Список материалов
ПЛЕВРИТ
ПЛЕВРИТ (гр. pleurá — ҡабырға, көп), плевраның (үпкәне ҡаплаған тышҡы яры) шешеүе. Экссудатының характеры б‑са фибриноз, сероз‑фибриноз, эренле (плевра эмпиемаһы, пиоторакс), геморрагик, сереткес һәм продуктив; тыуҙырыусыһы булыу‑булмауы һәм төрө б‑са — асептик (күкрәк ситлегендә өлөшләтә пневмония,...
ПЛАСТИК ХИРУРГИЯ
ПЛАСТИК ХИРУРГИЯ, өлөшләтә йәки тулыһынса юҡҡа сыҡҡан, тыумыштан формаһы боҙолған йәки зарарланған (травмалар, бешеү, операциялар, ауырыуҙар һ.б.) ағза һәм туҡымаларҙың, тыумыштан булған үҫеш кәмселектәренең (китек ирен, аңҡау ярығы һ.б.) анатомик бөтөнлөгөн, формаларын һәм функцияларын тергеҙеүгә,...
ПИОДЕРМИЯ
ПИОДЕРМИЯ (гр. pýon — эрен һәм dérma — тире), эренләткес микроорганизмдар тыуҙырған тире ауырыуҙары. Тыуҙырыусылары: стафило‑, стрептококтар, һирәгерәк зәңгәр эренле, эсәк таяҡсаһы һ.б. Стафило‑, стрептодермия, ҡатнаш, өҫкө һәм тәрән, сикле һәм таралған П. айыралар; киҫкен һәм хроник формаларҙа үтә....
ПЕТРОВСКИЙ Владимир Викторович
ПЕТРОВСКИЙ Владимир Викторович (26.6.1897, Әстерхан ҡ. — 9.11. 1976, Өфө), физиолог. Проф. (1931). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1962). Һарытау ун‑тын тамамлағандан һуң (1921) Әстерхан мед. ин‑тында, Б.В. һуғышы йылдарында Куйбышев ҡ. эшләй. 1945 й. алып БДМИ‑ла (1968 й. тиклем нормаль физиология каф....
ПЕТРОВ Михаил Ефимович
ПЕТРОВ (Ланде) Михаил Ефимович (15.12.1920, Каинск ҡ. — 20.4.1986, Өфө), һаулыҡ һаҡлауҙы ойоштороусы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Мед. ф. д‑ры (1973). РСФСР‑ҙың (1979) һәм БАССР‑ҙың (1966) атҡ. табибы, СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1948) ӨМЭПБ‑ның мед.‑санитария бүлегенең...
ПЕРИТОНИТ
ПЕРИТОНИТ (гр. peritonaion — ҡорһаҡ ярыһы), ҡорһаҡ ярыһының шешеүе. Микрофлора үтеп инеү характеры б‑са беренсел, икенсел һәм өсөнсөл П.; шешеү процесының таралышы б‑са — таралмалы (диффуз, йәки дөйөм) һәм сикле; барышы б‑са — киҫкен һәм хроник П.; үҫеше б‑са реактив (тәүге 24 сәғәт), токсик (24—72...
ПЕДИАТРИЯ
ПЕДИАТРИЯ (гр. páis — бала һәм iatreáia — дауалау), балалар организмының анатомик‑физиол. үҙенсәлектәрен, балалар ауырыуҙарының үҫеш сәбәптәрен һәм механизмдарын өйрәнгән, уларҙы диагностикалау, дауалау, иҫкәртеү ысулдарын эшләгән медицина өлкәһе. Башҡортостанда П. формалашыуы 20 б. 20‑се йй. 2‑се ярт....
ПАТОЛОГИК ФИЗИОЛОГИЯ
ПАТОЛОГИК ФИЗИОЛОГИЯ, кеше һәм хайуан организмында ауырыу билдәләре булған процестарҙың барлыҡҡа килеүе, барышы, аҙағы һәм компенсатор‑яраҡлашыу реакциялары законлыҡтарын өйрәнгән медицина һәм ветеринария өлкәһе.
Кеше П.ф. Башҡортостанда кешенең П.ф. проблемалары б‑са фәнни тикшеренеүҙәр 1934 й. БДМИ‑ла...
ПАРОДОНТИТ
ПАРОДОНТИТ (гр. pará — эргәһендә, янында, тышында һәм odús, odóntos — теш), теш тамырын уратып алған тоташтырғыс туҡыманың һәм яңаҡтың альвеоляр үҫентеһе һөйәк туҡымаһының көсәйгән деструкцияһы. Киң таралыш алған (ысын), системалы (аутоиммун ауырыуҙар ваҡытында) һәм локаль (пародонттың сикләнгән бер...
ПАРАПРОКТИТ
ПАРАПРОКТИТ (гр. pará — эргәһендә, ҡырында, тышында һәм prōktós — арт юл), тура эсәк тирәләй күҙәнәкле туҡыманың шешеүе. Процестың активлығына ҡарап киҫкен, инфильтратив, хроник П. (тура эсәктең бөтәү яраһы); килеп сығышына ҡарап — баналь, специфик, травманан һуңғы П.; урынына ҡарап тире аҫты, тиресә...
ПАРАЗИТАР АУЫРЫУҘАР
ПАРАЗИТАР АУЫРЫУҘАР, кешенең, хайуандарҙың һәм үҫемлектәрҙең паразиттар тыуҙырған ауырыуҙар төркөмө.
Кешенең П.а. Медицинала П.а. иң ябайҙар (протозойлылар йәки протозооздар), гельминттар (гельминтоздар), ш. уҡ быуынтығаяҡлылар (энтомоздар һәм акароздар) тыуҙырған ауырыуҙар инә. Тыуҙырыусының ауырыу...
ПАНКРЕАТИТ
ПАНКРЕАТИТ (гр. paјnkreas — ашҡаҙан аҫты биҙе), ашҡаҙан аҫты биҙенең шешеүе. Киҫкен П. (КП) һәм хроник П. (ХП) айырыла. Сәбәптәре: бауырҙан тыштағы үт сығарыу юлдары ауырыуҙары; токсиндар, алкоголь һәм уның суррогаттары тәьҫире, травмалар һ.б. КП төп клиник сағылышы — уратып көслө эс ауыртыу, ҡоҫоу...
ПАНДИКОВ Геннадий Александрович
ПАНДИКОВ Геннадий Александрович (12.5.1899, Ҡазан губ. Усолка а. — 10.6.1961, Омск ҡ.), терапевт. Мед. ф. д‑ры (1957), профессор. РСФСР‑ҙың атҡ. табибы (1949), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1939). Омск мед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1925) шунда уҡ эшләй: 1932—36 йй. уҡытыу‑ғилми бүлек дир. урынбаҫары,...
ПАНАРИЦИЙ
ПАНАРИЦИЙ (лат. рanaricium), бармаҡ туҡымаларының эренләп шешеүе.
Кеше П. Өҫкө ҡатлам, йыланҡараҡ (паронихия), тире аҫты, һеңер, һөйәк (остеомиелит), бармаҡ быуыны (эренле артрит) П. һәм пандактилит (бармаҡтың бөтә туҡымалары шешеүе) айырыла. Микротравмалар алғанда (шырау ҡаҙалыу, сәнселеү, тырналыу...
ПАЛЛАДИН Александр Владимирович
ПАЛЛАДИН Александр Владимирович (10.9.1885, Мәскәү — 6.12.1972, Киев), биохимик. СССР ФА (1942), СССР Мед. ФА (1944), Украина ССР‑ы ФА (1929; 1946—62 йй. президент) акад., Белорус ССР‑ы ФА‑ның почётлы акад. (1950). Соц. Хеҙмәт Геройы (1955). Украина ССР‑ының атҡ. фән эшмәкәре (1935). Петербург ун‑тын...
ПАВЛОВКА БАЛАЛАР ШИФАХАНАҺЫ
ПАВЛОВКА БАЛАЛАР ШИФАХАНАҺЫ. Иглин т. юл ст. 90 км алыҫлыҡта Нуриман р‑ны Павловка а. урынлашҡан. Климаты континенталь, ҡыш уртаса һалҡын (ғин. уртаса т‑ра ‑14,5°С), йәй йылы (июлдә уртаса т‑ра 19,5°С). 1955 й. туберкулёз м‑н ауырыған балаларҙы, 2005 й. алып тын юлдары һәм аш һеңдереү системаларын дауалау...
ПАВЛОВА Галина Әҙһәм ҡыҙы
ПАВЛОВА Галина Әҙһәм ҡыҙы (25.5. 1946, Өфө — 8.7.2014, шунда уҡ), гастроэнтеролог. Мед. ф. д‑ры (2000), проф. (2002). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1970) 1972 й. тиклем һәм 1975—76 йй. Өфөнөң 8‑се ҡала дауаханаһында, 1977 й. алып БДМУ‑ла (2001–06 йй. дипломдан һуң белем биреү ин‑тында) эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге...
ӨФӨ ФАРМАЦЕВТИКА ФАБРИКАҺЫ
ӨФӨ ФАРМАЦЕВТИКА ФАБРИКАҺЫ, “Валеро” ЯАЙ‑ның структур бүлексәһе. Автомобиль, юл, мед., офистар, производстволар өсөн аптечкалар комплектациялау эшен башҡарған. 1998 й. ойошторола. 2012 й. “Аделфарм” ЯАЙ тип үҙгәртеп ҡорола. 2000 й. 70 кеше эшләгән. Продукцияһын ҡулланыусылар — БР‑ҙың автотранспорт,...
ОФТАЛЬМОЛОГИЯ
ОФТАЛЬМОЛОГИЯ (гр. ophthalmoјs — күҙ һәм ...логия), күреү ағзаһының анатомияһын һәм физиологияһын, күҙ ауырыуҙарының, күреү һәләтенең боҙолоу этиологияһын, патогенезын, клиникаһын өйрәнгән һәм уларҙы диагностикалау, дауалау һәм иҫкәртеү ысулдарын эшләгән медицина өлкәһе. Өфө губернаһында беренсе күҙ...
ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯ
ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯ [гр. uјs (otoјs) — ҡолаҡ, rhis (rhinoјs) — танау, laјrynx (laјryngоs) — тамаҡ һәм ...логия], медицинаның ЛОР ағзалары — ҡолаҡ, тамаҡ (йотҡолоҡ, үңәс, боғарлаҡ), танау һәм улар эргәһендәге ағза‑туҡымалар ауырыуҙары этиологияһын, патогенезын, клиник сағылышын диагностикалау, дауалау...
