Список материалов
ГИПЕРТОНИЯ АУЫРЫУЫ
ГИПЕРТОНИЯ АУЫРЫУЫ, эссенциаль артериаль гипертензия, артыҡ артериаль баҫым (АБ) һәм ҡан тамырҙарының тонусы боҙолоуы м-н билдәләнгән йөрәк-ҡан тамырҙары системаһының...
ГИПС
ГИПС (грек теленән gypsos — аҡбур, эзбиз), 1) сульфаттар класы минералы, СаSO4·2H2O. Кристалдары табаҡлы, призматик. Агрегаттары бөртөклө, япраҡлы, радиаль-энәле; сүсле юлаҡтар;...
ГИРКО Евгений Иванович
ГИРКО Евгений Иванович (5.2.1936, БАССР‑ҙың Әлшәй р-ны Воздвиженка а.), спортсы. Ауыр атлетика б-са СССР‑ҙың спорт мастеры (1960). “Уңыш” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе; 1960—70 йй....
ГИРОСКОП
ГИРОСКОП (гр. gyreuo – әйләнәм, өйөрөләм һәм skopeo – ҡарайым, күҙәтәм), симметрия күсәре тирәһендә шәп әйләнеүсе, әйләнеү күсәре арауыҡта үҙенең йүнәлешен үҙгәртә алған...
ГИРУДОТЕРАПИЯ
ГИРУДОТЕРАПИЯ (лат. hirudo — һөлөк һәм терапия), һөлөк менән дауалау, мед. һөлөктәрен файҙаланып дауалау. Һөлөктәрҙең шайыҡ биҙҙәре секретында ҡан ойоуын тотҡарлаған,...
ГИСТОЛОГИЯ
ГИСТОЛОГИЯ (гр. histos, histion — туҡыма һәм ...логия), хайуан һәм кеше туҡымалары т‑дағы фән. Дөйөм (туҡымалар үҫешенең һәм төҙөлөшөнөң төп принциптарын, уларҙың функцияларын...
ГЛАДКИЙ
ГЛАДКИЙ, Салғыя рифы, ҡалдыҡ тау, көньяҡ-көнбайыш өлөшө – тәбиғәт ҡомартҡыһы (2005). Дыуан р‑ны Ярославка һәм Салғыя аа. араһында Мәләкәҫ й. уң ярында урынлашҡан. Абс....
ГЛАДКИХ Ирина Фаат ҡыҙы
ГЛАДКИХ Ирина Фаат ҡыҙы (13.6.1954, Омск ҡ.), химик-технолог. Техник ф. д-ры (2005). БДУ-ны тамамлағандан һуң (1976) шунда уҡ эшләй. 1983 й. алып өлк. ғилми хеҙм‑р, 1987 й. — ИПТЭР‑ҙа...
ГЛАДКОВ Александр Серафимович
ГЛАДКОВ Александр Серафимович (12.5.1959, Свердловск өлкәһе Махнёво а. – 16.5.2013, Өфө ҡ.), спортсы. Грек-рим көрәше буйынса СССР-ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1989). “Хеҙмәт...
ГЛАДКОВ Александр Тимофеевич
ГЛАДКОВ Александр Тимофеевич (19.7.1899, Борисоглебск ҡ. — 20.9.1968, Өфө), агроном. А.х. ф. д‑ры (1962), проф. (1963). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1963). Практик а.х. ин‑тын (Борисоглебск,...
ГЛАДЫШЕВ Георгий Павлович
ГЛАДЫШЕВ Георгий Павлович (19.9.1936, Алма-Ата), физико-химик. Химия ф. д‑ры (1966), проф. (1969). Фәнни хеҙмәттәре физик химия, химик технология, юғары молекулалы берләшмәләр химияһы,...
ГЛАДЫШЕВА Светлана Алексеевна
ГЛАДЫШЕВА Светлана Алексеевна (13.9.1971, Өфө), спортсы. Тау саңғыһы спорты б-са СССР‑ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1990), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (1994). БР‑ҙың күренекле...
ГЛАДЫШЕВТАР
ГЛАДЫШЕВТАР, дворяндар нәҫеле. Өфө тармағына нигеҙ һалыусы — Гордей Иванович Г., баяр балаларынан. 16 б. аҙ. — 17 б. башында түләүле хәрби хеҙмәткә (поместье һәм аҡсалата...
ГЛАЗЕНАП Карл Иванович
ГЛАЗЕНАП Карл Иванович (Карл Рейнгольд; 19.9.1745, Рига губ. — яҡынса 1802, Ырымбур ҡ.), дәүләт эшмәкәре. Тайный советник (1800), ген.-майор (1797). Дворяндарҙан. 1760—98 йй. рус армияһында....
ГЛАУКОМА
ГЛАУКОМА (гр. glaucoma — күҙ яҫмығының күкһелләнеп томаланыуы), һары һыу, күреү нервыһының трофик боҙолоуы һәм күҙ эсе баҫымы күтәрелеүе хас булған күҙ ауырыуы. Тыумыштан...
ГЛАУКОНИТ
ГЛАУКОНИТ (грекса glaukós — күкһел йәшел), гидрослюдалар төркөмө минералы, тимер алюмосиликаты, (K, Na, Са)(Fe3+, Mg, Fe2+, Al)2—[(Al, Si)Si3O10](OH)2•H2О. Составы буйынса селадонит (магнезиаль),...
ГЛАУКОФАН
ГЛАУКОФАН (грекса glaukḗs — күкһел йәшел һәм phanḗs — тойолған), һелтеле амфиболдар төркөмө минералы, Na2Mg3Al2 [Si8O22](OH)2. Кристалдары призматик, энәле. Агрегаттары нурлы, сүсле,...
ГЛЕБОВА Надежда Николаевна
ГЛЕБОВА Надежда Николаевна (5.6.1925, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Топорнин а., хәҙ. БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Кушнаренко а.), акушер-гинеколог. Мед. ф. д‑ры (1977), проф. (1979). БАССР‑ҙың...
ГЛИКОЗИДТАР
ГЛИКОЗИДТАР, молекулалары углеводлы (гликозид) һәм углеводһыҙ (агликон) фрагменттарҙан торған органик берләшмәләр. Моно‑ йәки олигосахаридтарҙың циклик формала‑рының...
ГЛИКОЛДӘР
ГЛИКОЛДӘР, д и о л д а р, ике атомлы спирттар. Түбән (моно‑, ди‑, три‑ этиленгликолдәр; 1,2‑ һәм 1,3‑пропиленгликолдәр һ.б.) һәм юғары (полиэтиленгликолдәр) Г. айыралар....
