Список материалов
АБРАМЗОН Леонид Семёнович
АБРАМЗОН Леонид Семёнович (21.2.1934, Харьков ҡ. — 25.11.1986, Өфө ҡ.), инженер-механик. Техник фәндәр докторы (1985). И.М.Губкин исемендәге Мәскәү нефть институтын тамамлағандан һуң (1957) Башҡортостан нефть эшкәртеү ҒТИ‑нда эшләй, 1971—86 йй. ӨНИ‑лә уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге үҙле һәм ҡатыусан нефть...
АБРАЙ, Шишмә р‑нындағы ауыл
АБРАЙ, Шишмә р‑нындағы ауыл, Сыуалкип а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 34 км һәм Шөңгәккүл т. юл ст. Көнс. табан 17 км алыҫлыҡта Киҙәк й. (Өршәк й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1284 кеше; 1920 — 1304; 1939 — 982; 1959 — 683; 1989 — 384; 2002 — 327; 2010 — 320 кеше. Татарҙар йәшәй (2002)....
АБРАЗИВ МЕНӘН ЭШКӘРТЕҮ
АБРАЗИВ МЕНӘН ЭШКӘРТЕҮ, материалдарҙы өҫкө йөҙҙөң юғары теүәллеген һәм сифатын тәьмин итеүсе абразивтар — юғары ҡатылыҡлы матдәләр (саҡматаш, корунд, алмас, боразон, кремний карбиды, эльбор һ.б.) — м‑н ҡырып эшкәртеү. Ҡул м‑н йәки станоктарҙа (металл ҡырҡыу станоктары һ.б.) башҡарыла. А.м.э. шымартыу,...
АБЛАЙ, Туймазы р‑нындағы ауыл
АБЛАЙ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Кәкребаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. Т. табан 21 км алыҫлыҡта Ыҡ й. (Кама й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 409 кеше; 1920 — 527; 1939 — 595; 1959 — 366; 1989 — 230; 2002 — 280; 2010 — 315 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Урта...
АБЛАЙ, Саҡмағош р‑нындағы ауыл
АБЛАЙ, Саҡмағош р‑нындағы ауыл, Үрнәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 25 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 92 км алыҫлыҡта Бәрҙәсле й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 2339 кеше; 1920 — 2925; 1939 — 2743; 1959 — 1868; 1989 — 1331; 2002 — 1285; 2010 — 1067 кеше. Татарҙар,...
АБИТАЕВА Йәмилә Зөлҡәфил ҡыҙы
АБИТАЕВА Йәмилә Зөлҡәфил ҡыҙы [23.1.1916, Һамар губ. Быҙаулыҡ өйәҙе Кесе Юлдаш а. (Ырымбур өлк. Красногвардейск р‑ны) — 12.6.1994, Өфө], актриса. БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1969). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1954). Башҡ. сәнғәт техникумын тамамлағандан һуң (1936; Х.Бохарский, М.Ә.Мәһәҙиев курсы) 1974 й....
АБЗАЙ, Уртауыл, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл
АБЗАЙ, Уртауыл, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл, Абзай а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 34 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т. табан 77 км алыҫлыҡта Кесе Ыйыҡ й. (Ҡыйғы й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 754 кеше; 1920 — 1037; 1939 — 858; 1959 — 637; 1989 — 578; 2002 — 568; 2010 — 558 кеше. Башҡорттар...
АБЗАЙ, Борай р‑нындағы ауыл
АБЗАЙ, Борай р‑нындағы ауыл, Ҡушманаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 15 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 83 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 721 кеше; 1920 — 916; 1939 — 560; 1959 — 501; 1989 — 228; 2002 — 200; 2010 — 156 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп (Ҡайынлыҡ...
АБЕРДИН-АНГУС ТОҠОМО
АБЕРДИН-АНГУС ТОҠОМО, һыйыр малының ит йүнәлешле тоҡомо, 18 б. аҙ. Абердин һәм Ангус графлыҡтарында сығарылған (Шотландия). Һаны б‑са итле тоҡомдар араһында донъяла 2‑се һәм РФ‑та 4‑се урынды биләй. Беҙҙең илдәге был тоҡом 20 б. 30‑сы йй. Волгоград өлк. ҡалмыҡ тоҡомло һыйырҙарҙы А.‑а.т. үгеҙҙәрҙән йотоулы...
АБЕЛЕВ Элья Хононович
АБЕЛЕВ Элья Хононович (3.1.1919, Белорус ССР‑ы Бобруйск ҡ. — 10.10.1985, Өфө), тренер. Спорт гимнастикаһы б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1968), респ. категориялы судья (1960). 1945—79 йй. “Динамо” ДСО-һының Башҡ-н өлкә советы тренеры, өлкән тренеры, бер үк ваҡытта 1945—59 йй. БАССР Спорт гимнастикаһы...
АБҘАНОВ Шәмси Саҙрый улы
АБҘАНОВ Шәмси Саҙрый улы [24.10.1894 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1895), Өфө губ. Бөрө өйәҙе Эткенә а. (БР‑ҙың Яңауыл р‑ны) — 10.7.1938, Өфө], иҡт. географ, педагог. Проф. (1932). Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Г.В.Плеханов ис. Мәскәү халыҡ хужалығы ин‑тын тамамлаған (1927). 1912 й. алып Пермь губ. Уҫы...
АБҘАН, Мырҙабулат, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
АБҘАН, М ы р ҙ а б у л а т, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Абҙан а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 49 км һәм Һарыҡташ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 40 км алыҫлыҡта Әселе й. (Һаҡмар й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 619 кеше; 1920 — 675; 1939 — 809; 1959 — 1727; 1989 — 959; 2002 — 973;...
АБҘАН, Архангел р‑нындағы ауыл
АБҘАН, Архангел р‑нындағы ауыл, Абҙан а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 14 км һәм Приуралье т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 25 км алыҫлыҡта Инйәр й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 375 кеше; 1920 — 497; 1939 — 776; 1959 — 880; 1989 — 915; 2002 — 899; 2010 — 836 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп,...
АБҘАН УРТА МӘКТӘБЕ, Ейәнсура р‑ны
АБҘАН УРТА МӘКТӘБЕ, Ейәнсура р‑ны. 1917 й. башланғыс уч‑ще булараҡ нигеҙ һалына. 1920 й. алып беренсе баҫҡыс мәктәп, 1925 й. — крәҫтиән йәштәре мәктәбе, 1930 й. — тулы булмаған урта мәктәп, 1935 й. башлап бөгөнгө статуста. Интернаты, емеш баҡсаһы, атыу тиры, тыуған яҡты өйрәнеү музейы бар. Урта мәктәпте...
АБҘАН РАЙОНЫ, БАССР‑ҙың көньяғында урынлашҡан
АБҘАН РАЙОНЫ, БАССР‑ҙың көньяғында урынлашҡан, төньяҡта — Ейәнсура, төньяҡ-көнсығышта — Йылайыр, көнсығышта Хәйбулла р‑ндары, көньяҡта һәм көньяҡ-көнбайышта Ырымбур өлк. м‑н сиктәш булған. 1946 й. 20 мартында ойошторолған (ҡара: Административ район). 1956 й. 4 июлендә бөтөрөлгән, терр‑яһы Ейәнсура р‑ны...
АБҘАҠ, Төбәк, Белорет р‑нындағы ауыл
АБҘАҠ, Төбәк, Белорет р‑нындағы ауыл, Абҙаҡ а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 20 км һәм Яңы Абҙаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 5 км алыҫлыҡта Ҡолсоғаҙы й. (Бәләкәй Ҡыҙыл й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 703 кеше; 1920 — 356; 1939 — 822; 1959 — 962; 1989 — 1045; 2002 — 1286; 2010 — 1331 кеше....
АБҘАҠ, Кинйәкәй, Учалы р‑нындағы ауыл
АБҘАҠ, Кинйәкәй, Учалы р‑нындағы ауыл, Мансур а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 50 км һәм Ҡорама т. юл ст. К.‑Көнб. табан 18 км алыҫлыҡта Краснохта й. (Уй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 243 кеше; 1920 — 260; 1959 — 257; 1989 — 383; 2002 — 490; 2010 — 500 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
АБҘАҠ, Баймаҡ р‑нындағы ауыл
АБҘАҠ, Баймаҡ р‑нындағы ауыл, Моҡас а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 62 км һәм Сибай т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 29 км алыҫлыҡта Ерекле һәм Төйәләҫ йй. (Урал й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 151 кеше; 1920 — 205; 1939 — 156; 1959 — 208; 1989 — 150; 2002 — 146; 2010 — 144 кеше. Башҡорттар...
АБҘАҠ ТӨҘӨЛӨШ ТАШТАРЫ ЯТҠЫЛЫҒЫ
АБҘАҠ ТӨҘӨЛӨШ ТАШТАРЫ ЯТҠЫЛЫҒЫ, Әбйәлил һәм Белорет райондары сигендә Көркәк һыртында, Белорет ҡ. көньяҡ-көнсығышҡа 25 км һәм Яңы Абҙаҡ тимер юл ст. төньяҡ-көнсығышҡа табан 4 км алыҫлыҡта урынлашҡан. 1976 й. асыла. Урта девондың Ирәндек свитаһы тоҡомдарына тура килә. Эшкә яраҡлы ҡатлам андезит‑базальт...
АБДУЛОВ Марсель Хәбиб улы
АБДУЛОВ Марсель Хәбиб улы (8.5.1930, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Ҡуранса а. — 23.11.2007, Өфө), дәүләт эшмәкәре. РСФСР‑ҙың атҡ. урмансыһы (1978). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1953) Нуриман урман хужалығында лесничий булып эшләй. 1954 й. алып Ҡыҙыл Шишмә урман хужалығы дир., 1961 й. — БАССР б‑са урман хужалығы...
