Список материалов
НИҒМӘТУЛЛИН Тимербәк Ғәзиз улы
НИҒМӘТУЛЛИН Тимербәк Ғәзиз улы (20.5.1929, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Туҡай ҡсб, хәҙер БР‑ҙың Бишбүләк районы Туҡай а., — 16.4.2006, Өфө ҡ.), биохимик. Биология фәндәре докторы (1984), профессор (1991). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1987), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1977), СССР‑ҙың уйлап...
НИҒМӘТУЛЛИНА Фира Ғариф ҡыҙы
НИҒМӘТУЛЛИНА Фира Ғариф ҡыҙы (31.3.1933, БАССР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Түб. Бетерә ҡсб, хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Бетерә а., — 21.2.2001, БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Һаҡмар а.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1976). 1949—88 йй. Баймаҡ р‑нының “Һәүәнәк” с‑зында эшләй: 1953 й. тиклем һәм 1958—61 йй. быҙау ҡараусы, 1953—58 йй. һәм 1961...
НИДЕРЛАНД
НИДЕРЛАНД, Н и д е р л а н д К о р о л л е г е (рәсми булмаған исеме Голландия), Көнбайыш Европалағы дәүләт, Төньяҡ диңгеҙ буйында урынлашҡан. Майҙаны — 41,5 мең км2. Баш ҡалаһы — Амстердам. Дәүләт башлығы — король (королева). Халҡы — 16,9 млн кеше (2012): голландтар (80,8%), немецтар (2,4%), индонезиандар...
НИЖЕГОРОДКА, Өфө р‑нындағы ауыл
НИЖЕГОРОДКА, Өфө р‑нындағы ауыл, Зубов а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 20 км һәм Өршәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 13 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 572 кеше; 1920 – 987; 1939 – 710; 1959 – 831; 1989 – 1729; 2002 – 2075; 2010 – 2541 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Н. “Башсельэнерго”...
НИЖЕГОРОДКА, Өфө р‑нындағы ауыл
НИЖЕГОРОДКА, Өфө р‑нындағы ауыл, Зубов а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 20 км һәм Өршәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 13 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 572 кеше; 1920 – 987; 1939 – 710; 1959 – 831; 1989 – 1729; 2002 – 2075; 2010 – 2541 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Н. “Башсельэнерго”...
НИЗАЕВ Әбүзәр Ғаяз улы
НИЗАЕВ Әбүзәр Ғаяз улы [19.7. 1914, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Һынташтамаҡ а. (БР‑ҙың Благовар р‑ны) — 7.1.1997, Өфө], Дан орденының тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1930 й. алып Топорнин р‑нында (хәҙ. БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны) к‑зда, 1932 й. – Ленинградта суднолар төҙөү з‑дында эшләгән. 1936—38...
НИЗАМЕТДИНОВ Рәйес Йәүҙәт улы
НИЗАМЕТДИНОВ Рәйес Йәүҙәт улы [10.10.1964, БАССР‑ҙың Белорет р‑ны Наурыҙ а. (БР‑ҙың Учалы р‑ны)], бейеүҙәр ҡуйыусы, ҡурайсы. БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (2005), БР‑ҙың мәғариф отличнигы (1997). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1990) ауыл мәҙәниәт йорто дир., 1992 й. алып балалар музыка мәктәбендә, 1994 й....
НИЗАМЕТДИНОВ Салауат Әхмәҙиә улы
НИЗАМЕТДИНОВ Салауат Әхмәҙиә улы (3.3.1957, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Миндәк ҡсб – 29.7.2013, Өфө), композитор. РФ‑тың (2003) һәм БАССР‑ҙың (1988) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Композиторҙар союзы ағзаһы (1983). Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1977; Ю.В.Смирнов класы), ӨДСИ‑не (1982; Е.Н.Земцов класы) тамамлаған. 1974 й. алып...
НИЗАМЕТДИНОВ Шамил Рауил улы
НИЗАМЕТДИНОВ Шамил Рауил улы (18.4.1959, БАССР‑ҙың Иглин р‑ны Иҫке Ҡобау а.), инженер‑төҙөүсе. Техник ф. д‑ры (1994), проф. (1998). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1981) Сәнәғәт төҙөлөшө ҒТИ‑нда эшләй, 1986 й. алып Әстерхан балыҡ сәнәғәте техник ин‑тында, 1991 й. – Мәскәү т. юл транспорты инженерҙары ин‑тында,...
НИЗАМЕТДИНОВА Розалия Сабирйән ҡыҙы
НИЗАМЕТДИНОВА Розалия Сабирйән ҡыҙы (19.1.1944, БАССР‑ҙың Өфө р‑ны Дим ҡсб, хәҙ. Өфө эсендә), терапевт. Мед. ф. д‑ры (1999), проф. (2001). РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2012). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1969) Свердловск өлк. Заречный ҡасабаһында эшләй, 1972 й. алып БДМУ‑ла, бер үк ваҡытта 2000 й....
НИЗАМОВ Илүс Мөбәрәк улы
НИЗАМОВ Илүс Мөбәрәк улы (2.8. 1931, БАССР‑ҙың Борай р‑ны Ҡарайерек а.), педагог‑методист. Пед. ф. д‑ры (1994), проф. (1995). СССР‑ҙың мәғариф отличнигы (1980), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1971). Бөрө пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1957) Ваныш урта мәктәбенең уҡыу бүлеге мөдире, 1962—64 йй....
НИЗАМОВ Камил Разетдин улы
НИЗАМОВ Камил Разетдин улы [13.11.1938, БАССР‑ҙың Йәрмәкәй р‑ны Приют ҡсб (БР‑ҙың Бәләбәй р‑ны)], инженер‑нефтсе. Техник ф. д‑ры (2001), проф. (2003). БР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1997), СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1975). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1961) 1966 й. тиклем “Аксаковнефть” нефть промыслаһы...
НИЗАМОВ Рәйес Ғилметдин улы
НИЗАМОВ Рәйес Ғилметдин улы [1.7.1932, БАССР‑ҙың Дәүләкән р‑ны Ташлы а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны) — 16.8.1978, шунда уҡ], яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1964). М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑тын тамамлағандан һуң (Мәскәү, 1957) “Совет Башҡортостаны” гәз., 1966 й. алып “Пионер” ж. хеҙм‑ре, 1968 й. — “Ағиҙел” ж....
НИЗАМОВ Рәшит Зыяфетдин улы
НИЗАМОВ Рәшит Зыяфетдин улы (15.11.1935, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Бишауыл-Уңғар а. — 9.6.2018, Өфө), яҙыусы. БССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1991). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1981). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1958) “Ленинец” гәз. хеҙм‑ре, 1967 й. алып “Башҡортостан пионеры”, 1978 й. – “Совет Башҡортостаны” гәз....
НИИНЕФТЕХИМ, ғилми-тикшеренеү институты
НИИНЕФТЕХИМ, С С С Р Н е ф т ь э ш к ә р т е ү һ ә м н е ф т е х и м и я с ә н ә ғ ә т е м и н и с т р л ы ғ ы н ы ң Н е ф т е х и м и я п р о и з в о д с т в о л а р ы ғ и л м и - т и к ш е р е н е ү и н с т и т у т ы. 1960 й. Өфөлә ойошторола. 1992 й. Нефтехимия һәм катализ институты итеп үҙгәртелә....
НИКАНДРОВ Сергей Иванович
НИКАНДРОВ Сергей Иванович (1894—1944, Өфө), сценограф. Мәскәү рәсем сәнғәте, һәйкәл ҡойоу һәм төҙөү сәнғәте уч‑щеһын тамамлаған (1910 йй.). 1919 й. алып Өфө клубтарында үткәрелгән күмәк тамашаларҙа, Үрнәк татар-башҡорт театрында биҙәүсе рәссам, 1922—42 йй. БАДТ‑ла рәссам. Башҡ. сценографияһында иң оло...
НИКАНОР
НИКАНОР (донъяуи исеме Бровкович Александр Иванович; 20.11.1826, Могилёв губ. Высокое а. – 27.12. 1890, Одесса ҡ.), дин әһеле, Өфө һәм Минзәлә епискобы (1876—83). Дини тәғлимәт д‑ры (1869). Архиепископ (1886), архимандрит (1856). Монахлыҡ ҡабул иткән (1850). Петербург дини акад. тамамлағандан һуң (1851)...
НИКАНОРОВА Татьяна Леонидовна
НИКАНОРОВА Татьяна Леонидовна (28.4.1966, БАССР‑ҙың Балаҡатай р‑ны Яңы Балаҡатай а.), йырсы (меццо-сопрано). БР‑ҙың халыҡ (2008) һәм атҡ. (2002) артисы. ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1997; С.Ә.Асҡаров класы) БДОБТ, бер үк ваҡытта 2007 й. алып Екатеринбург опера һәм балет театры солисы. Йылы һәм бай яңғырашлы...
НИКАХ, өйләнешеү
НИКАХ (ғәр.), бер-береһенә һәм балаларға ҡарата ике яҡлы бурыстар һәм хоҡуҡтар биреп, ир м‑н ҡатын араһында йәмғиәт тарафынан урынлаштырылған һәм көйләнгән мөнәсәбәттәр (ҡара: Ғаилә-никах мөнәсәбәттәре). Башҡорттарға экзогамия, моногамия (бер ҡатын алыу) хас булған; полигиния (бер нисә ҡатын алыу) ла...
