Список материалов
МӨНШӨГӨР
МӨНШӨГӨР (Botaurus stellaris), ҡауҙы һымаҡтар отрядының селәндәр ғаиләһенә ҡараған ҡош. Евразияла һәм Африкала таралған. Күсәр ҡош. Кәүҙә оҙонлоғо 70—80 см, ауырлығы яҡынса 1,8 кг, ҡанатының ҡоласы 135 см тиклем. Арҡаһында ҡауырһынының төҫө ҡараһыу ерән, аҡһыл таплы, ҡорһағында — ерәнһыу, көрән буй...
МӨРСӘК, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
МӨРСӘК, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Ефремкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 12 км һәм Таҙлар т. юл ст. К.‑Көнб. табан 12 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 284 кеше; 1920 — 299; 1939 — 273; 1959 — 115; 1989 — 84; 2002 — 99; 2010 — 77 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға 18 б. 70‑се йй. Нуғай даруғаһы...
МӨРСӘЛИМ ИТ КОМБИНАТЫ
МӨРСӘЛИМ ИТ КОМБИНАТЫ, 1976 й. Салауат р‑нында ойошторола, 1981 й. файҙаланыуға тапшырыла, 1995 й. алып ААЙ, 2000 й. ябыла. Составына һуғым, тире эшкәртеү, колбаса, һыуытыу цехтары; мал ҡабул итеү базаһы ингән. 2000 й. 142 кеше эшләгән. Продукцияһы БР‑ҙа һәм РФ‑тың башҡа төбәктәрендә һатылған. А.А.Москвичёв,...
МӨРСӘЛИМ, Салауат р‑нындағы ауыл
МӨРСӘЛИМ, Салауат р‑нындағы ауыл, Мөрсәлим а/с үҙәге; т. юл станцияһы. Район үҙәгенән К.‑Көнс. табан 50 км алыҫлыҡта Олоер й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 350 кеше; 1920 — 380; 1939 — 385; 1959 — 551; 1989 — 2316; 2002 — 2522; 2010 — 2203 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Урта мәктәп,...
МӨРСӘЛИМОВ Виктор Степанович
МУРСАЛИМОВ Виктор Степанович (22.12.1937, Өфө — 27.5.2015, шунда уҡ), селекционер. А.х. ф. канд. (1971). БР‑ҙың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (1993). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1961) Әбйәлил р‑нында эшләй: “Красная Башкирия” с‑зының өлкән зоотехнигы, 1963 й. алып “Йәнгел” с‑зының баш зоотехнигы. 1967—2010 йй. БНИИСХ‑ла:...
МӨСӘТ, Салауат р‑нындағы ауыл
МӨСӘТ, Салауат р‑нындағы ауыл, Янғантау а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 12 км һәм Кропачёво т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнс. табан 41 км алыҫлыҡта Йүрүҙән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 200 кеше; 1920 — 271; 1939 — 256; 1959 — 207; 1989 — 132; 2002 — 97; 2010 — 71 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
МӨСӘҮИРОВ Рим Сабир улы
МӨСӘҮИРОВ Рим Сабир улы (15.5.1948, Полевской ҡ.), химик‑технолог. Химия ф. д‑ры (1988). БР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1998), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (1998), РФ‑тың почётлы фән һәм техника хеҙм-ре (2006). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй: 1977 й. алып Студенттар...
МӨСЛИМ ХОҘАЙБИРҘИН
МӨСЛИМ ХОҘАЙБИРҘИН, башҡорт ихтилалдарын (1735—40) баҫтырыуҙа ҡатнашыусы. Ҡазан даруғаһының Ҡаңлы улусы Ҡалтай а. (хәҙ. БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны) мишәре. Шул уҡ даруғаның баш мишәр старшинаһы.1735 й. Ур й. тамағына Ырымбур экспедицияһы (1734—44) походында мишәрҙәр отрядына (500 кеше) етәкселек итә. 1736 й....
МӨСЛИМОВ Сәғит Әсхәт улы
МӨСЛИМОВ Сәғит Әсхәт улы (14.7.1948, БАССР‑ҙың Шишмә районы Йәрми а.), офтальмолог. Медицина фәндәре докторы (2001). БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2015). БДМИ‑ны тамамлаған (1977), 1980 й. алып шунда уҡ эшләй, 1985 й. башлап Өфө ҡ. 10‑сы дауаханаһында лаборатория мөдире, 1991 й. — Бөтә Рәсәй күҙ һәм...
МӨСТӘҠИМОВ Зәйнулла Мөстәҡим улы
МӨСТӘҠИМОВ Зәйнулла Мөстәҡим улы [1924, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Йомаҙыбаш а. (БР‑ҙың Шаран р‑ны) — 28.2.1945, Кёнигсберг ҡ. (Көнсығыш Пруссия) янында, Калининград өлк. Переяславское ҡсб ерләнгән], Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1942 й. алып Калинин һәм 1‑се Балтик буйы фронттарында...
МӨФТИЕВ Ғамил Ғәббәс улы
МӨФТИЕВ Ғамил Ғәббәс улы (12.1. 1954, БАССР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Иҫке Туҡмаҡлы а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (2001), проф. (2006). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1977) Иҡтисад һәм социология ин‑тында эшләй (1984 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р); 1993 й. башлап «“Илһам” конъюнктура һәм маркетинг үҙәге» ЯСЙ (Өфө)...
МӨФТИЕВ Рәил Менәүер улы
МӨФТИЕВ Рәил Менәүер улы (19.11.1968, Өфө), спортсы. Шай‑ балы хоккей б‑са Рәсәйҙең халыҡ- ара класлы спорт мастеры (1993). Силәбе физик культура ин‑тын тамамлаған (1994). “Салауат Юла‑ ев” СДЮСШОР‑ы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры А.М.Полицинский). “Са‑ лауат Юлаев” (1986—97, 1998— 99, 2000—01) һәм “Северсталь”...
МӨФТӨЙ
МӨФТӨЙ, мосолмандарҙа фикһ һәм шәриғәтте ҡулланыу мәсьәләләре б‑са ҡарар (ҡара: Фәтүә) сығарыу хоҡуғы бирелгән юғары дин әһеле. Ислам дәүләт дине булған илдәрҙә М. хөкүмәт тарафынан тәғәйенләнә. Рәсәйҙә М. ин‑ты Ырымбур мосолман диниә назараты барлыҡҡа килгәс ойошторола. М. императорҙар тарафынан тәғәйенләнә...
МӨХӘМӘДЙӘР Мәхмүт
МӨХӘМӘДЙӘР Мәхмүт (1497— 1552), төрки шағиры. Ҡазан ханлығында йәшәй, Мөхәммәт-Әмин хан кәшәнәһенең күҙәтсеһе була. Юғары этик мотивтар, ғәҙеллек һәм патриотизм рухы м‑н һуғарылған “Төхфәи Мәрдан” (1540; “Ир-егеттәрҙең һәләте”), “Нуры Содур” (1542; “Йөрәктәрҙең нуры”) һәм “Нәсихәт” (?) әҫәрҙәре авторы....
МӨХӘМӘҘИНА Шәмсиә Мөхәмәҙи ҡыҙы
МӨХӘМӘҘИНА Шәмсиә Мөхәмәҙи ҡыҙы (18.11.1945, Ҡаҙаҡ ССР‑ы Орнек а.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1994), проф. (2000). Ҡаҙаҡ ун‑тын тамамлағандан һуң (Алма-Ата, 1968) урта мәктәптә эшләй, 1971 й. алып а.х. ин‑тында уҡыта (1989—91 йй. каф. мөдире; икеһе лә — Целиноград ҡ). 1996 й. башлап ӨДИСУ-ла (1996—2013...
МӨХӘМӘТ СӘФӘРОВ
МӨХӘМӘТ СӘФӘРОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Исәт провинцияһы Ҡара-Табын улусы Сәфәра (БР‑ҙың Учалы р‑ны) типтәре. Шул уҡ провинцияның старшинаһы. Баҙарғол Юнаев һәм Юламан Ҡушаев м‑н берлектә Исәт провинцияһында һуғыша. 1774 й. аҙ. ғәйебен танып килә. 1777 й....
МӨХӘМӘТ, Белорет р‑нындағы ауыл
МӨХӘМӘТ, Белорет р‑нындағы ауыл, Абҙаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 38 км һәм Яңы Абҙаҡ т. юл ст. К.‑Көнб. табан 23 км алыҫлыҡта Кесе Ҡыҙыл й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 365 кеше; 1920 — 492; 1939 — 259; 1959 — 216; 1989 — 244; 2002 — 230; 2010 — 213 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс...
МӨХӘМӘТГӘРӘЕВ Венер Мансур улы
МӨХӘМӘТГӘРӘЕВ Венер Мансур улы (22.12.1961, Өфө), лётчик, капитан (1988). Рәсәй Федерацияһы Геройы (2008). Сызрань юғары хәрби авиация лётчиктар уч‑щеһын (1983), СССР Авиация сәнәғәте министрлығының А.В.Федотов ис. Һынаусы лётчиктар мәктәбен (Жуковский ҡ., 1989) тамамлаған. 1979 й. алып Совет Армияһында....
МӨХӘМӘТДӘМИН, Стәрлебаш р‑нындағы ауыл
МӨХӘМӘТДӘМИН, К ү н д е р ә к б а ш, У р м а н а у ы л ы, Стәрлебаш р‑нындағы ауыл, Стәрлебаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 5 км һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. К.‑Көнб. табан 63 км алыҫлыҡта Күндерәк й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 143 кеше; 1920 — 207; 1939 — 169; 1959 — 161; 1989 — 93; 2002...
МӨХӘМӘТДИНОВА Сәғиҙә Хашим ҡыҙы
МӨХӘМӘТДИНОВА Сәғиҙә Хашим ҡыҙы (25.9.1931, БАССР‑ҙың Белорет р‑ны Йөйәк а. — 19.3.2018, Белорет ҡ.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1981). БАССР‑ҙың атҡ. металлургы (1982). 1947—49 йй. һәм 1951—84 йй. Белорет металлургия комб‑тында, 1949—51 йй. Харцыз ҡорос сым-арҡан з‑дында (Донецк өлк.) арҡан ишеү б‑са машинист...
