Список материалов
АСЛАЕВ Төхвәт Хәлим улы
АСЛАЕВ Төхвәт Хәлим улы [15.6.1922, БАССР‑ҙың Бөрйән‑Түңгәүер кантоны Иҫән а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 28.10.1995, Өфө, тыуған ауылында ерләнгән], педагог‑методист. Пед. ф. канд....
АСЛЫҠ, йот
АСЛЫҠ, йот, кешенең, билдәле бер кешеләр төркөмөнөң, ш. уҡ теге йәки был төбәк халҡының туҡланыу рационында йәшәү өсөн мөһим компоненттарҙың етешмәүе йәки булмауы һөҙөмтәһендә...
АСМАЕВ Славик Михайлович
АСМАЕВ Славик Михайлович (29.6.1954, БАССР‑ҙың Бөрө районы Бахтыбай а.), бейеүсе, балетмейстер, педагог. РФ‑тың атҡ. артисы (1995), Марий Эл Респ. халыҡ артисы (1988), Мари ССР‑ының...
АСПЕРГИЛЛ
АСПЕРГИЛЛ (Aspergillus), аскомицеттар класына ҡараған бәшмәк заты. Яҡынса 160 төрө билдәле, киң таралған. А. вегетатив тәне — субстратҡа үтеп ингән күп күҙәнәкле тармаҡлы...
АСПИРАНТУРА
АСПИРАНТУРА (лат. aspiro — ынтылам, яҡынайырға тырышам), вуздан һуң проф. белем биреү системаһында ғилми һәм ғилми‑пед. кадрҙар әҙерләү формаһы. Ғилми‑тикшеренеү учреждениеларында...
АССАМБЛЯЖ
АССАМБЛЯЖ (фр. assemblage), һынлы сәнғәттә ғәҙәти булмаған материалдарҙан эшләнгән әҫәр. А. техникаһы 20 б. башында кубистар коллажынан, Пикассо һәм итальян футуристарының...
АССИМИЛЯЦИЯ
АССИМИЛЯЦИЯ (лат. аssimilatio — оҡшашыу, ҡушылыу), 1) ижтимағи, ижтимағи төркөм вәкилдәренең бүтән төркөмдөң, йәмғиәттең ижт.-мәҙәни һыҙаттарын үҙләштереү процесы һәм һөҙөмтәһе....
АССОЦИАЦИЯ
АССОЦИАЦИЯ, иҡтисадта: физик һәм (йәки) юридик шәхестәрҙең үҙ эшмәкәрлектәрен координациялау, үҙ-ара ярҙамлашыу һәм бер-береһенең мәнфәғәттәрен яҡлау өсөн ойошторолған...
АСТАЛЬЦЕВ Виктор Владимирович
АСТАЛЬЦЕВ Виктор Владимирович [29.12.1927, БАССР‑ҙың Мәсәғүт кантоны Мәсәғүт а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 8.12.1994, Мәскәү], рәссам. РСФСР‑ҙың атҡ. рәссамы (1989). СССР‑ҙың Рәссамдар...
АСТАНИН Владимир Васильевич
АСТАНИН Владимир Васильевич (16.12.1947, Өфө), инженер-механик. Физика‑матем. ф. д-ры (1997). БР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (2001). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1973) шунда уҡ...
АСТАФЬЕВ Михаил Иванович
АСТАФЬЕВ Михаил Иванович (1821, Калуга губ. — 11.6.1884, Ырымбур ҡ.), дәүләт эшмәкәре. Ген.‑лейт. (1879). Дворяндарҙан. 1817—64 йй. Кавказ һуғышында ҡатнашыусы. Император хәрби акад....
АСТАХОВА Ирина Николаевна
АСТАХОВА Ирина Николаевна (29.8.1959, Өфө), хирург. Мед. ф. д‑ры (2003). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1986) Өфөлә эшләй: 13‑сө дауахананың 2‑се поликлиникаһында, 1992 й. алып ашығыс...
АСТЕРОИДТАР
АСТЕРОИДТАР (гр. аsteroeidés — йондоҙ һымаҡтар), бәләкәй планеталар, Ҡояш системаһының космик есемдәре, уларҙың күпселеге Марс м‑н Юпитер орбиталары араһында хәрәкәт...
АСТРА
АСТРА, 1) (Aster), астра һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 250‑нән ашыу (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 500‑ҙән ашыу) төрө билдәле, Төньяҡ Америкала, һирәгерәк Көньяҡ Америкала,...
АСТРА ҺЫМАҠТАР
АСТРА ҺЫМАҠТАР, ҡатмарлы сәскәлеләр (Asteraceaе йәки Compositae), ике өлөшлөләр ғаиләһе. Яҡынса 1000 заты, 20 меңдән ашыу төрө билдәле. Бөтә Ер шары буйлап таралған. Үлән, ярым ҡыуаҡ,...
АСТРАГАЛ
АСТРАГАЛ (Astragalus), ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 2000‑дән ашыу төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса һәм субтропик бүлкәттәрендә, башлыса ҡоро өлкәләрҙә...
АСТРАХАНЦЕВ Александр Александрович
АСТРАХАНЦЕВ Александр Александрович (10.8.1922, Дорогобуж ҡ. — 8.5.1986, Өфө), график. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1969). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1962). Мәскәү...
АСТРОНОМИЯ
АСТРОНОМИЯ (гр. ástron — йондоҙ һәм nómos — закон), күк есемдәренең һәм Ғаләмдең төҙөлөшө һәм үҫеше т‑дағы фән. Ғәмәли А., күк механикаһына һәм астрофизикаға бүлеп йөрөтөлә....
АСФАЛЬТ
АСФАЛЬТ (гр. asphaltos — тау ыҫмалаһы), тәбиғи асфальт, мальталар һәм асфальтиттар араһында аралаш урынды биләүсе тәбиғи битумдар класы. Төҫө ҡуйы көрәндән ҡараға тиклем,...
АСФАЛЬТ
АСФАЛЬТ (гр. asphaltos — тау ыҫмалаһы), тәбиғи асфальт, мальталар һәм асфальтиттар араһында аралаш урынды биләүсе тәбиғи битумдар класы. Төҫө ҡуйы көрәндән ҡараға тиклем,...
