Список материалов
НАСЫРИ Имай
НАСЫРИ Имай [ысын исеме Насиров Имаметдин Низаметдин улы; 30.9.1898, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Түб. Уҫылы а. (БР‑ҙың Стәрлетамаҡ р‑ны) — 29.3.1942 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 29.9.1942) Үрге Тавда ҡ.], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1934). Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Тыуған ауылында мәҙрәсәлә һәм...
НАТУРАЛИЗМ
НАТУРАЛИЗМ, Европа әҙәбиәтендәге һәм сәнғәтендәге әҙәби йүнәлеш; тормошто нисек бар шулай, ваҡ‑төйәктәренә тиклем түкмәй-сәсмәй һүрәтләүҙе маҡсат итә. 20 б. баштарында башҡорт әҙәбиәтендә М.Ғафуриҙың “Кеше ашаусылар”, Б.Ғ. Мирзановтың “Исмәғил” поэмаларында; Д.Юлтыйҙың “Ҡәберлектәр өҫтөндә”, “Варшауға...
НӘҘЕРҒОЛОВ Миңлеғәли Хөсәйен улы
НӘҘЕРҒОЛОВ Миңлеғәли Хөсәйен улы [7.10.1953, БАССР‑ҙың Матрай р‑ны Ишбулды а. (БР‑ҙың Йылайыр р‑ны)], әҙәбиәт белгесе. Филол. ф. д‑ры (2010). БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (2007). Яҙыусылар союзы ағзаһы (2003). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1980) ТТӘИ‑лә (1997 й. алып бүлек мөдире) эшләй. 1981—90 йй. һәм...
НӘЖМИ Назар
НӘЖМИ Назар [ысын исеме Нәжметдинов Назар Нәжметдин улы; 5.2. 1918, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Миңеште а. (БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны) – 6.9.1999, Өфө, тыуған яғында ерләнгән], шағир. БР‑ҙың халыҡ шағиры (1993). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1951). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан...
НӘЗИРӘ, шиғри форма
НӘЗИРӘ (ғәр.), кемгәлер эйәреп яҙылған шиғри форма, Яҡын һәм Урта Көнсығышта, Урта Азияла таралған. Н. яҙыусы оригиналдың төп темаһын, шиғыр юлының үлсәмен, рифма тәртибен һаҡлап, уны үҙенсә эшкәртә, авторҙың ҡайһы бер фекерҙәренә ҡаршы килә. Низами поэмаларына Жәми, Әмир Хөсрәү Дәһләүи һ.б. нәзирәнең...
НӘЗИРОВ Марис Нәзиф улы
НӘЗИРОВ Марис Нәзиф улы (4.8. 1949, БАССР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Ҡара Көсөк а., хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Үрнәк а., – 3.2.2013, Өфө, БР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Саҡмағош а. ерләнгән), шағир. Журналистар союзы (1970), Яҙыусылар союзы (2000) ағзаһы. БР‑ҙың атҡ. матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙм‑ре (2004). Бөрө пед. ин‑тын...
НӘЗИРОВ Ромэн Ғафан улы
НӘЗИРОВ Ромэн Ғафан улы (4.2. 1934, Харьков ҡ. — 16.1.2004, Өфө), әҙәбиәт белгесе. Филол. ф. д‑ры (1996), проф. (1997). Журналистар союзы ағзаһы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1957) Ауырғазы р‑ны Бишҡайын урта мәктәбендә уҡыта, 1958 й. алып “Ленинец”, 1961—62 йй. “К коммунизму”...
НӘҪЕР, әҙәби жанр
НӘҪЕР (ғәр.), лиро‑патетик йөкмәткеле бәләкәй күләмле сәсмә әҫәр, әҙәби жанр. Хисле булыуы һәм эске ритмикаһы м‑н шиғри телмәргә яҡын тора; йыш ҡына антитеза алымдарына ҡорола. Н. эҙмә-эҙлекле сюжет үҫеше булмай, унда ниндәй ҙә булһа берәй әһәмиәтле ваҡиға һәм герой т‑да хикәйәләнә; художестволы эффект...
НЕДОЛИН Иван Петрович
НЕДОЛИН (Маркелов) Иван Петрович [17.10.1892, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Борон а. (хәҙ. БР‑ҙың Ғафури р‑ны), — 5.3.1947, Мәскәү], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1935). Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. 1908—14 йй. Әстерхан ҡ., 1918 й. алып Стәрлетамаҡ ҡ. типографияларында хәреф...
НЕРИС Саломея
НЕРИС (Бачинскайте‑Бучене) Саломея (4.11.1904, Польша батшалығының Сувалкск губ. Киршяй а. — 7.7.1945, Мәскәү), шағирә. Литва ССР‑ының халыҡ шағиры (1954). “Иртә менән” (“Ранним утром”; 1927), “Ҡомдағы эҙҙәр” (“Следы на песке”; 1931), “Ватылыусан боҙ буйлап” (“По ломкому льду”; 1935), “Йырла, йөрәк,...
НЕЧАЕВ Евгений Павлович
НЕЧАЕВ Евгений Павлович [6.3. 1915, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Миәҙек а. (БР‑ҙың Бөрө р‑ны) — 27.2.1999, Псков ҡ.], яҙыусы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ҡазан ун‑тында уҡыған (1934—35). 1933 й. алып Борай р‑нының Яңы Киҙгән мәктәбендә уҡыта, 1935—36 йй. Мари АССР‑ы мәктәптәренең береһендә эшләй. 1954 й. башлап...
НИҒМӘТИ Ғәлимйән Әмирйән улы
НИҒМӘТИ (Ниғмәтуллин) Ғәлимйән Әмирйән улы [26.7.1897, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Өйҙөрәкбаш а. (БР‑ҙың Благовар р‑ны) — 4.11. 1941 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 4.12. 1941), Коми АССР‑ы Усть-Вымь а.], әҙәбиәт белгесе. “Ғәлиә” мәҙрәсәһендә, Мәскәү журналистика ин‑тында уҡыған (1922—23). 1918 й. алып “Кызыл...
НИҒМӘТИ Рәшит Ниғмәтулла улы
НИҒМӘТИ (Ниғмәтуллин) Рәшит Ниғмәтулла улы [27.1.1909, Һамар губ. Николаевск өйәҙе Диңгеҙбай а. (Һамар өлк. Оло Чернигов р‑ны) – 13.10.1959, Өфө, Н.К.Крупская ис. баҡсала (хәҙ. С.Юлаев ис. баҡса) ерләнгән], шағир. БАССР‑ҙың халыҡ шағиры (1959). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1938). Тыуған ауылындағы мәҙрәсәлә...
НИҒМӘТУЛЛИН Әхәт Зәйнетдин улы
НИҒМӘТУЛЛИН Әхәт Зәйнетдин улы [30.11.1921, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Үтәй а. (Ырымбур өлк. Красногвардейский р‑ны) — 11.5.2015, Өфө], әҙәбиәт белгесе, шағир. Филол. ф. д‑ры (1993), проф. (1996). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1982). Журналистар союзы (1966), Яҙыусылар союзы (2000) ағзаһы. Б.В....
НИҒМӘТУЛЛИН Рауил Хөрмәт улы
НИҒМӘТУЛЛИН Рауил Хөрмәт улы [12.5.1941, БАССР‑ҙың Маҡар р‑ны Ғүмәр а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны) — 5.9.2005, шунда уҡ], шағир. БССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1991). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1984). БДУ‑ны тамамлаған (1969). 1970 й. алып Ишембай р‑ны Әхмәр урта мәктәбе дир., 1973 й. — РСФСР Мәғариф министрлығы...
НИЗАМОВ Рәйес Ғилметдин улы
НИЗАМОВ Рәйес Ғилметдин улы [1.7.1932, БАССР‑ҙың Дәүләкән р‑ны Ташлы а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны) — 16.8.1978, шунда уҡ], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1964). М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑тын тамамлағандан һуң (Мәскәү, 1957) “Совет Башҡортостаны” гәз., 1966 й. алып “Пионер” ж. хеҙм‑ре, 1968 й. — “Ағиҙел” ж....
НИЗАМОВ Рәшит Зыяфетдин улы
НИЗАМОВ Рәшит Зыяфетдин улы (15.11.1935, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Бишауыл-Уңғар а. — 9.6.2018, Өфө), яҙыусы. БССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1991). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1981). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1958) “Ленинец” гәз. хеҙм‑ре, 1967 й. алып “Башҡортостан пионеры”, 1978 й. – “Совет Башҡортостаны” гәз....
НИКОЛАЕВСКАЯ Елена Матвеевна
НИКОЛАЕВСКАЯ Елена Матвеевна (18.7.1923, Мәскәү — 2.2.2006, шунда уҡ), шағирә, тәржемәсе. “Буяуҙар” (“Краски”; 1961), “Бәхетле булып тыу” (“Родись счастливой”; 1979), “Ят шатлыҡты һүндермә” (“Не гаси чужую радость”; 2000), “Мин көндәрҙе ашыҡтырмайым” (“Я дней не тороплю”; 2006) шиғыр йыйынтыҡтары, “Тауыштар”...
НИЯЗБАЕВ Ғәбделрәүеф Хәким улы
НИЯЗБАЕВ Ғәбделрәүеф Хәким улы [1884, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Сәйет посады, хәҙ. Ырымбур өлк. Һаҡмар р‑ны Татар Ҡарғалыһы а., – 18.4.1920, АСБР‑ҙың Ҡыпсаҡ‑Ете ырыу кантоны Яманһары а. (БР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны)], драматург. Ҡарғалы мәҙрәсәләренең береһендә уҡыған. Ҡазан татар уҡытыусылар мәктәбендә...
НОВЕЛЛА, сәсмә әҫәр жанры
НОВЕЛЛА (итал. novella – яңылыҡ), күләме б‑са хикәйәгә тиң, әммә унан йыш ҡына ғәҙәти булмаған сюжеты, композицияһының ыҡсым булыуы һәм тасуирлауға иғтибар бирелмәүе, финалының көтөлмәгәнлек эффектына ҡоролоуы м‑н айырылып торған сәсмә әҫәр жанры. Башҡорт әҙәбиәтендә жанрҙың үҫеше 20 б. урталарына ҡарай...
