Список материалов
МАННАПОВА Рәмзиә Тимерғәли ҡыҙы
МАННАПОВА Рәмзиә Тимерғәли ҡыҙы [4.1.1955, БАССР‑ҙың Ҡандра р‑ны Ҡандра ҡсб (БР‑ҙың Туймазы р‑ны)], ветеринар врач. Биол. ф. д‑ры (1998), проф. (2000). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2007), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2014). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1978) 1980 й. тиклем һәм 1985 й....
МАННУРОВ Рәшит Ниғмәтулла улы
МАННУРОВ Рәшит Ниғмәтулла улы [8.7.1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Яңы Таулар а. (хәҙ. БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 21.7.1993, Өфө], Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). СССР‑ҙың почётлы тимер юлсыһы (1967). 1943—89 йй. Куйбышев т. юлының Башҡ‑н бүлексәһе Дим ст. локомотив депоһында эшләй: кочегар, паровоз машинисы,...
МАНСАҘЫ, Иглин р‑нындағы ауыл
МАНСАҘЫ, Иглин р‑нындағы ауыл, Охлебин а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Иглин т. юл ст. К. табан 42 км алыҫлыҡта Мансаҙы й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 782 кеше; 1920 — 902; 1939 — 653; 1959 — 435; 1989 — 149; 2002 — 171; 2010 — 168 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Ауылға...
МАНСУР БУЛАТАЕВ
МАНСУР БУЛАТАЕВ (яҡынса 1709 — ?), Сәйет биҫтәһенең татар сауҙагәрҙәренән Уложенный комиссия депутаты. 1758—60 йй. Сәйет биҫтәһе кешеләре м‑н берлектә Сәйет Хәйәлиндең халыҡты ҡыҫырыҡлауы т‑да Ырымбур губерна канцелярияһына ялыуҙар яҙа. Уложенный комиссияға Сәйет татарҙарының йән башына һалынған...
МАНСУР ИБРАҺИМОВ
МАНСУР ИБРАҺИМОВ (яҡынса 1732—1816), Исәт провинцияһы типтәрҙәре һәм бобылдәренән Уложенный комиссия депутаты. Комиссия ҡарамағына Урал аръяғы типтәрҙәре һәм бобылдәренә өҫтәмә ер биреү, ҡайһы бер һалымдарҙы бөтөрөү т‑да һ.б. наказдар тапшыра. Ауыл халҡына сауҙагәрҙәрҙең аралашынан тыш һатыу...
МАНСУР ТАЙМАҪОВ
МАНСУР ТАЙМАҪОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Исәт провинцияһының Табын улусы Таймаҫ а. (Силәбе өлк. Арғаяш р‑ны) башҡорто. Тархан. Таймаҫ Шәимовтың улы. Шул уҡ улустың старшинаһы. Ихтилалға 1773 й. нояб. ҡушыла. 1774 й. 1 февр. Мортаза Йортомов м‑н берлектә...
МАНСУР ТӨҘӨЛӨШ МАТЕРИАЛДАРЫ КОМБИНАТЫ
МАНСУР ТӨҘӨЛӨШ МАТЕРИАЛДАРЫ КОМБИНАТЫ, Учалы р‑нында тәбиғи таш сығарыу һәм эшкәртеү эштәре м‑н шөғөлләнгән. 1983 й. Мансур ваҡ таш з‑ды булараҡ ойошторола, 1995 й. алып М.т.м.к., 1997 й. — ААЙ, 2005 й. ябыла. Составына 1‑се (Саңғалыҡ габбродиорит төҙөлөш ташы ятҡылығы) һәм 2‑се (Мансур гранит...
МАНСУР, Учалы р‑нындағы ауыл
МАНСУР, Учалы р‑нындағы ауыл, Мансур а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 32 км һәм Шартым т. юл ст. К.‑Көнб. табан 5 км алыҫлыҡта Шартым й. (Уй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 806 кеше; 1920 – 934; 1939 – 611; 1959 – 390; 1989 – 612; 2002 – 760; 2010 – 740 кеше. Башҡорттар...
МАНСУРОВ Әхтәм Әхмәт улы
МАНСУРОВ Әхтәм Әхмәт улы [11.10.1895, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Түб. Тирмә а. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны) – 2.12.1965, Өфө], педагог- методист, тел белгесе. РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1944). “Хәкимиә” (1915) һәм “Ғәлиә” (1919) мәҙрәсәләрендә уҡыған. Көнсығыш пед. ин‑тын тамамлағандан һуң ...
МАНСУРОВ Ғизәр Әхтәм улы
МАНСУРОВ Гизәр Әхтәм улы (4.2.1930, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Башҡорт Тирмәһе а., хәҙ. БР‑ҙың Благовар р‑ны Баштирмә а., — 11.5.2013, Өфө), селекционер. А.х. ф. д‑ры (1999). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1980), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1981). Ә.Ә.Мансуровтың улы. И.В.Мичурин ис. Йәшелсә- емеш ин‑тын...
МАНСУРОВ Зөфәр Хәйретдин улы
МАНСУРОВ Зөфәр Хәйретдин улы (15.3.1909, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Яңы Васильевка а., хәҙ. БР‑ҙың Бишбүләк р‑ны Уҫаҡкисеү а., – 4.10.1942, Ленинград өлк. Коломна а. ерләнгән), шағир, журналист. Яҙыусылар союзы ағзаһы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимиря- зев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлаған ...
МАНСУРОВ Павел Дмитриевич
МАНСУРОВ Павел Дмитриевич (1726—98), хәрби эшмәкәр. Ген.-поручик (1777). Дворяндарҙан. 1741— 43 йй. рус-швед, 1756—63 йй. Ете йыллыҡ һуғыштарҙа, Крәҫтиәндәр һуғышын (1773—75) баҫтырыуҙа ҡатнаша. 1736 й. алып рус армияһында. 1773 й. нояб. Ырымбур губернаһында ихтилалды баҫтырыу өсөн А.И.Бибиков...
МАНСУРОВА Любовь Ильинична
МАНСУРОВА Любовь Ильинична (13.12.1929, Бәләбәй ҡ.), агроном. А.х. ф. д‑ры (1991), проф. (1993). РФ‑тың атҡ. агрономы (2006). И.В.Мичурин ис. йәшелсә‑емеш ин‑тын тамамлағандан һуң (Мичуринск ҡ., 1952) Респ. йәш натуралистар ст. (Өфө) эшләй. 1954 й. алып БНИИСХ‑ла: өлкән ғилми хеҙм‑р, 1966...
МАНСЫРЕВ Фәйзулла Сәйет улы
МАНСЫРЕВ (Мансуров) Фәйзулла (Михаил) Сәйет улы (1882—?), дәүләт эшмәкәре. 1903 й. алып РСДРП(б) ағзаһы. Петроград з‑дтарында эшләй. 1920 й. февр. башлап Башҡорт ғәскәрҙәре төркөмөнөң Петроградтағы революцион хәрби трибуналы ағзаһы. Июндән Башҡортостан хәрби-революцион комитеты рәйесе. Советтарҙың...
МАНШЫР НЕФТЬ ЯТҠЫЛЫҒЫ
МАНШЫР НЕФТЬ ЯТҠЫЛЫҒЫ, республиканың төньяҡ‑көнбайышында Дүртөйлө һәм Илеш райондары территорияһында урынлашҡан. Бөрө биләненең Саҡмағош валында контраст антиклиналь структураға тура килә. Оҙонлоғо 30 км, киңлеге 10 км. Ятыштары структуралы, көмбәҙле. Девон, тула һәм бобрик горизонттарының терриген...
МАНЫШТЫ, Белорет р‑нындағы ауыл
МАНЫШТЫ, Белорет р‑нындағы ауыл, Инйәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 106 км һәм Инйәр т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 3 км алыҫлыҡта Манышты й. (Инйәр й. ҡушылдығы) буйында, Көньяҡ Урал ҡурсаулығы терр‑яһында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 569 кеше; 1920 — 371; 1939 — 327; 1959 — 385; 1989 — 381;...
МАНЬКОВ Кирилл Терентьевич
МАНЬКОВ Кирилл Терентьевич (30.3.1893, Һамар губ. — 19.6.1979, Өфө), иҡтисадсы. А.х. ф. д‑ры һәм проф. (1946). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1950), СССР‑ҙың соц. а.х. отличнигы (1970). 1‑се МДУ‑ны тамамлаған (1923). 1938—77 йй. БАХИ‑ла эшләй: 1957 й. тиклем иҡтисад һәм соц. а.х. пр‑тиеларын ойоштороу ...
МАНЬШИН Василий Петрович
МАНЬШИН Василий Петрович [8.8.1924, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Шкапов а. (БР‑ҙың Бишбүләк р‑ны) — 18.4.1945, Терфердорф торама пунктында (Германия) ерләнгән], Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1943 й. мартынан 37‑се армияның 15‑се гвардия уҡсылар див. 43‑сө гвардия артиллерия ...
МАҢҠА АУЫРЫУЫ
МАҢҠА АУЫРЫУЫ, кеше һәм хайуандарҙың Burkholderia mallei бактериялары тыуҙырған инфекцион ауырыуы. Хайуандарҙан йомро тояҡлылар (аттар, ишәктәр, ҡасырҙар, ҡасыр‑ишәктәр) нығыраҡ бирешеүсән, һирәк осраҡта ауырыу дөйәләрҙә һәм йыртҡыстарҙа осрай. Ауырыу тыуҙырыусыны таратыусылар — ауырыу хайуандар. Ауырыу...
МАҢЛАЙ БИҘӘҮЕСТӘРЕ
МАҢЛАЙ БИҘӘҮЕСТӘРЕ, ҡатын- ҡыҙҙың байрам, йола ваҡытында һәм көндәлек кейгән кейеменең бер өлөшө (ҡара: Башҡорт кейеме). Уға бәйләмес, тирәс ҡарай. Традицион биҙәүестәргә ингән һәм терр. үҙенсәлеккә эйә булған. М.б. ғәҙәттә ҡатлы туҡыманан (ебәк, бәрхәт) теккәндәр йәки туҙҙы, ҡатырғаны туҡыма...
