Список материалов
АМАНГИЛДИНА Римма Зәйнетдин ҡыҙы
АМАНГИЛДИНА Римма Зәйнетдин ҡыҙы (1.4.1972, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Хәлил а.), йырсы. БР‑ҙың халыҡ (2012) һәм атҡ. (2006) артисы. Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1993; Ф.Ф.Сәғитова класы), ӨДСА‑ны...
АМАНТАЕВ Ғәббәс Ямалетдин улы
АМАНТАЕВ Ғәббәс Ямалетдин улы, Табулдин Ғ.Я. [1888, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Үрге Ҡунаҡбай а. (Ырымбур өлк. Переволоцкий р‑ны) — ?], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре....
АМАНТАЕВ Рафаэль Альберт улы
АМАНТАЕВ Рафаэль Альберт улы (19.10.1962, Өфө), бейеүсе. БР‑ҙың халыҡ (1997) һәм атҡ. (1995) артисы. Ғ.Амантайҙың ейәне. 1980—2003 йй. Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле...
АМАНТАЕВА Фәниә Ғәлимйән ҡыҙы
АМАНТАЕВА Фәниә Ғәлимйән ҡыҙы (26.1.1961 БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Ҡабаҡ а.), бейеүсе. БР‑ҙың халыҡ артисы (1997), БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1989). 1981—2003 йй. Ғәскәров Ф. исемендәге...
АМАНТАЙ (Амантаев) Ғабдулла Гәрәй улы
АМАНТАЙ (Амантаев) Ғабдулла Гәрәй улы [23.2.1907, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Үрге Ҡунаҡбай а. (Ырымбур өлк. Переволоцк р‑ны) — 10.7.1938], яҙыусы, филолог. Яҙыусылар союзы...
АМАРАНТ, бесәй тарыһы
АМАРАНТ, бесәй тарыһы (Amaranthus), амарант һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 60 төрө билдәле, тропик, субтропик һәм уртаса бүлкәттәрҙә таралған. Башҡортостанда 5 төрө...
АМБАР ҠОРОТҠОСТАРЫ
АМБАР ҠОРОТҠОСТАРЫ, һаҡлау осоронда иген һәм унан әҙерләнгән аҙыҡ‑түлеккә зыян килтереүсе, юҡҡа сығарыусы хайуандар төркөмө. А.ҡ. уларҙың ауырлығын кәметә (йыллыҡ...
АМБРОЗИЯ
АМБРОЗИЯ (Ambrosia), астра һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 40 төрө билдәле, Төньяҡ һәм Көньяҡ Америкала таралған, ҡайһы бер төрҙәре башҡа ҡитғаларҙа ла бар....
АМВРОСИЙ I (Келембет Андрей Петрович)
АМВРОСИЙ I (донъяуи исеме Келембет Андрей Петрович; 1750 й. тирәһе, Полтава губ. Чернухи а. — 4.7.1825, Полтава губ. Мгарь Спас Преображение монастыры), дин әһеле, Ырымбур...
АМВРОСИЙ II (Морев Алексей Иванович)
АМВРОСИЙ II (донъяуи исеме Морев Алексей Иванович; яҡынса 1782 й., Тверь губ. — 15.9.1854, Пенза ҡ.), дин әһеле, Ырымбур һәм Өфө епискобы (1823—28). Дини тәғлимәт кандидаты. Архимандрит (1816)....
АМЁБАЛАР
АМЁБАЛАР (Amoebina), саркодалылар отряды. Яҡынса 40 төрө билдәле, сөсө һыу ятҡылыҡтарында, һирәгерәк диңгеҙҙәрҙә һәм тупраҡта таралған. Башҡортостанда 10‑дан ашыу төрө осрай....
АМЕЛИН Веналий Владимирович
АМЕЛИН Веналий Владимирович (21.5.1951, БАССР‑ҙың Фёдоровка р‑ны Комовка а.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1995), проф. (1997). Ташкент пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1978) Үзбәк ССР‑ында...
АМЕРИКА ЯРҘАМ АДМИНИСТРАЦИЯҺЫ
АМЕРИКА ЯРҘАМ АДМИНИСТРАЦИЯҺЫ (American Relief Administration), АРА, 1919—23 йй. АҠШ‑тың Беренсе донъя һуғышында зыян күргән Европа илдәренә гуманитар ярҙам күрһәтеү б‑са хөкүмәткә...
АМИНДАР
АМИНДАР, аммиактағы водород атомын алкил, арил йәки алкиларил радикалдарына алмаштырыуҙан барлыҡҡа килгән азоторганик берләшмәләр. Беренсел RNH2, икенсел R2NH һәм өсөнсөл...
АМИНОКИСЛОТАЛАР
АМИНОКИСЛОТАЛАР, составында аминотөркөмдәр (1 һәм унан күберәк) булған органик кислоталар. А. углерод сылбырында аминотөркөмдөң урынлашыуы (α‑A., β‑A. һ.б.) һәм молекуланың...
АММИАК
АММИАК, NH3, азот м‑н водородтың иң ябай химик берләшмәһе. Тәбиғәттә азотлы органик матдәләрҙең тарҡалыуынан хасил була. Тонсоҡторғос еҫле төҫһөҙ газ; tиреү −77,7°С, tҡайнау...
АММОНИЙЛАШЫУ
АММОНИЙЛАШЫУ, составында азот булған органик матдәләрҙе (аҡһымдар, мочевина, нуклеин кислоталары һ.б.) микроорганизмдар тарҡатыу процесы. Тәбиғәттәге азот әйләнешенең...
АМФИБОЛДАР
АМФИБОЛДАР (грек телендәге amphibolos — аңлайышһыҙ), магмалы һәм метаморфик сығышлы, үҙенсәлекле структуралы минералдар. Составтары буйынса магний‑тимерле (антофиллит,...
АМФИБОЛИТ, метаморфик тау тоҡомо
АМФИБОЛИТ, метаморфик тау тоҡомо. Амфибол, плагиоклаз һәм минераль ҡушылмаларҙан тора. Үҙенсәлекле өҫтәлмә минералы буйынса гранат, биотит, кианит, цоизит һ.б. А. айыралар....
АНАҠ Шамил (Мәхмүтов Шамил Ғүмәр улы)
АНАҠ Шамил [ысын исеме Мәхмүтов Шамил Ғүмәр улы; 25.11.1928, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Туҡтар‑Әбдрәшит а., хәҙ. БР‑ҙың Әлшәй р‑ны Әбдрәшит а., — 21.10.2005, ш. уҡ райондың Раевка а.],...
