Список материалов
ДЕРМАТОГЛИФИКА
ДЕРМАТОГЛИФИКА (дермато... һәм гр. glypho — һырлайым, гравёрлайым), ус һәм табандың тире рельефын өйрәнеү; антропология ысулдарының береһе. Дерматоглифик тикшеренеүҙәр папилляр һыҙыҡтар һәм биҙәктәрҙең билдәле бер үҙенсәлектәренә нигеҙләнә: йәшкә ҡарап һәм тирә‑яҡ мөхит тәьҫиренән үҙгәрмәй, индивидуаль...
ДЕРМАТОВЕНЕРОЛОГИЯ
ДЕРМАТОВЕНЕРОЛОГИЯ (дермато..., лат. Venus — һөйөү алиһәһе һәм ...логия), медицинаның тире ауырыуҙарын һәм башлыса енси юл м‑н йоға торған инфекцияларҙы өйрәнгән бүлеге. Республикала Д. б‑са фәнни тикшеренеүҙәр 1930 й. Башҡ‑н тире‑венерология ҒТИ‑нда (ҡара: Тире‑венерология диспансеры), 1936 й. БДМИ‑ның...
ДЕРМАТИТТАР
ДЕРМАТИТТАР (гр. derma — тире), механик, физик, химик һәм биол. сығышлы ҡуҙғытҡыстар тәьҫире арҡаһында тире шешеү ауырыуҙары. Ябай (ҡуҙғытҡыс агенттарҙың билдәле бер көсө һәм оҙайлы тәьҫирен- дә һәр кешелә барлыҡҡа килә) һәм аллергик (ҡуҙғытҡыстарға һиҙеүсәнлеге юғары булған кешеләрҙә); тәьҫир иткән...
ДЕОНТОЛОГИЯ
ДЕОНТОЛОГИЯ (гр. deon, эйәлек килештә deontos – тейешле һәм ...логия), медицинала: мед. хеҙм‑рҙәре тәртибенең юридик, проф., этик нормалары һәм ҡағиҙәләре т‑дағы ғилем. Мед. проф. этикаһының ҡушма өлөшө булып тора. Табип серен һаҡлауҙы, ауырыуҙың ғүмере һәм һаулығы өсөн мед. хеҙм‑рҙәренең яуаплылығын...
ДӘҮЛӘТШИН Рәшит Әхмәт улы
ДӘҮЛӘТШИН Рәшит Әхмәт улы (10.11.1943, БАССР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Ҡолсора а.), ревматолог. Мед. ф. д‑ры (1986), проф. (1987). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1993), РФ‑тың атҡ. табибы (2003). БДМИ‑ны тамамлаған (1967), 1971 й. алып шунда уҡ эшләй: 1982 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р, 1984 й. — 5‑се эске ағзалар...
ДӘҮЛӘТОВ Әхмәт Сәғәҙәтгәрәй улы
ДӘҮЛӘТОВ Әхмәт Сәғәҙәтгәрәй улы [10.8.1898, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Яңауыл а. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны) — 8.8.1974, Өфө], хирург. Мед. ф. д‑ры (1965), проф. (1965). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1967), РСФСР‑ҙың (1958) һәм БАССР‑ҙың (1943) атҡ. табибы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Томск ун‑тын тамамлағандан...
ДАУЫТОВА Земфира Әхиәр ҡыҙы
ДАУЫТОВА Земфира Әхиәр ҡыҙы (11.11.1955, Октябрьский ҡ.), офтальмолог. Мед. ф. д‑ры (2000). БР‑ҙың атҡ. табибы (2004), РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1999). БДМИ‑ны тамамлаған (1979). 1980 й. алып Өфө күҙ ауырыуҙары ҒТИ‑нда эшләй: 1993 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р, 2001 й. — дир. урынбаҫары, 2002 й. —...
ДАУЫТОВ Салауат Булат улы
ДАУЫТОВ Салауат Булат улы (1.5.1956, БАССР-ҙың Бүздәк р-ны Ҡаҙаҡлар‑Ҡобау а.), хирург. Мед. ф. д‑ры (2000), проф. (2001). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1979) 1984 й. тиклем Учалы үҙәк район дауаханаһында, Өфө һәм Бәләбәй ҡҡ. дауалау-иҫкәртеү учреждениеларында эшләй. 1996 й. алып БДМУ‑ла уҡыта, бер үк ваҡытта...
ДАУАХАНАНАН ТЫШ МЕДИЦИНА ЯРҘАМЫ
ДАУАХАНАНАН ТЫШ МЕДИЦИНА ЯРҘАМЫ, халыҡҡа поликлиникаларҙа, амбулаторияларҙа, диспансерҙарҙа, ҡатын‑ҡыҙҙар консультацияларында һәм бала табыу йорттарында, ауыл фельдшер‑акушерлыҡ пункттарында, сәнәғәт пр‑тиеларының һаулыҡ һаҡлау пункттарында, ашығыс медицина ярҙамы станцияларында, ш. уҡ мед. хеҙм‑рҙәре...
ДАУАХАНАЛАР
ДАУАХАНАЛАР, халыҡҡа стационар ярҙам, поликлиникаһы булғанда дауахананан тыш медицина ярҙамы күрһәткән дауалау‑иҫкәртеү учреждениелары. Д. терр. принцип б‑са – респ. (өлкә), ҡала, үҙәк район, район, участка, линия (һыу һәм т. юл транспортында); күрһәткән хеҙмәт төрҙәре б‑са – күп профилле, махсуслаштырылған...
ДАУАЛАУ-ИҪКӘРТЕҮ УЧРЕЖДЕНИЕЛАРЫ
ДАУАЛАУ-ИҪКӘРТЕҮ УЧРЕЖДЕНИЕЛАРЫ. Д.‑и.у. ололар һәм балалар өсөн дауаханалар һәм поликлиникалар, диспансерҙар, әсәлек һәм балалыҡты һаҡлау учреждениелары, ҡан менән тәьмин итеү хеҙмәте, ашығыс медицина ярҙамы станциялары, һуғыш ветерандары госпиталдәре, медицина үҙәктәре, клиникалар (вуздар һәм ҒТИ‑лар...
ДАУАЛАУ ФИЗКУЛЬТУРАҺЫ
ДАУАЛАУ ФИЗКУЛЬТУРАҺЫ, махсус һайланған физик күнекмәләр, тәбиғәт факторҙарын ҡулланып ауырыуҙарҙы иҫкәртеү, ауырығандарҙы дауалау һәм мед. реабилитациялауы ысулдарын эшләүсе медицина бүлеге. Д.ф. үҙ эсенә механотерапия, хеҙмәт терапияһы һәм дауалау массажын ала. Д.ф. төрҙәре: гигиеник, дауалау һәм...
ДАРЫУХАНАЛАР
ДАРЫУХАНАЛАР(гр. apothеkе — склад), дарыуҙарҙы, гигиена әйберҙәрен һәм башҡа мед. тауарҙарын әҙерләү, һаҡлау һәм һатыуҙы ғәмәлгә ашырған һаулыҡ һаҡлау учреждениелары. Өфөлә 1787 й. — тәүге Б.Миллерҙың хосуси Д., 1807 й. хөкүмәт Д. асыла. 1880 й. Өфөлә һәм 1881 й. Стәрлетамаҡ ҡ. тәүге земство Д. (ҡара:...
ДАРЫУҘАР
ДАРЫУҘАР, ауырыуҙы иҫкәртеү, диагностикалау, дауалау һәм ауырға ҡалыуҙы булдырмау өсөн ҡулланылған матдәләр. Химик синтез ысулдары м‑н йәки биотехнологиялар ярҙамында кеше йәки хайуан ҡанынан, ағзаларынан һәм туҡымаларынан, микроорганизмдарҙан, үҫемлектәрҙән һәм минералдарҙан алына. РФ‑та Д. дәүләт...
ДАВЫДОВИЧ Михаил Григорьевич
ДАВЫДОВИЧ Михаил Григорьевич (10.10.1956, Өфө), эндокринолог. Мед. ф. д‑ры (2005). БР‑ҙың атҡ. табибы (2000). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1980) Өфөнөң 19‑сы берләштерелгән балалар дауаханаһында, 1988 й. алып 13‑сө дауаханаһында, 1991 й. — Куйбышев т. юлының Өфө ст. бүлексә дауаханаһында эшләй, 2000 й. —...
ҒҮМӘРОВ Айытбай Әхмәт улы
ҒҮМӘРОВ Айытбай Әхмәт улы (26.11.1942, БАССР-ҙың Баймаҡ р-ны Сындәүләт а.), хирург. Мед. ф. д-ры (1987), проф. (1987). РФ-тың (2007) һәм БР‑ҙың (1997) атҡ. фән эшмәкәре, РФ-тың (2002) һәм БССР-ҙың (1991) атҡ. табибы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1967) 1973 й. тиклем Баймаҡ үҙәк район дауаханаһында эшләй...
ҒӨБӘЙҘУЛЛИН Ренат Рәмил улы
ҒӨБӘЙҘУЛЛИН Ренат Рәмил улы (10.6.1973, Өфө), анестезиолог-реаниматолог. Мед. ф. д‑ры (2006). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1996) 2000 й. тиклем ашығыс мед. ярҙамы дауаханаһында, бер үк ваҡытта 4‑се бала табыу йортонда (икеһе лә — Өфө) эшләй. 2001 й. алып Мәскәүҙә: Рәсәй халыҡтар дуҫлығы ун‑тында, 2005 й. —...
ҒИМРАНОВ Мансур Ғимран улы
ҒИМРАНОВ Мансур Ғимран улы [13.8.1917, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Күгәрсен-Бүләк а. (БР-ҙың Шаран р‑ны) — 8.1.2009, Өфө], микробиолог. Мед. ф. д‑ры (1969), проф. (1970). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1970), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1968). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1949)...
ҒИЛМИЙӘРОВА Фрида Насир ҡыҙы
ҒИЛМИЙӘРОВА Фрида Насир ҡыҙы (5.6.1937, Өфө), биохимик. Мед. ф. д‑ры (1976), проф. (1979). РФ‑тың атҡ. фән эшмәкәре (1997), РСФСР- ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (1984). БДМИ‑ны тамамлаған (1961). 1964 й. алып Һамар мед. ин‑тында эшләй (1985 й. башлап лаб. диагностика м‑н фундаменталь һәм клиник биохимия...
ҒИЛМЕТДИНОВА Лира Тәлғәт ҡыҙы
ҒИЛМЕТДИНОВА Лира Тәлғәт ҡыҙы (23.4.1953, БАССР‑ҙың Краснокама р‑ны Яңы Ҡабан а.), терапевт, кардиолог. Мед. ф. д‑ры (1998), проф. (1999). РФ‑тың (2007) һәм БР‑ҙың (2000) атҡ. табибы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1977) Өфөнөң 1‑се ҡала дауаханаһында эшләй. 1981 й. алып БДМУ‑ла: 2000 й. — мед. реабилитацияһы...
