Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

САҠАЕВА Мәстүрә Фәхретдин ҡыҙы

САҠАЕВА Мәстүрә Фәхретдин ҡыҙы (15.1.1916, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Табанлыкүл а., хәҙ. БР‑ҙың Бүздәк р‑ны Бүздәк а., — 16.5.2007, Өфө), нефролог. Соц. Хеҙмәт Геройы (1969). БАССР‑ҙың атҡ. табибы (1966), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1956). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1941) Өфөнөң 1741‑се һәм 5913‑сө...

САҠАЕВА Динә Дамир ҡыҙы

САҠАЕВА Динә Дамир ҡыҙы (13.1. 1967, Өфө), онколог. Мед. ф. д‑ры (2004). БР‑ҙың атҡ. табибы (2014). БДМИ‑ны тамамлаған (1990). 1993 й. алып Өфөнөң 18‑се дауаханаһында, 1995 й. — Респ. клиник онкология диспансерында (2007 й. башлап химиотерапия б‑са баш табип урынбаҫары) эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге онкологик...

САҠАЕВ Нури (Нуретдин) Нәбиулла улы

САҠАЕВ Нури (Нуретдин) Нәбиулла улы [1.7.1885, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Шланлыкүл а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 3.3.1927, Ҡазан], актёр, режиссёр. “Хөсәйениә” мәҙрәсәһендә уҡыған. 1907 й. алып И.Ашҡаҙарскийҙың “Фажиғә вә мөсәккин ислямия” (“Мосолман драмаһы һәм мелодрамаһы”), 1908 й. — “Сәйяр”, 1912 й. —...

САКС Ромэн Семёнович

САКС Ромэн Семёнович (14.7.1938, Сухуми), математик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1999), проф. (2001). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1960) Милли лицейҙа уҡыта (Лабэ ҡ., Гвинея). 1962 й. алып СССР ФА Себер бүлексәһенең Математика ин‑тында (Новосибирск ҡ.): 1971 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р һәм сит ил эштәре б‑са...

САЙРАНОВ Садиҡ Уйылдан улы

САЙРАНОВ Садиҡ Уйылдан улы [15.5.1917, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Һыртлан а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) — 21.10.1976, Ишембай ҡ.], Советтар Союзы Геройы (1945). 1939 й. Халхин‑Гол й. буйында совет‑япон ҡораллы бәрелешендә, Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1937 й. алып Мәләүез р‑нының “Урал” к‑зында эшләй. 1938—40...

САЙРАНОВ Рауил Нурмөхәмәт улы

САЙРАНОВ Рауил Нурмөхәмәт улы (20.9.1937, БАССР‑ҙың Миәкә р‑ны Көсөгән а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. канд. (1970), проф. (2003). БР‑ҙың атҡ. иҡтисадсыһы (1996). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1962) Миәкә һәм Благовар р‑ндарында эшләй. 1972 й. алып (өҙөклөк м‑н) БДАУ‑ҙа уҡыта: 1991—2007 йй. аграр производствоны...

САЙРАНИ Ғариф

САЙРАНИ Ғариф (1791, Нуғай даруғаһы Юрматы улусы Моталлап а., хәҙ. БР‑ҙың Ишембай р‑ны Һайран а., — 1856), дин, суфыйсылыҡ әһеле. Тыуған ауылындағы мәҙрәсәлә, Стәрлетамаҡ мәҙрәсәһендә һәм Бохара, Ҡабул, Бағдад мәҙрәсәләрендә уҡыған. Тыуған яғына ҡайтҡас, Юрматы улусы мәҙрәсәһендә уҡыта. Шәреҡ филос....

САЙРАН, Шишмә р‑нындағы ауыл

САЙРАН, Шишмә р‑нындағы ауыл, Яңы Троицкий а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. К.‑Көнс. табан 27 км алыҫлыҡта Бәрҫеүән й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 798 кеше, 1920 — 945; 1939 — 724; 1959 — 659; 1989 — 359; 2002 — 336 кеше. Татарҙар йәшәй. Халҡы “Агропромбизнес”...

САЙГИН Иван Андреевич

САЙГИН Иван Андреевич [22.7. 1906, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Баръяҙы а. (БР‑ҙың Ҡалтасы р‑ны) — 21.6. 1987, Өфө], зоотехник. А.х. ф. д‑ры (1963), проф. (1972). РСФСР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1975). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Мәскәү йылҡ‑ҡ ин‑тын тамамлағандан һуң (1932) Ҡустанай йылҡ‑ҡ з‑дының (Ҡаҙаҡ ССР‑ы)...

САЗОНОВ Егор Сергеевич

САЗОНОВ (Созонов) Егор Сергеевич (26.5.1879, Вятка губ. Петровский а. — 26.11.1910, Нерчинск һөргөнө, 1917 й. Өфөлә ҡабаттан ерләнгән), рев‑ция хәрәкәте эшмәкәре. 1904 й. алып Социал‑революционерҙар партияһы ағзаһы. Өфө ир балалар гимназияһын тамамлаған (1897). 1901 й. революцион эшмәкәрлек өсөн Мәскәү...

САЕВИЧ Тимофей Александрович

САЕВИЧ Тимофей Александрович (23.2.1919, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Сухопольский ҡсб, хәҙ. БР‑ҙың Архангел р‑ны Сухополь а., — 23.11. 2003, С.‑Петербург), лётчик, полковник. Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Энгельс хәрби авиация пилоттар мәктәбен тамамлаған (1943). 1938 й. алып...

САҘРИЕВ Миҙхәт Минша улы

САҘРИЕВ Миҙхәт Минша улы (2.8. 1934, БАССР‑ҙың Туймазы р‑ны Түбәнкүл а., хәҙ. Туймазы ҡ. эсендә, — 2.12.2016, Өфө), социолог. Тарих ф. канд. (1971), проф. (1995). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (1994). Журналистар союзы ағзаһы (1991). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1962) Бөрө пед. ин‑тында, 1965 й. алып ӨНИ‑нең...

САҘРЕТДИНОВ Марсель Әмирйән улы

САҘРЕТДИНОВ Марсель Әмирйән улы (13.4.1964, ТАССР‑ҙың Бөгөлмә р‑ны Урыссу ҡсб), анестезиолог- реаниматолог. Мед. ф. д‑ры (2007). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1990) 21‑се дауаханала эшләй, 1993 й. алып Өфөнөң ашығыс мед. ярҙамы дауаханаһында (2000 й. башлап бүлек мөдире), бер үк ваҡытта 2008 й. — БДМУ‑ла...

САҘРЕТДИНОВ Зәнфир Хәбәбетдин улы

САҘРЕТДИНОВ Зәнфир Хәбәбетдин улы (11.1.1936, БАССР‑ҙың Шишмә р‑ны Сыуалкип а.), төҙөүсе. БАССР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1986). 1959 й. алып Кемерово өлк. эшләй; 1964—2002 йй. “3‑сө төҙөлөш тресы” ААЙ‑нда (1967 й. башлап өлкән прораб). Башҡ‑н “Мир” сәнәғәт‑сауҙа тегеү фирмаһы, Матбуғат йорто, Өфө полиграфкомбинаты...

САҘАЛЫ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл

САҘАЛЫ, К ө п ә ш, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Байдәүләт а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 38 км һәм Һарыҡташ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 92 км алыҫлыҡта Саҙалы й. (Оло Һүрәм й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 209 кеше; 1939 — 181; 1959 — 156; 1989 — 111; 2002 — 106; 2010 —...

САДОВЫЙ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл

САДОВЫЙ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Аҡъяр а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 6 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 64 км алыҫлыҡта Таналыҡ й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 178 кеше; 1959 — 376; 1989 — 666; 2002 — 620; 2010 — 641 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). «“Урал аръяғы” машина- технология...

САДОВЫЙ, Миәкә р‑нындағы ауыл

САДОВЫЙ, Миәкә р‑нындағы ауыл, Бикҡол а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 28 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнс. табан 29 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 817 кеше; 1959 — 515; 1989 — 715; 2002 — 627; 2010 — 569 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Халҡы “Уңыш” ЯСЙ‑нда эшләй. Урта...

САДОВНИЧИЙ Виктор Антонович

САДОВНИЧИЙ Виктор Антонович (3.4.1939, Украина ССР‑ы Краснопавловка а.), математик. РФА акад. (1997), БР ФА‑ның почётлы акад. (2016), физика‑матем. ф. д‑ры (1974), проф. (1975). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1963) шунда уҡ эшләй: 1981 й. алып функциональ анализ каф., 1982 й. — матем. анализ каф. мөдире,...

САДОВКА, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл

САДОВКА, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Бүреҡаҙған а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 26 км алыҫлыҡта Аҫау й. (Ҡуғанаҡ й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1020 кеше; 1920 — 1188; 1939 — 1140; 1959 — 989; 1989 — 503; 2002 — 451; 2010 — 424 кеше. Мордвалар йәшәй...

САДИҠОВА Фәриҙә Вәли ҡыҙы

САДИҠОВА Фәриҙә Вәли ҡыҙы (11.7.1956, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Байыш а.), селекционер. Биол. ф. канд. (1997). БР‑ҙың атҡ. урман белгесе (2003), РФ‑тың почётлы урман хеҙм‑ре (2007). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Өфө урман хужалығы производство берекмәһенең комплекслы производство лаб. урман тупрағы...