Список материалов
ДИФТЕРИЯ
ДИФТЕРИЯ (гр. diphtherion — яры, тиресә), кешенең киҫкен инфекцион ауырыуы. Д. тыуҙырыусы — Corynebacterium diphtheriae бактериялары; ҡояш яҡтыһы, юғары т‑ра, дезинфекция саралары һ.б. тәьҫирендә үлә. Ауыҙ ҡыуышлығы, танау, тамаҡ, тышҡы енес ағзалары, тире, ҡатнаш һ.б. Д. була. Һауа аша йоға. Дифтерия...
ДИФФЕРЕНЦИАЛЬ ОПЕРАТОР
ДИФФЕРЕНЦИАЛЬ ОПЕРАТОР, дифференциаль аңлатма һәм сик шарттары м‑н билдәләнгән оператор. Ябай һәм бүлендек сығарылмалы (мәҫ., эллиптик, гиперболик, параболик), һыҙыҡлы, квазиһыҙыҡлы, һыҙыҡлы булмаған Д.о. айырыла. Д.о. теорияһы операторҙар теорияһының классик ысулдарын (мәҫ., ҡыҫҡа сағылыштар ысулын)...
ДИФФЕРЕНЦИАЛЬ ТИГЕҘЛӘМӘ
ДИФФЕРЕНЦИАЛЬ ТИГЕҘЛӘМӘ, эҙләнелгән функция, уның төрлө дәрәжә сығарылмалары һәм ирекле үҙгәреүсәндәр ингән тигеҙләмә. Ябай (бер үҙгәреүсәнле функцияларҙың сығарылмалары ингән) һәм айырмалы сығарылмалар ингән Д.т.; һыҙыҡлы, квазиһыҙыҡлы һәм һыҙыҡлы булмаған Д.т. айыралар. Төрлө процестар м‑н идара итеүсе...
ДИФФЕРЕНЦИАЛЬ ТИГЕҘЛӘМӘЛӘРҘЕ ТӨРКӨМЛӘП АНАЛИЗЛАУ
ДИФФЕРЕНЦИАЛЬ ТИГЕҘЛӘМӘЛӘРҘЕ ТӨРКӨМЛӘП АНАЛИЗЛАУ, симметриялар теорияһы, математика бүлеге, уның предметы булып үҙгәреүҙәрҙең өҙлөкһөҙ төркөмдәрен һәм ошо төркөмдәрҙең булыуын мөмкин һанаған дифференциаль тигеҙләмәләрҙе бергә тикшереү тора. Д.т.т.а. ысулдары математикала (дифференциаль тигеҙләмәләр...
ДИХЛОРЭТАН
ДИХЛОРЭТАН, 1,2‑дихлорэтан, этилендихлорид, ClCH2—CH2, туйындырылған галоген‑углеводород. Тығыҙлығы 1253 кг/м3, tиреү−35,3°С, tҡайнау 83,4°С булған төҫһөҙ шыйыҡса. Органик эреткестәрҙә — яҡшы, һыуҙа насар (0,87%) эрей; наркотик тәьҫиргә эйә, һауала ПДК‑һы 1 мг/м3 тәшкил итә. Хлор м‑н трихлорэтан, аммиак...
ДИЯРОВ Кәрим Мөхәмәҙи улы
ДИЯРОВ Кәрим Мөхәмәҙи улы [15.1.1910, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Басай а. (хәҙ. БР-ҙың Баймаҡ р-ны Оло Басай а.) — 17.11.1986, БАССР-ҙың Баймаҡ р-ны Ниғәмәт а.], ҡурайсы. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1983). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлаған (1937). 1930 й. алып...
ДИЯШ, Баҡалы р‑нындағы ауыл
ДИЯШ, Баҡалы р‑нындағы ауыл, Дияш а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.-Көнб. 14 км һәм Туймазы т. юл ст. Т. табан 60 км алыҫлыҡта Күсембәт й. (Сөн й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 939 кеше; 1920 — 1484; 1939 — 1316; 1959 — 774; 1989 — 431; 2002 — 402; 2010 — 375 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002)....
ДМИТРИЕВ Александр Семёнович
ДМИТРИЕВ Александр Семёнович (26.8.1912, Сембер губернаһы Ундора а. — 30.11.1983, Өфө ҡ.), физиолог. Биология фәндәре докторы (1951), профессор (1952). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1967). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ҡазан университетын тамамлаған (1936). 1939 й. алып Красноярск педагогия институтының...
ДМИТРИЕВ Дмитрий Алексеевич
ДМИТРИЕВ Дмитрий Алексеевич (23.2.1893, Смоленск губ. Рославль ҡ. – 21.8.1967, Өфө), актёр, эстрада артисы. РСФСР‑ҙың атҡ. (1955), БАССР‑ҙың халыҡ (1944) һәм атҡ. (1941) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1938). 1908 й. алып — һәүәҫкәр театр труппаһы, 1921 й. башлап Воронеж, Вятка, Түб. Новгород,...
ДМИТРИЕВ Дмитрий Михайлович
ДМИТРИЕВ Дмитрий Михайлович (4.8.1961, Өфө), хирург. Мед. ф. д‑ры (2003). БР‑ҙың атҡ. табибы (2001). БДМИ‑ны (1984), Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад. (1999) тамамлаған. 1985 й. алып — Өфөнөң 2‑се поликлиникаһында, 1987—2006 йй. (өҙөклөк м‑н) 18‑се дауаханаһында (1999 й. башлап баш табип) эшләй....
ДМИТРИЕВ Николай Константинович
ДМИТРИЕВ Николай Константинович (28.8.1898, Мәскәү — 22.12.1954, шунда уҡ), тел белгесе. СССР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1943), РСФСР‑ҙың Пед. фәндәре академияһы акад. (1945), филол. ф. д‑ры (1938), проф. (1930). Төрөкмән ССР‑ының (1950), Башҡорт (1947) һәм Сыуаш (1953) АССР‑Ÿарының атҡ. фән эшмәкәре. МДУ‑ны...
ДМИТРИЕВ Сергей Владимирович
ДМИТРИЕВ Сергей Владимирович (21.2.1961, Томск ҡ.), физик. Физика-матем. ф. д‑ры (2008). Томск ун‑тын тамамлағандан һуң (1983) шунда уҡ эшләй. 1985 й. алып Калинин, 1990 й. — Алтай техник (Барнаул ҡ.) ун‑ттарында. 1995 й. башлап Электр элемтәһе ун‑тында (Токио), 2004—07 йй. Токио ун‑тында. 2008 й. алып...
ДМИТРИЕВ Юрий Иосифович
ДМИТРИЕВ Юрий Иосифович (13.9.1915, Иркутск губ. Залари а. — 26.1.1995, Өфө), конструктор. Почётлы авиатөҙөүсе (1979). Н.Э.Бауман ис. Мәскәү механика‑машиналар эшләү ин‑тын тамамлағандан һуң (1940) Мәскәү з‑дтарында эшләй. 1951 й. алып Өфөлә: 161‑се з‑д тәжрибә-конструкторлыҡ бюроһының, 1956—85 йй....
ДМИТРИЕВ Юрий Константинович
ДМИТРИЕВ Юрий Константинович (23.6.1949, Стәрлетамаҡ ҡ.), инженер-технолог. Техник ф. д‑ры (2007). БР-ҙың атҡ. химигы (1998). ӨНИ‑не тамамлаған (1977). 1970 й. алып “Каустик” ЯАЙ‑нда эшләй: 1995 й. — производство‑техник бүлек, 1996 й. фәнни-техник үҙәк нач., 1997 й. — баш инженеры, 2005 й. — ген. директоры....
ДМИТРИЕВА ПОЛЯНА, Шаран р‑нындағы ауыл
ДМИТРИЕВА ПОЛЯНА, Шаран р‑нындағы ауыл, Дмитриева Поляна а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 6 км һәм Туймазы т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 40 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 405 кеше; 1920 — 384; 1939 — 485; 1959 — 270; 1989 — 178; 2002 — 638; 2010 — 545 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп...
ДМИТРИЕВКА, Благовар р‑нындағы ауыл
ДМИТРИЕВКА, Благовар р‑нындағы ауыл, Дмитриевка а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 55 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 16 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 41 кеше; 1939 — 147; 1959 — 243; 1989 — 296; 2002 — 341; 2010 — 362 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Төп мәктәп (Первомайск урта мәктәбе филиалы),...
ДМИТРИЕВКА, Благовещен р‑нындағы ауыл
ДМИТРИЕВКА, Благовещен р‑нындағы ауыл, Николаевка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 12 км һәм Загородная т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 34 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1644 кеше; 1920 — 1778; 1939 — 1846; 1959 — 994; 1989 — 384; 2002 — 309; 2010 — 343 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002)....
ДМИТРИЕВКА, Ғафури р‑нындағы ауыл
ДМИТРИЕВКА, Ғафури р‑нындағы ауыл, Аҡкүл а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 21 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Көнс. табан 7 км алыҫлыҡта Аҡкүл буйында, Аҡкүл заказнигы биләмәһендә урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 321 кеше; 1920 — 501; 1939 — 389; 1959 — 447; 1989 — 134; 2002 — 135; 2010 —127 кеше. Сыуаштар, урыҫтар...
ДМИТРИЕВКА, Йылайыр р‑нындағы ауыл
ДМИТРИЕВКА, Йылайыр р‑нындағы ауыл, Дмитриевка а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 30 км һәм Сибай т. юл ст. К.‑Көнб. табан 145 км алыҫлыҡта Һүрәм й. (Оло Һүрәм й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 312 кеше; 1920 — 485; 1939 — 420; 1959 — 218; 1989 — 330; 2002 — 286; 2010 — 224 кеше. Урыҫтар...
ДМИТРИЕВКА, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
ДМИТРИЕВКА, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Ефремкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 15 км һәм Таҙлар т. юл ст. К.‑Көнб. табан 8 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 140 кеше; 1939 — 130; 1959 — 188; 1989 — 145; 2002 — 193; 2010 — 205 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002).
Ауылға 1906 й. һәм 1919 й. араһында...
