Список материалов
ФТОРОРГАНИК БЕРЛӘШМӘЛӘР
ФТОРОРГАНИК БЕРЛӘШМӘЛӘР, молекулаларында С—F бәйләнеше булған органик берләшмәләр. Тәбиғәттә африка ҡыуаҡтарында (фторолеин к‑таһы) осрай. Фтор атомдары һаны б‑са...
ФУЗАРИУМ
ФУЗАРИУМ (Fusarium), дейтеромицеттар класына ҡараған бәшмәк заты. Яҡынса 60 төрө билдәле, киң таралған. Башҡортостанда 10‑дан ашыу төрө бар. Мицелийҙары төклө, аҡ, аҡһыл, алһыу...
ФУЗЕЕВ Борис Дмитриевич
ФУЗЕЕВ Борис Дмитриевич (26.3. 1923, Абдулла ҡ. — 21.9.1997, Өфө), скульптор. БАССР‑ҙың халыҡ (1974) һәм атҡ. (1969) рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1954). Б.В. һуғышында һәм 1945 й. совет‑япон...
ФУЛЛЕРЕНДАР
ФУЛЛЕРЕНДАР, углеродтың Сn дөйөм формулалы аллотроп модификацияһы. Шунгитта табылған (1•10-3%). Өсләтә координацияланған йоп һанлы атомлы 5 (пентагон) йәки 6 (гексагон)...
ФУНГИЦИДТАР
ФУНГИЦИДТАР (лат. fungus — бәшмәк һәм caedo — үлтерәм), пестицидтар төркөмөнә ҡараған химик матдәләр, үҫемлек ауырыуҙарын тыуҙырған патоген бәшмәктәр м‑н көрәшеү өсөн ҡулланыла....
ФУНДАМЕНТТАР
ФУНДАМЕНТТАР (лат. fundamentum — нигеҙ), йөкләмәне биналарҙың һәм ҡоролмаларҙың ер өҫтөндәге өлөшөнән тәбиғи йәки яһалма грунтҡа тапшырыусы өлөшө (башлыса ер аҫтындағы)....
ФУНКЦИОНАЛ
ФУНКЦИОНАЛ, киң мәғәнәлә — ниндәйҙер арауыҡта (өҙлөкһөҙ кәкре һыҙыҡ м-н сикләнгән өлкәнең майҙаны, көс ҡырының теге йәки был юлда башҡарған эше һ.б.) билдәләнгән һанса...
ФУНКЦИОНАЛЬ АНАЛИЗ
ФУНКЦИОНАЛЬ АНАЛИЗ, математиканың аргументтары сикһеҙ күп үлсәмле арауыҡҡа (топологик, векторлы, метрик арауыҡтар, Гильберт һәм Банах арауыҡтары) ҡараған функцияларҙы,...
ФУНКЦИОНАЛЬ ГРАММАТИКА
ФУНКЦИОНАЛЬ ГРАММАТИКА, тел берәмектәре төҙөлөшө функцияларын һәм уларҙың йәшәү законлыҡтарын өйрәнгән грамматика төрө. Ф.г. семантик функциялары дөйөмлөгө нигеҙендә...
ФУНКЦИОНАЛЬ СТИЛДӘР
ФУНКЦИОНАЛЬ СТИЛДӘР, кешенең билдәле аралашыу сфераһында ҡулланылған әҙәби тел төрҙәре. Китап сфераһында — әҙәби‑художестволы, фәнни, публицистик, рәсми эш, эпистоляр,...
ФУНКЦИЯ СИСТЕМАЛАРЫНЫҢ ТУЛЫЛЫҒЫ
ФУНКЦИЯ СИСТЕМАЛАРЫНЫҢ ТУЛЫЛЫҒЫ, функциялар системаһының үҙсәнлеге. Ниндәйҙер ҡыр өҫтөндәге векторлы топологик функциялар арауығының теләһә ниндәй функцияһы ошо...
ФУРЛЕЙ Иван Иванович
ФУРЛЕЙ Иван Иванович (2.6.1939, Одесса өлк. 1‑се Николаевка а.), физик‑химик. Химия ф. д‑ры (1990). Одесса ун‑тын тамамлағандан һуң (1962) Органик химия ин‑тында (1980 й. алып лаб....
ФУТБОЛ
ФУТБОЛ (ингл. foot — аяҡ, ball — туп), спорт төрө, ҡапҡалы махсус яланда туп м‑н команда уйыны. Башҡортостанда Ф. үҫеше 1907 й. Өфө уҡыу йорттары уҡыусыларын физик тәрбиәләү...
ФУТОРЯНСКИЙ Леонид Иосифович
ФУТОРЯНСКИЙ Леонид Иосифович (6.5.1928, Киев ҡ. — 23.7.2019, Ырымбур ҡ.), тарихсы. Тарих фәндәре докторы (1974), профессор (1977). РФ‑тың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1993), СССР‑ҙың мәғариф...
ХАВКИН Юлий Ахиллович
ХАВКИН Юлий Ахиллович (11.1. 1931, Харьков ҡ.),биотехнолог. Биол. ф. д-ры (1973), проф. (1989). Ташкент мед. ин-тын тамамлағандан һуң (1954) шунда уҡ эшләй (1957 й. башлап лаб. мөдире). 1964–2000...
ХАДЖИЕВ Сәләмбәк Наиб улы
ХАДЖИЕВ Сәләмбәк Наиб улы (7.1. 1941,Чечен-ИнгушАССР-ы Шали а.), инженер-технолог. РФА акад. (2008), БР (1991) һәм ТР (2007) ФА-ның почётлы акад., химия ф. д-ры (1981), проф. (1984). РФ Яғыулыҡ-энергетика...
ХАДЖИЕВ Сәләмбәк Наиб улы
ХАДЖИЕВ Сәләмбәк Наиб улы (7.1.1941,Чечен-Ингуш АССР-ы Шали а. — 2.3.2018, Израиль), инженер-технолог. РФА академигы (2008), БР (1991) һәм ТР (2007) ФА-ның почётлы академигы, химия фәндәре...
ХАЖ
ХАЖ (ғәр. — изге урындарға ғибәҙәт ҡылыу), Мәккә ҡ. (Сәғүд Ғәрәбстаны) һәм уның боронғо Ҡәғбә ҡорамына барыу. Исламдағы 5 фарыздың береһе булып тора, Ҡорбан байрамы ваҡытына...
ХАЖИ АҠҠУСҠАРОВ
ХАЖИ АҠҠУСҠАРОВ, башҡорт ихтилалы (1704—11) етәкселәренең береһе. Нуғай даруғаһы Юрматы улусы башҡорто. Баш күтәреүселәргә ҡораллы ярҙам күрһәтеү т-да һөйләшеү өсөн 1706...
ХАЖИЕВ Ризуан Закирхан улы
ХАЖИЕВ Ризуан Закирхан улы (30.9.1939, БАССР-ҙың Мәсетле р-ны Һөләймән а. – 26.10.2013, БР-ҙың Дыуан р-ны Мәсәғүт а., тыуған яғында ерләнгән), журналист, яҙыусы. Филол. ф. канд. (1987)....
