Список материалов
ФӘХРИЕВ Ғәбделхәй Ғимаҙи улы
ФӘХРИЕВ Ғәбделхәй (Хәй) Ғимаҙи улы (4.9.1929, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Өршәкбаш‑Ямғырсы а., хәҙ. БР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Ямғырсы а., — 31.8.1991, Өфө), актёр. РФ‑тың халыҡ (1991), РСФСР‑ҙың атҡ. (1979), БАССР‑ҙың халыҡ (1974) һәм атҡ. (1968) артисы. Башҡ. театр-художество уч‑щеһын тамамлаған (1951;...
ФӘХРИСЛАМОВ Мөхәмәтнур Хәбибрахман улы
ФӘХРИСЛАМОВ Мөхәмәтнур Хәбибрахман улы [6.8.1921, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Арыҫлан а. (БР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны) — 31.1. 1952, БАССР‑ҙың Өфө р‑ны Булгаков а.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1951). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1944 й. алып Өфө р‑нының А.Д.Цюрупа ис. с‑зында баҫыусылыҡ бригадаһы бригадиры, 1951...
ФӘХРУЛЛИНА Резида Рауил ҡыҙы
ФӘХРУЛЛИНА Резида Рауил ҡыҙы (1.4.1962, БАССР-ҙың Илеш р‑ны Үрге Маншыр а.), актриса. БР‑ҙың (2003) һәм ТР‑ҙың (2006) халыҡ, БР‑ҙың атҡ. (1995) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1992). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1986, Ф.Ҡ.Ҡасимова курсы) БАДТ, 1991 й. алып Өфө “Нур” татар театры актрисаһы, бер...
ФЕДЕРАЛИЗМ
ФЕДЕРАЛИЗМ (фр. fédéralisme), дәүләтте терр‑я б‑са ойоштороу формаһы (ҡара: Федерация); РФ‑та дәүләт ҡоролошоноң нигеҙе; федератив дәүләт яҡлы булған сәйәси хәрәкәт. Ф. теорияһына нигеҙ һалыусы булып Иоханнес Альтузиус (1562—1638) иҫәпләнә. Рәсәйҙә Ф. идеялары 19 б. декабристарҙың, революцион демократтарҙың...
ФЕДЕРАТИВ КИЛЕШЕҮ
ФЕДЕРАТИВ КИЛЕШЕҮ Р ә с ә й Ф е д е р а ц и я һ ы ф е д е р а л ь д ә ү л ә т о р г а н д а р ы һ ә м Р ә с ә й Ф е д е р а ц и я һ ы с о с т а в ы н д а ғ ы с у в е р е н л ы р е с п у б л и к а л а р в л а с ы о р г а н д а р ы а р а һ ы н д а х а к и м и ә т д а и р ә һ е с и к т...
ФЕДЕРАЦИЯ
ФЕДЕРАЦИЯ (лат. foederatio — берлек), сәйәси‑терр. һәм милли дәүләт ҡоролошо формаһы. Сәйәси яҡтан үҙ аллы субъекттарҙан (штат, ер, округ, край, республика, өлкәләр һ.б.) торған дәүләт; уның нигеҙендә ике кимәлдәге власть, төрлө кимәлдәге власть органдары араһында вәкәләттәр м‑н хакимиәт даирәһен рациональ...
ФЕДЕРАЦИЯ СОВЕТЫ
ФЕДЕРАЦИЯ СОВЕТЫ, РФ Федераль Йыйылышының юғары палатаһы. “Рәсәй Федерацияһында этаплап үткәрелгән конституцион реформа тураһында”ғы указға ярашлы ойошторолған (1993). Ф.С. структураһы — “Рәсәй Федерацияһы Федераль Йыйылышының Федерация Советын ойоштороу тәртибе тураһында” РФ законына (2000), Ф.С. эшмәкәрлеге...
ФЕДЕРЯЕВ Александр Алексеевич
ФЕДЕРЯЕВ Александр Алексеевич (30.1.1962, Силәбе өлк. Кропачёво ҡсб), актёр. РФ‑тың атҡ. (2014), БР‑ҙың халыҡ (2004) һәм атҡ. (1998) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1990). Афғанстанда хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы. ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1983; И.Р.Мельниченко курсы) БР‑ҙың Урыҫ драма театры...
ФЕДИН Константин Александрович
ФЕДИН Константин Александрович (12.2.1892, Һарытау ҡ. — 15.7.1977, Мәскәү), яҙыусы. Соц. Хеҙмәт Геройы (1967). СССР ФА акад. (1958). 1959 й. алып СССР Яҙыусылар союзы идараһы секретары, 1971—77 йй. рәйесе. “Ағалы‑ҡустылы” (“Братья”; 1927—1928), “Тәүге шатлыҡтар” (“Первые радости”; 1945), “Ғәҙәти булмаған...
ФЕДОРЕНКО Юрий Николаевич
ФЕДОРЕНКО Юрий Николаевич (3.4.1974, БАССР‑ҙың Шишмә р‑ны Алкин станцияһы ҡсб), спортсы. Пауэрлифтинг б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2000), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (2005). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (2002). Урал физик культура ун‑тын тамамлаған (2008). “Өфөлө” спорт клубы тәрбиәләнеүсеһе...
ФЁДОРОВ Александр Александрович
ФЁДОРОВ Александр Александрович (11.8.1945, Ставрополь ҡ. — 9.7.2022, Өфө ҡ.), әҙәбиәт белгесе. Филология фәндәре докторы (1993), профессор (1994). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2004), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2003). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1970) СДПИ‑ла уҡыта....
ФЁДОРОВ Александр Митрофанович
ФЁДОРОВ Александр Митрофанович (6.7.1868, Һарытау ҡ. — 1949, София), яҙыусы. “Мираҫ” (“Наследство”; 1899), “Тәбиғәт” (“Природа”; 1906) романдары, “Көнсығышҡа” (“На Восток”; 1904), “Океан аръяғына” (“За океан”; 1909) юл очерктары китаптары, “Сонеттар” (“Сонеты”; 1911) шиғырҙар йыйынтығы һ.б. авторы....
ФЁДОРОВ Виктор Степанович
ФЁДОРОВ Виктор Степанович (29.5. 1912, Кубань өлк. Армавир а. — 1.2. 1990, Мәскәү), инженер‑технолог, дәүләт эшмәкәре. Техник ф. канд. (1938). Соц. Хеҙмәт Геройы (1944). Грозный нефть ин‑тын тамамлаған (1932). 1957—58 йй. Башҡ‑н ХХС‑ы рәйесе, 1965—85 йй. СССР‑ҙың нефть эшкәртеү һәм нефтехимия сәнәғәте...
ФЁДОРОВ Евгений Александрович
ФЁДОРОВ Евгений Александрович (15.1.1897, Ковен губ. Видзы а. — 2.4.1961, Ленинград), яҙыусы. Бала сағы Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Магнитная станицаһында үтә. Граждандар һуғышы осоронда В.И.Чапаев командалығындағы бригада составында эскадрон командиры булып хеҙмәт итә, ағалы‑ҡустылы Кашириндар һәм...
ФЁДОРОВ Кузьма
ФЁДОРОВ Кузьма (яҡынса 1728—1796), Ырымбур губ. Ставрополь һәм Бөгөлмә ведомстволарының яңы суҡындырылған кешеләренән (дәүләт крәҫтиәндәренән) Уложенный комиссия депутаты. Суҡындырылған мордваларҙан. Комиссияға йөкләмәләрҙе ҡыҫҡартыу һәм йән башына һалымды кәметеү, офицерҙар м‑н чиновниктарҙың вазифаһынан...
ФЁДОРОВ Леонид Александрович
ФЁДОРОВ Леонид Александрович [19.2.1926, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Шланлы а. (БР‑ҙың Ауырғазы р‑ны) — 29.8.2008, Анжеро-Судженск ҡ.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). 1942—82 йй. “Судженская” шахтаһында (Анжеро‑Судженск ҡ.) эшләй. Ф. ҡатнашлығында 7‑се биш йыллыҡ план йылдарында юғары етештереү күрһәткестәренә...
ФЁДОРОВ Николай Иванович
ФЁДОРОВ Николай Иванович (3.6.1958, Өфө ҡ.), ботаник. Биология фәндәре докторы (2006). БР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2019). БДУ‑ны тамамлаған (1983), 1975 й. алып (өҙөклөк менән) шунда уҡ эшләй. 1976—79 йй. Башҡортостан территориаль геология идаралығының Көнбайыш Башҡортостан комплекслы геологик экспедицияһында....
ФЁДОРОВ Сергей Владимирович
ФЁДОРОВ Сергей Владимирович (12.6.1968, БАССР‑ҙың Ауырғазы р‑ны Талбазы а.), хирург. Мед. ф. д‑ры (2006). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1993) 1994 й. тиклем Респ. клиник дауаханаһында эшләй. 1997 й. алып БДМУ‑ла уҡыта. Фәнни хеҙмәттәре эндокрин ауырыуҙар һәм ҡан тамырҙары ауырыуҙары (аяҡ ҡан тамырҙарының...
ФЁДОРОВ Сергей Иванович
ФЁДОРОВ Сергей Иванович (23.9. 1939, БАССР‑ҙың Бәләбәй р‑ны Бәләкәй Александровка ҡсб — 3.4.2010, Өфө), агроном. А.х. ф. д‑ры (2006). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1966) Бәләбәй р‑нының “Спартак” с‑зында баш агроном. 1968—2009 йй. БДАУ‑ҙа (1972—76 йй. өлкән ғилми хеҙм‑р). Фәнни тикшеренеүҙәре тупраҡ эрозияһы...
ФЁДОРОВА Мария Васильевна
ФЁДОРОВА Мария Васильевна (13.12.1923, Өфө — 21.4.1982, шунда уҡ), китапханасы. РСФСР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1974). Ленинград китапхана ин‑тын тамамлағандан һуң (1949) БАССР‑ҙың Н.К.Крупская ис. Респ. китапханаһында эшләй: уҡыу залының өлкән китапханасыһы, 1950 й. алып мөдире, 1960 й. — баш китапханасы,...
