Список материалов

ҠАҘАҠ ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Ҡаҙаҡтарҙың милли теле, Ҡаҙағстандың дәүләт теле. Шулай уҡ Ҡаҙағстан м‑н күрше булған РФ өлкәләрендә, Ҡырғыҙстанда, Тажикстанда, Төркмәнстанда, Үзбәкстанда, Афғанстанда, Иранда, Ҡытайҙа, Монголияла, Фәләстанда, Төркиәлә...

ҠАРАҒАЛПАҠ ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Ҡарағалпаҡтарҙың милли теле. Ҡарағалпаҡстанда, Үзбәкстандың Хәрәзм һәм Фирғәнә өлк., Төркмәнстандың Ташауыҙ өлк., Ҡаҙағстандың ҡайһы бер райондарында, РФ‑тың Әстерхан өлк., Афғанстанда таралған. Һөйләшеүселәр һаны...

ҠАРАИМ ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Ҡараимдарҙың милли теле. Литвала, Польшала һ.б. илдәрҙә таралған. Һөйләшеүселәр һаны яҡынса 540 кеше (1989). Ҡырым татарҙары теленә яҡын. Әҙәби теле юҡ. 14 б. һуң формалашҡан галич (Г.д.), ҡырым (Ҡ.д.) һәм тракай (Т.д.)...

ҠАРАСАЙ‑БАЛҠАР ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Балҡарҙарҙың һәм ҡарасайҙарҙың милли теле, Ҡабарҙы‑Балҡар һәм Ҡарасай‑Черкес Респ. дәүләт теле. Шулай уҡ Ҡаҙағстанда, Урта Азияла, АҠШ‑та, Төркиәлә таралған. Донъяла Ҡ.‑б.т. һөйләшеүселәр һаны 300 меңдән ашыу...

ҠУЛЪЯҘМА КИТАП, китап мәҙәниәте ҡомартҡыһы; ҡулдан яҙылған китап йәки бит. Ҡ.к. археографияла, кодикологияла, палеографияла, текстологияла һ.б. дисциплиналарҙа өйрәнелә. Башҡортостанда Ҡ.к. әҙерләү һәм таратыу китап нәшер итеү эше барлыҡҡа килгәнгә тиклем була. Башҡортостанда табылған Ҡ.к. 16—20 бб....

ҠУМЫҠ ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Ҡумыҡтарҙың милли теле, Дағстан Респ. дәүләт телдәренең береһе. Шулай уҡ Ингушетияла, Төньяҡ Осетия—Аланияла, Чечняла һәм Яҡын Көнсығыш илдәрендә таралған. РФ‑та Ҡ.т. һөйләшеүселәр һаны 400 меңдән ашыу кеше (2010), БР‑ҙа...

ҠЫПСАҠ ТЕЛДӘРЕ, төрки телдәр ғаиләһенә ҡараған ҡәрҙәш телдәр төркөмө. Ҡ.т. башлыса Евразияла таралған. Донъяла һөйләшеүселәр һаны 20 млн ашыу кеше (1989). К.М.Мусаев һ.б. ҡайһы бер ғалимдарҙың фаразлауы б‑са, ҡыпсаҡ тәү теле б.э.т. 10 б. барлыҡҡа килгән; б.э. 2 б. алып уның ареаль төрҙәре формалаша;...

ҠЫРҒЫҘ ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Ҡырғыҙҙарҙың милли теле, Ҡырғыҙстандың дәүләт теле. Шулай уҡ Үзбәкстандың, Тажикстандың ҡайһы бер өлкәләрендә, Ҡырғыҙстан м‑н күрше булған Ҡаҙағстан райондарында, РФ‑тың байтаҡ райондарында, Ҡытайҙың Синьцзян‑Уйғыр...

ҠЫРЫМ ТАТАРҘАРЫ ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Украинаның (Херсон өлк.), Үзбәкстандың ҡайһы бер райондарында, ш. уҡ Болгарияла, Грузияла, Дағстанда, Румынияла, РФ‑та (Краснодар һәм Ставрополь крайҙары, Ҡырым), Төркиәлә, Әзербайжанда таралған. Һөйләшеүселәр...