Список материалов
РЕСПУБЛИКА КЛИНИК ДАУАХАНАҺЫ №2
РЕСПУБЛИКА КЛИНИК ДАУАХАНАҺЫ №2, дәүләт һаулыҡ һаҡлау учреждениеһы. БР дәүләт учреждениелары хеҙм‑рҙәренә мед. ярҙамы, ш. уҡ нервы системаһы ауырыуҙары булған балаларға махсус стационар ярҙам күрһәтә. Өфөлә урынлашҡан. Составына берләштерелгән поликлиника (көнөнә 600 кеше ҡабул итә), ололар өсөн стационар...
РЕСПУБЛИКА БАЛАЛАР КЛИНИК ДАУАХАНАҺЫ
РЕСПУБЛИКА БАЛАЛАР КЛИНИК ДАУАХАНАҺЫ, дәүләт һаулыҡ һаҡлау учреждениеһы. Башҡортостан балаларына дауалау‑консультатив мед. ярҙамы күрһәтеү һәм респ. педиатрия хеҙмәтен ойоштороу- методик етәкселек итеү б‑са күп профилле махсус үҙәк; балаларҙың һаулығын һаҡлау мәсьәләләре б‑са мед. хеҙм‑рҙәрен әҙерләү...
РЕВМАТОЛОГИЯ
РЕВМАТОЛОГИЯ (гр. rheumatismојs — уҙыу һәм ...логия), тоташтырғыс туҡыманың, эске ағзалар һәм быуындарҙың системалы зарарланыуы хас булған ҡайһы бер ауырыуҙар төркөмөн (киҫкен ревматизм биҙгәге, ревматоид артрит, системалы склеродермия, системалы ҡыҙыл сөсө ауырыуы, дерматомиозит һ.б.) өйрәнгән терапия...
РӘХМӘТУЛЛИНА Ирина Робинзон ҡыҙы
РӘХМӘТУЛЛИНА Ирина Робинзон ҡыҙы (8.3.1970, ТАССР‑ҙың Ҡыҙылъяр ҡсб), онколог. Медицина фәндәре докторы (2005). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1993) “Сода” ААЙ‑ның (Стәрлетамаҡ ҡ.) медицина‑санитария бүлегендә эшләй. 1999 й. алып БДМУ‑ла: уҡытыусы, бер үк ваҡытта 2002—12 йй. диссертацион советтың ғилми секретары,...
РӘХМӘТУЛЛИН Ибраһим Ғәйзулла улы
РӘХМӘТУЛЛИН Ибраһим Ғәйзулла улы (20.2.1936, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Ҡужабаҡ а. — 19.7.1998, Өфө), хирург. Мед. ф. д‑ры (1991), проф. (1993). БАССР‑ҙың атҡ. табибы (1993). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1961) Туймазы р‑ны Күҙәй участка дауаханаһының баш табибы. 1966 й. алып БДМИ‑ла (1993 й. башлап урология...
РАДИКУЛИТ
РАДИКУЛИТ (лат. radicula — тамырса), арҡа мейеһе нервылары тамырсаларының зарарланыуы арҡаһында ваҡыты‑ваҡыты м‑н көсәйә торған хроник ауырыу. Ауыртҡан урынына бәйле бил‑һигеҙгүҙ, муйын- күкрәк һәм муйын Р. айырыла. Үҫеш сәбәптәре: остеохондроз, тыумыштан килгән үҫеш кәмселектәре, умыртҡалыҡтың травмалары,...
ПУЛЬМОНОЛОГИЯ
ПУЛЬМОНОЛОГИЯ (лат. púlmo — үпкә һәм ...логия), терапия бүлеге, унда тын алыу ағзалары (үпкә һәм тын алыу юлдары) ауырыуҙарының этиологияһы, патогенезы, клиник формалары өйрәнелә, уларҙы диагностикалау, дауалау һәм иҫкәртеү ысулдары эшләнә. Уларҙы өйрәнеү түбәндәге төрҙәргә бүленә: cпецифик булмаған...
ПСИХОФИЗИОЛОГИЯ
ПСИХОФИЗИОЛОГИЯ, фәнни дисциплина, уның өйрәнеү предметы — кешенең психик эшмәкәрлегенең һәм тәртибенең физиол. нигеҙҙәре. П. кешенең системалы, нейрон, синаптик кимәлдәрҙә ҡабул итеү, иғтибар итеү, иҫтә ҡалдырыу, хис‑тойғолар һәм хәрәкәт әүҙемлеге процестарын тикшерә. Дөйөм, йәш б‑са, дифференциаль,...
ПСИХОТЕРАПИЯ
ПСИХОТЕРАПИЯ (психо... һәм гр. therapeia — дауалау), кешене дауалау йәки уның тәртибен төҙәтер өсөн пси‑ хик тәьҫир итеү (һүҙ, ҡылыҡ, хәл-шарт м‑н). П. рациональ (аңлатып биреү), ышандырыу (йоҡламаған ваҡытта йәки гипнозда), үҙ‑үҙеңде ышандырыу (аутотренинг) һ.б. төрҙәргә айырыла. Невроздарҙы, психопатияларҙы,...
ПСИХОЛОГИК ЭКСПЕРТИЗА
ПСИХОЛОГИК ЭКСПЕРТИЗА, реаль хәлен баһалау һәм тәртибен күҙаллау өсөн кешенең индивидуаль-психологик үҙенсәлектәрен билдәләү маҡсатында уны комплекслы тикшереү. П.э. төп алымдары: анамнез, тестар, эксперименттар һ.б. үткәреү. П.э. балалар, мәктәп, опека учреждениелары, суд органдары (суд‑психология...
ПСИХОЛОГИК КОРРЕКЦИЯ
ПСИХОЛОГИК КОРРЕКЦИЯ, кешенең психикаһын йәки тәртибен махсус шөғөлдәр, күнекмәләр, уйындар, тренингылар һ.б. аша төҙәтеү. Симптомдар б‑са (үҫештәге тайпылыштарҙың киҫкен симптомдарын бөтөрөү өсөн ҡыҫҡа ваҡытлы йоғонто яһау) һәм каузаль (тайпылыш сәбәптәрен бөтөрөү) коррекция айырыла. Башҡортостанда...
ПСИХОДИАГНОСТИКА
ПСИХОДИАГНОСТИКА (психо... һәм диагностика), психология өлкәһе, кешенең индивидуаль психологик үҙенсәлектәрен нормала һәм патологияла асыҡлау ысулдарын эшләү һәм ҡулланыу м‑н бәйле психологик практиканың иң мөһим формаһы. П. түбәндәге кимәлдәре айырыла: симптомдар б‑са (психологик процестарҙың, һыҙаттарҙың...
ПСИХИК ҠАҠШАУҘАР
ПСИХИК ҠАҠШАУҘАР, психиканың ҡаҡшауына бәйле кеше ауырыуҙары. П.ҡ. эндоген (шизофрения, аффектив психоздар һ.б.), эндоген‑органик (эпилепсия, баш мейеһендәге дегенератив процестар һ.б.), экзоген-органик (травмалар ваҡытында, баш мейеһе шештәре булғанда психик боҙолоштар һ.б.), экзоген (алкоголизм, наркомания,...
ПСИХИАТРИЯ
ПСИХИАТРИЯ (гр. psyché — йән һәм iatréia — дауалау), психик ҡаҡшауҙарҙың этиологияһын, патогенезын, клиникаһын һәм таралышын өйрәнгән, уларҙы диагностикалау, дауалау һәм иҫкәртеү ысулдарын эшләгән, ауырыуҙарға экспертиза һәм реабилитация үткәрә торған клиник медицина бүлеге. П. түбәндәге бүлектәргә...
ПРОСТАТИТ
ПРОСТАТИТ (гр. prostátēs — алда торған), простата биҙенең шешеүе. Бактериаль (киҫкен һәм хроник), бактериаль булмаған (хроник) һ.б. П. айырыла. Бактериаль П. — простата биҙе туҡымаларының инфекцияға дусар булыуы һөҙөмтәһендә, хроник П., ғәҙәттә, киҫкен П. үткәргәндән һуң үҫешә. П. үҫешенә ш. уҡ һыуыҡ...
ПОЛЯНЦЕВ Александр Андрианович
ПОЛЯНЦЕВ Александр Андрианович (25.3.1905, Вятка губ. Усад а. — 27.9.1963, Волгоград ҡ.), хирург. Мед. ф. д‑ры (1939), проф. (1941). СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1940). Ҡазан мед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1931) ТАССР дауаханаларында, 1935 й. башлап Ҡазан мед. ин‑тында эшләй. 1940 й. алып БДМИ‑ла...
ПОЛИКЛИНИКАЛАР
ПОЛИКЛИНИКАЛАР (нем. рoliklinik), халыҡты һауыҡтырыу, ауырыуҙарҙың үҫешен һәм уларҙан һуң өҙлөгөүҙәрҙе иҫкәртеү б‑са дауахананан тыш медицина ярҙамы күрһәтеү һәм иҫкәртеү саралары комплексын тормошҡа ашырыу өсөн күп профилле йәки махсуслаштырылған дауалау‑иҫкәртеү учреждениелары. П. үҙ аллы, стационар...
ПОДБЕЛЬСКИЙ Александр Ипполитович
ПОДБЕЛЬСКИЙ Александр Ипполитович (яҡынса 1856, Өфө — 1925, шунда уҡ), соц. гигиенист. Мед. д‑ры (1890). Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1884) шунда уҡ эшләй. 1902 й. алып Өфөлә: губерна земство дауаханаһында (ҡара: Республика клиник дауаханаһы), 1908—21 йй. земство ҡатын‑ҡыҙҙар акушер‑фельдшерлыҡ мәктәбенә...
ПЛЕХАНОВА Татьяна Ивановна
ПЛЕХАНОВА (Никитина) Татьяна Ивановна (15.7.1941, Амурҙағы Николаев ҡ. — 2.6.2005, Өфө), фарма‑ когност. Фарм. ф. д‑ры (1997), проф. (1997). РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2003). Пятигорск фарм. ин‑тын тамамлағандан һуң (1963) Силәбе мед. уч‑щеһында, Пятигорск фарм., Хабаровск һәм Алтай мед., Көньяҡ...
ПЛЕКСИТ
ПЛЕКСИТ (лат. plexus — сырмалыу), периферик нервы системаһы ауырыуы, уның нигеҙендә арҡа мейеһе нервыларының алғы һәм артҡы тамырсалары барлыҡҡа килтергән сырмалсыҡтарҙың зарарланыуы ята. Тупланыу урыны б‑са муйын, ҡулбаш (тулы, өлөшләтә өҫкө һәм аҫҡы), бил‑һигеҙгүҙ П.; клиник сағылышы б‑са — невралгия...
