Список материалов
АРЫҪЛАНОВ Рифхәт Мөхәмәт улы
АРЫҪЛАНОВ Рифхәт Мөхәмәт улы (8.8.1946, Өфө), сценограф, рәссам. РФ‑тың (1999) һәм БАССР‑ҙың (1989) атҡ. сәнғәт эшмәкәре, БР‑ҙың халыҡ рәссамы (2013). Рәссамдар союзы ағзаһы (1978). М.Н.Арыҫлановтың улы. В.И.Суриков ис. Мәскәү художество ин‑тын тамамлаған (1978; педагогы М.М.Курилко). 1980—82 йй. СССР‑ҙың...
АРЫҪЛАНОВ Ринат Гәрәй улы
АРЫҪЛАНОВ Ринат Гәрәй улы (11.11.1932, БАССР‑ҙың Бүздәк р‑ны Иҫке Килем а., хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Килем а.), инженер-теплотехник. БАССР‑ҙың атҡ. энергетигы (1987). СССР‑ҙың энергетика һәм электрификация отличнигы (1971), СССР‑ҙың почётлы энергетигы (1990). Иванов энергетика ин‑тын тамамлағандан һуң...
АРЫҪЛАНОВ Нурамбәк Ғиниәт улы
АРЫҪЛАНОВ Нурамбәк Ғиниәт улы (15.7.1928, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны 2‑се Кинйәабыҙ а., хәҙ. БР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны Кинйәабыҙ а. — 30.6.2012, Өфө), иҡтисадсы. БР ФА‑ның почётлы акад. (2002). Иҡт. ф. д‑ры (1985), проф. (1987). РФ‑тың (1996), БАССР‑ҙың (1981) атҡ. фән эшмәкәре, РФ‑тың почётлы юғары...
АРЫҪЛАНОВ Мөхәмәт Нуриәхмәт улы
АРЫҪЛАНОВ Мөхәмәт Нуриәхмәт улы [2.2.1910, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Мәмәк а. (БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны) — 20.10.2001, Өфө], сценограф. РСФСР‑ҙың (1980) һәм БАССР‑ҙың (1968) халыҡ рәссамы, РСФСР‑ҙың (1954) һәм БАССР‑ҙың (1943) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Рәссамдар союзы ағзаһы (1937). 1931—34 йй. Һынлы сәнғәт,...
АРЫҪЛАНОВ Исмәғил Ғәни улы
АРЫҪЛАНОВ Исмәғил Ғәни улы (11.4.1959, Силәбе өлк. Һилейә ҡсб), инженер‑технолог. Техник ф. д-ры (2000). ӨНИ-не тамамлағандан һуң (1981) 1982 й. алып шунда уҡ эшләй: 1987 й. башлап Октябрьский филиалының машиналар эшләү механикаһы һәм технологияһы каф. уҡытыусыһы, 2001 й. — мөдире. Фәнни хеҙмәттәре...
АРЫҪЛАНОВ Ғәфиәтулла Шаһимәрҙән улы
АРЫҪЛАНОВ Ғәфиәтулла Шаһимәрҙән улы (20.9.1915, Ырымбур губернаһы шул уҡ исемле өйәҙе 1‑се Кинйәабыҙ а., хәҙер БР‑ҙың Көйөргәҙе районы Кинйәабыҙ а., — 5.1.1945, Венгрия), танкист, гвардия майоры (1944). Советтар Союзы Геройы (1940). Арыҫлановтар нәҫеленән. 1939 й. Көнбайыш Украинала хәрби хәрәкәттәрҙә,...
АРЫҪЛАНОВ Ғәди Мөхәмәт улы
АРЫҪЛАНОВ Ғәди Мөхәмәт улы [29.3.1925, БАССР-ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Үрге Этҡол а. (БР-ҙың Ишембай районы)] — 21.8.1998, Стәрлетамаҡ ҡ.), журналист. РСФСР-ҙың (1979), БАССР‑ҙың (1975) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Журналистар союзы ағзаһы (1957). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. КПСС ҮК эргәһендәге Юғары...
АРЫҪЛАНОВ Ғата Арыҫлан улы
АРЫҪЛАНОВ Ғата Арыҫлан улы [24.6.1914, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Ҡыпсаҡ‑Асҡар а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны) — 2.12.2001, Өфө], актёр, эстрада артисы. БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1956). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1955). 1932—34 йй. Мәскәү консерваторияһының Башҡ. студияһында уҡый. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын...
АРЫҪЛАНОВ Әмир Солтан улы
АРЫҪЛАНОВ Әмир Солтан улы [25.9.1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Кәлшәле а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны) — 23.2.1987, Өфө], рәссам. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1986). Рәссамдар союзы ағзаһы (1963). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын тамамлаған (1955; педагогы — Я.С.Хаст). 1955 й. алып Октябрьский ҡ....
АРЫҪЛАНОВ Айрат Гәрәй улы
АРЫҪЛАНОВ Айрат Гәрәй улы [10.4.1928, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ахун а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 23.4.2010, Ҡазан], актёр, эстрада артисы. РСФСР‑ҙың (1981) һәм ТАССР‑ҙың (1974) халыҡ, РСФСР‑ҙың (1978) һәм ТАССР‑ҙың (1957) атҡ. артисы. Татар театр уч‑щеһын (1949), ГИТИС‑ты (1967) тамамлаған. 1949 й. алып...
АРЫҪЛАНҒОЛОВ Фәнил (Фаил) Тимерхан улы
АРЫҪЛАНҒОЛОВ Фәнил (Фаил) Тимерхан улы (1.4.1954, БАССР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Иҫке Ҡалҡаш а.), баянсы. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1989). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1981; В.Ф.Беляков класы) БАДТ баянсыһы, 1988 й. алып муз. бүлеге мөдире; 1994 й. — А.Ғ.Ғәлимовтың “Айҙар” театр‑студияһы музыканты. А.‑аккомпаниатор...
АРЫҪЛАНБӘК БӘККИН
АРЫҪЛАНБӘК БӘККИН (?—1664), башҡорт ихтилалы (1662—64) етәкселәренең береһе. Себер даруғаһы Ҡатай улусы башҡорттарынан. Себер даруғаһында эш итә. 1663 й. мартында А.Б. Тубыл воеводаһы И.А.Хилков м‑н һөйләшеүҙәр алып бара, әммә улар һөҙөмтәһеҙ тамамлана. Яҙын Себер даруғаһы башҡорттары А.Б. һ.б. етәкселегендә...
АРЫҪЛАН, Шишмә р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Шишмә р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. Т. табан 12 км алыҫлыҡта Уҙы й. (Дим й. ҡушылдығы) буйында, Һамар—Өфө—Силәбе автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1679 кеше; 1920 — 2102; 1939 — 1599; 1959 — 1140; 1989 — 724; 2002 — 635; 2010 — 650 кеше....
АРЫҪЛАН, Мәләүез р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Танып, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Мәләүез т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 14 км алыҫлыҡта Нөгөш й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 275 кеше; 1920 — 372; 1939 — 242; 1959 — 210; 1989 — 131; 2002 — 141; 2010 — 159 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
АРЫҪЛАН, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Иҫке Муса а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 10 км һәм Ҡарлыман т. юл ст. К.‑Көнб. табан 20 км алыҫлыҡта Эләңке й. (Өршәк й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 508 кеше; 1959 — 385; 1989 — 165; 2002 — 341; 2010 — 209 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002)....
АРЫҪЛАН, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 30 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнс. табан 35 км алыҫлыҡта Саҡша й. (Әй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 512 кеше; 1920 — 661; 1939 — 765; 1959 — 542; 1989 — 726; 2002 — 665; 2010 — 719 кеше. Башҡорттар,...
АРЫҪЛАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 23 км алыҫлыҡта Кесе Ҡыҙаш й. (Сәрмәсән й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1768 кеше; 1920 — 1555; 1939 — 1266; 1959 — 822; 1989 — 535; 2002 — 502; 2010 — 482 кеше. Башҡорттар, татарҙар...
АРЫҪЛАН‑ӘМӘКӘС, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН‑ӘМӘКӘС, Уңғар, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Керәүле‑Илюшкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнс. табан 28 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 110 кеше; 1920 — 138; 1939 — 128; 1959 — 148; 1989 — 126; 2002 — 151; 2010 — 159 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002).
Ауылға Ырымбур...
АРЫҪЛАН РАНҒОЛОВ
АРЫҪЛАН РАНҒОЛОВ (? — 29.4.1775, Өфө), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Себер даруғаһы Танып улусы Ҡыйғаҙы а. (хәҙ. Асҡын р‑ны) башҡорттарынан. Шул уҡ ауылдың сотнигы. 1773 й. окт. — 1774 й. мартында Пугачёвтың Төп ғәскәре составында Ырымбурҙы ҡамауҙа ҡатнаша. Әсирлеккә...
АРЫҪЛАН ҠОЙРОҒО
АРЫҪЛАН ҠОЙРОҒО (Leonurus), ирен сәскә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 14 төрө билдәле, Көнбайыш Европанан Үҙәк Азияға тиклем таралған.
Башҡортостанда бишҡалаҡ А.ҡ. һәм күгелйем А.ҡ. үҫә. Күп йыллыҡ төклө үлән. Һабағы төҙ, тармаҡлы, ҡыуыш, дүрт ҡырлы, бейеклеге 90—100 см тиклем. Япрағы һаплы,...
