Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

НӘБИУЛЛИН Рәфил Рауил улы

НӘБИУЛЛИН Рәфил Рауил улы (23.1.1952, Өфө – 18.9.2002, шунда уҡ), актёр. РФ‑тың атҡ. (2000), БАССР‑ҙың халыҡ (1989) һәм атҡ. (1984) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1979). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1973; Ғ.Ғ.Ғиләжев, Ф.Ҡ.Ҡасимова курсы) БАДТ актёры, бер үк ваҡытта 1989 й. алып ӨДСИ‑лә уҡыта....

НӘҘЕРҒОЛОВ Азат Әхмәҙулла улы

НӘҘЕРҒОЛОВ Азат Әхмәҙулла улы (1.8.1962, БАССР‑ҙың Йылайыр р‑ны Юлдыбай а.), актёр, режиссёр. БР‑ҙың халыҡ (1997) һәм атҡ. (1994) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1989). ӨДСИ‑не (1983; Р.В.Исрафилов курсы), ГИТИС‑ты (1992; А.А.Васильев курсы) тамамлаған. 1983—89 йй. БАДТ актёры, 1992 й. алып...

НӘҘЕРҒОЛОВ Миңлеғәли Хөсәйен улы

НӘҘЕРҒОЛОВ Миңлеғәли Хөсәйен улы [7.10.1953, БАССР‑ҙың Матрай р‑ны Ишбулды а. (БР‑ҙың Йылайыр р‑ны)], әҙәбиәт белгесе. Филол. ф. д‑ры (2010). БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (2007). Яҙыусылар союзы ағзаһы (2003). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1980) ТТӘИ‑лә (1997 й. алып бүлек мөдире) эшләй. 1981—90 йй. һәм...

НӘҘЕРШИН Альберт Сәхәп улы

НӘҘЕРШИН Альберт Сәхәп улы (7.5.1951, ТАССР‑ҙың Яңы Писмән а.), тау инженеры‑электрик. Техник ф. д‑ры (2003), проф. (2008). БР хеҙмәтләндереү тармағының атҡ. хеҙм‑ре (1996), РФ яғыулыҡ‑энергетика комплексының почётлы хеҙм‑ре (2002). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1973) Урал‑Себер магистраль нефть үткәргестәре...

НӘҘЕРШИНА Фәнүзә Айытбай ҡыҙы

НӘҘЕРШИНА Фәнүзә Айытбай ҡыҙы (7.2.1936, БАССР‑ҙың Ауырғазы р‑ны Иҫке Мораҙым а., хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Мораҙым а.), фольклорсы. Филол. ф. д‑ры (1998). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2000). СДПИ‑ны тамамлаған (1959). 1954—59 йй. (өҙөклөк м‑н) Ауырғазы р‑нында эшләй: 1955—56 йй. ВЛКСМ‑дың район ком‑ты бүлеге...

НӘЖМИ Назар

НӘЖМИ Назар [ысын исеме Нәжметдинов Назар Нәжметдин улы; 5.2. 1918, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Миңеште а. (БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны) – 6.9.1999, Өфө, тыуған яғында ерләнгән], шағир. БР‑ҙың халыҡ шағиры (1993). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1951). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан...

НӘЖМИЕВ Тимерхан Сафуан улы

НӘЖМИЕВ Тимерхан Сафуан улы [18.6.1923, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Ябалаҡ а. (БР‑ҙың Илеш р‑ны) — 18.5.2004, шунда уҡ], хужалыҡ эшмәкәре. Соц. Хеҙмәт Геройы (1971). БАССР‑ҙың атҡ. агрономы (1967). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1944 й. алып 7 йыллыҡ Ябалаҡ мәктәбендә уҡытыусы булып эшләй, 1947—51 йй. һәм 1954—87...

НӘЗИРӘ, шиғри форма

НӘЗИРӘ (ғәр.), кемгәлер эйәреп яҙылған шиғри форма, Яҡын һәм Урта Көнсығышта, Урта Азияла таралған. Н. яҙыусы оригиналдың төп темаһын, шиғыр юлының үлсәмен, рифма тәртибен һаҡлап, уны үҙенсә эшкәртә, авторҙың ҡайһы бер фекерҙәренә ҡаршы килә. Низами поэмаларына Жәми, Әмир Хөсрәү Дәһләүи һ.б. нәзирәнең...

НӘЗИРОВ Кашаф Нурислам улы

НӘЗИРОВ Кашаф Нурислам улы [25.8.1929, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Алайғыр а. (БР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны) — 24.4.2005, Өфө], актёр. БАССР‑ҙың халыҡ (1988) һәм атҡ. (1974) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1960). Башҡ. театр-художество уч‑щеһын тамамлаған (1948; Х.Ғ.Бохарский, В.Ғ.Ғәлимов курсы). 1956—89...

НӘЗИРОВ Марис Нәзиф улы

НӘЗИРОВ Марис Нәзиф улы (4.8. 1949, БАССР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Ҡара Көсөк а., хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Үрнәк а., – 3.2.2013, Өфө, БР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Саҡмағош а. ерләнгән), шағир. Журналистар союзы (1970), Яҙыусылар союзы (2000) ағзаһы. БР‑ҙың атҡ. матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙм‑ре (2004). Бөрө пед. ин‑тын...

НӘЗИРОВ Ромэн Ғафан улы

НӘЗИРОВ Ромэн Ғафан улы (4.2. 1934, Харьков ҡ. — 16.1.2004, Өфө), әҙәбиәт белгесе. Филол. ф. д‑ры (1996), проф. (1997). Журналистар союзы ағзаһы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1957) Ауырғазы р‑ны Бишҡайын урта мәктәбендә уҡыта, 1958 й. алып “Ленинец”, 1961—62 йй. “К коммунизму”...

НӘЗИУЛЛИНА Гөлнара Ғәбделхәй ҡыҙы

НӘЗИУЛЛИНА Гөлнара Ғәбделхәй ҡыҙы (28.7.1967, Салауат ҡ.), альтистка, педагог. БР‑ҙың халыҡ (2017) һәм атҡ. (2012) артисы. ӨДСИ‑не (1990; В.Г.Бакулин, А.В.Коваль класы), шунда уҡ ассистентура‑стажировканы (1999; М.Е.Швайштейн класы) тамамлаған. 1989 й. алып Н.Сабитов ис. Беренсе Өфө балалар музыка мәктәбе,...

НӘЗИФУЛЛИН Вил Лотфи улы

НӘЗИФУЛЛИН Вил Лотфи улы (18.7.1950, БАССР‑ҙың Дүртөйлө районы Дүртөйлө а., хәҙер Дүртөйлө ҡ.), терапевт. Медицина фәндәре докторы (2002), профессор (2004). БР‑ҙың атҡаҙанған табибы (2007), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2005). БДМИ‑ны тамамлаған (1976). 1977—79 йй. Өфө ҡ....

НӘҠИЕВ Әғлә Рахман улы

НӘҠИЕВ Әғлә Рахман улы [11.7. 1908, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Ниғмәтулла а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны) — 4.6.1973, Өфө], хужалыҡ эшмәкәре. Соц. Хеҙмәт Геройы (1957). Ҡазан а.х. ин‑тын тамамлағандан һуң (1932) 1935 й. тиклем һәм 1952—61 йй. Баймаҡ р‑нының “Йылайыр” с‑зында эшләй (1952—59 йй. дир.); 1936 й. алып...

НӘҠШБӘНДИӘ

НӘҠШБӘНДИӘ, Суфыйсылыҡ тәриҡәте. Етәкселәренең береһе Баһаутдин Нәҡшбәнд (1318—89) исеме м‑н аталған. Урта Азия хәнифиҙәре араһында барлыҡҡа килә. Н. төп идеяһы – шәхес азатлығы, йәмғиәт тормошонда ҡатнашыу, һөнәр, игенселек һәм сауҙа м‑н шөғөлләнеү. Н. юлы 10 мәҡәмдән тора, унан барған тәриҡәттең 11...

НӘНӘҘЕ, Яңауыл р‑нындағы ауыл

НӘНӘҘЕ, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Иҫке Вәрәш а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 34 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 557 кеше; 1920 — 515; 1939 — 376; 1959 — 334; 1989 — 201; 2002 — 211; 2010 — 171 кеше. Удмурттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты, клуб бар. Ауылға...

НӘРӘЛЕ, һырт

НӘРӘЛЕ, Я м а н т а у, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Учалы р‑ны буйлап Шерәмбай й. (Мейәс й. басс.) алып Шарҙатма й. (Уй й. ҡушылдығы) тиклем субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо яҡынса 8 км, киңлеге яҡынса 2 км, абс. бейеклеге 752 м. Һырт уйһыулыҡтар м‑н йырғыланған; 3 түбәһе бар. Аҫҡы...

НӘРЕ, һырт

НӘРЕ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Белорет р‑ны буйлап Ҡытау й. (Йүрүҙән й. ҡушылдығы) алып Кесе Ямантау киңлегенә тиклем субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо яҡынса 43 км, киңлеге 1,5—4 км, абс. бейеклеге 1340 м. Рельефы ҡатмарлы. Һырт биләндәр м‑н төньяҡ, үҙәк һәм көньяҡ өлөштәргә...

НӘСИБАШ, Салауат р‑нындағы ауыл

НӘСИБАШ, Салауат р‑нындағы ауыл, Нәсибаш а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнс. 15 км һәм Мөрсәлим т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 30 км алыҫлыҡта Нәси й. (Йүрүҙән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 1419 кеше; 1920 – 1489; 1939 – 1679; 1959 – 1392; 1989 – 1152; 2002 – 1093; 2010 – 951 кеше. Татарҙар,...

НӘСИБУЛЛИН Игорь Леонидович

НӘСИБУЛЛИН Игорь Леонидович (14.7.1995, Дмитриев ҡ. — 29.3.2022, Украинаның Харьков өлкәһе, БР‑ҙың Яңауыл районы Иҫке Вәрәш а. ерләнгән), танкист, өлкән лейтенант. Рәсәй Федерацияһы Геройы (2022). Донецк һәм Луганск Халыҡ Республикаларын һаҡлау буйынса махсус хәрби операцияла ҡатнашыусы (2022). Ҡазан...