛДЫ КОМПЛЕКСЛЫ ФАЙҘАЛАНЫУ, продукцияның төрлө төрөн алыу өсөн беренсел ҡушма сеймалды тәрән эшкәртеү, сеймалдың, сәнәғәт ҡалдыҡтарының һәм өҫтәмә продукттарҙың...
СЕЙСМОРАЗВЕДКА
СЕЙСМОРАЗВЕДКА, с е й с м и к р а з в е д к а, разведка геофизикаһы ысулы, Ер ҡабығында яһалма шартлатыу йәки тауыш ярҙамында барлыҡҡа килгән һығылмалы тулҡындарҙың таралыу...
СЕКЕРИН Александр Иванович
СЕКЕРИН Александр Иванович [7.11. 1925, БАССР‑ҙың Мәсәғүт кантоны Дыуан а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 25.1.1999, Силәбе ҡ.], тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1970), проф. (1971). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы....
СЕКЕРИН Алексей Борисович
СЕКЕРИН Алексей Борисович (5.10. 1955, БАССР-ҙың Дыуан р-ны Дыуан а. — 1.5.2008, Орёл ҡ.), математик. Физика-матем. ф. д-ры (1994), проф. (1999). БДУ-ны тамамлағандан һуң (1978) Математика...
СЕКИН Владимир Алексеевич
СЕКИН Владимир Алексеевич (15.5. 1924, Пенза губ. Поим а. — 19.12. 2005, Стәрлетамаҡ ҡ.), лётчик, полк. (2000). Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Энгельс хәрби авиация...
СЕКТАНТЛЫҠ
СЕКТАНТЛЫҠ, боронғо урыҫ сектантлығы, рух христианлығы, 17— 18 бб. Урыҫ православие сиркәүенән тайпылған бер нисә төрлө конфессия. С. тиклем 14—16 бб. еретик хәрәкәттәр...
СЕКУЛЯРЛАШТЫРЫУ
СЕКУЛЯРЛАШТЫРЫУ (лат. saecularis — донъяуи), йәмғиәттең төрлө тармаҡтарының, кеше эшмәкәрлегенең, соц. мөнәсәбәттәрҙең һәм институттарҙың дин йоғонтоһонан ҡотолоу процесы....
СЕЛӘҮСЕНДӘР
СЕЛӘҮСЕНДӘР, е р с е л ә ү с е н д ә р е (Lumbricidae), аҙ төклө селәүсендәр ғаиләһе. 1500 төрө билдәле, БР‑ҙа 8 затҡа ҡараған 14 төрө (һоро аллолобофора; ҙур С.; ваҡ ҡыҙыл С., һигеҙ...
СЕЛВИН ПИЛЕЗИЕЛЛАҺЫ
СЕЛВИН ПИЛЕЗИЕЛЛАҺЫ (Pylaisiella selwynii), мүк һымаҡтар төрө. Йәшел йәки һарғылт йәшел төҫтәге киң йәйелгән ҡуйы кәҫлектәр барлыҡҡа килтереүсе бер өйлө, күп йыллыҡ, ян‑яҡ емешле...
СЕЛЕЗНЁВ Юрий Акимович
СЕЛЕЗНЁВ Юрий Акимович (20.6. 1946, Брянск ҡ.), баянсы, дирижёр, педагог. Профессор (2009). БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2006). Гнесиндар ис. Муз.‑пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (Мәскәү,...
СЕЛЕК
СЕЛЕК (Caragana), ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 70‑тән ашыу төрө билдәле, Көнсығыш Европала һәм Азияла таралған. Башҡортостанда ҡыуаҡ С., йәки селек һәм ағас...
СЕЛЕКЦИЯ
СЕЛЕКЦИЯ (лат. selectio — һайлап алыу), үҫемлек сорттарын һәм гибридтарын, хайуан тоҡомдарын, микроорганизмдарҙың таҙа культураларын (штамдарын) сығарыу; агрономия һәм...
