Список материалов
ИМАЕВ Валерий Мәзит улы
ИМАЕВ Валерий Мәзит улы (20.1.1965, Өфө), инженер-металлург. Техник ф. д‑ры (2003). Р.М.Имаевтың ҡустыһы. Мәскәү ҡорос һәм иретмәләр ин‑тын тамамлағандан һуң (1988) Металдарҙың үтә һығылмалылығы проблемалары ин‑тында эшләй: 2003 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 2009 й. — лаб. мөдире һәм бер үк ваҡытта БДУ-ла...
ИЛЬЯСОВ Йәүҙәт Шәүҡәт улы
ИЛЬЯСОВ Йәүҙәт Шәүкәт улы (10.2.1959, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Миндәк ҡсб), математик. Физика‑матем. ф. д‑ры (2000). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1981) 1984—2007 йй. (өҙөклөктәр м‑н) БДУ‑ла, 1996—98 йй. В.А.Стеклов ис. Математика ин‑тында (Мәскәү) эшләй. 2007 й. алып Иҫәпләү үҙәге булған Математика ин‑тында...
ИЛЬЯСОВ Барый Ғәле улы
ИЛЬЯСОВ Барый Ғәле улы (13.6.1939, БАССР‑ҙың Хәйбулла районы Бүребай ҡсб), инженер‑электромеханик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (2006), техник фәндәр докторы (1983), профессор (1985). РФ‑тың (1994) һәм БР‑ҙың (1990) атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре, БАССР‑ҙың атҡаҙанған уйлап табыусыһы (1980), РФ‑тың...
ИЛЬЮШИН Алексей Антонович
ИЛЬЮШИН Алексей Антонович (20.1.1911, Ҡазан – 31.5.1998, Мәскәү), механик. СССР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1943), БР ФА‑ның почётлы акад. (1991), физика‑матем. ф. д‑ры (1938), проф. (1938). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1934) шунда уҡ эшләй: лаб. мөдире, 1942—98 йй. һығылмалылыҡ теорияһы каф. мөдире, бер үк...
ИЛҺАМОВ Марат Әҡсән улы
ИЛҺАМОВ Марат Әҡсән улы (8.4.1934, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Ярлыҡап а.), инженер-механик. РФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), БР ФА акад. (1998), физика‑матем. ф. д‑ры (1970), проф. (1972). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1957) 100‑сө почта йәшниге тәжрибә КБ‑нда эшләй (Өфө). 1962—91 йй. СССР ФА‑ның Ҡазан фәнни үҙәгенең...
ИКЕНСЕЛ ЯҒЫУЛЫҠ-ЭНЕРГЕТИКА РЕСУРСТАРЫ
ИКЕНСЕЛ ЯҒЫУЛЫҠ-ЭНЕРГЕТИКА РЕСУРСТАРЫ, производство ҡалдыҡтарының, өҫтәмә йәки аралыҡ продукттарының энергетик потенциалы; икенсел ресурстар төрө. Йылылыҡ И.я.‑э.р. технологик агрегат газдарынан, һыуытыу системалары шыйыҡлыҡтарынан һәм газдарынан, файҙаланылған һыу быуынан, вентиляция һ.б. ташландыҡтарынан...
ИКЕ ЗВЕНОЛЫ ТРАНСПОРТЁР
ИКЕ ЗВЕНОЛЫ ТРАНСПОРТЁР, йөк һәм пассажирҙар ташыу өсөн тоташмалы сылбырлы тәгәрмәсле машина. Бер‑береһе м‑н тағылма, ярымтағылма (эйәр рәүешле) һәм вагон схемаһы б‑са тоташтырылған ике актив звенонан (арбаларҙан) тора; үҙ аллы боролош механизмдары була. Йөк күтәреүсәнлеге һәм тәғәйенләнеше б‑са айырыла;...
ИЗОТОПТАР
ИЗОТОПТАР (гр. isos — бер иш һәм topos — урын), ядроһында протондар һаны бер үк, ә нейтрондар һаны төрлө булған бер химик элементтың атом төрҙәре. И. тип ш. уҡ шундай элементтарҙың атомдары ядроһы атала. И. физик‑химик үҙенсәлектәре бер иш тиерлек була, сөнки атомдың электрон төҙөлөшөнә тик ядро заряды...
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ СИСТЕМАЛАРЫ
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ СИСТЕМАЛАРЫ, билдәһеҙлек шарттарында яһалма интеллект алымдарын һәм сараларын (эксперт системалар, аныҡ булмаған логика, нейрон селтәрҙәре, генетик алгоритмдар һ.б.) файҙаланып, техник объекттар һәм ойоштороу процестары м‑н идара итеү системалары. И.и.и.с. атом энергетикаһында,...
ИБРАҺИМОВ Наил Хәйрулла улы
ИБРАҺИМОВ Наил Хәйрулла улы (18.1.1939, ТАССР‑ҙың Урыссу а. — 4.11.2018, г.Карлскруна, Швеция), математик. Физика-матем. ф. д‑ры (1972), проф. (1973). Новосибирск ун‑тын тамамлағандан һуң (1965) СССР ФА Себер бүлексәһенең Гидродинамика ин‑тында (Новосибирск ҡ.), бер үк ваҡытта 1966 й. алып Новосибирск...
ИБРАҺИМОВ Илдус Ғамир улы
ИБРАҺИМОВ Илдус Ғамир улы (17.10.1957, БАССР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны Таймаҫ а.), инженер-механик. Техник ф. д‑ры (1997), проф. (2000). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2003), РФ юғары мәктәбенең атҡ. хеҙм‑ре (2009). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1979) Өфөнөң Резина‑техник изделиелар з‑дында эшләй, 1980 й. алып Бөтә...
ИБРАҺИМОВ Илдар Абдулла улы
ИБРАҺИМОВ Илдар Абдулла улы (15.7.1932, Ленинград), математик. РФА акад. (1997), физика-матем. ф. д-ры (1966), проф. (1967). Ибраһимовтар нәҫеленән. ЛДУ‑ны тамамлаған (1956), 1960 й. алып шунда уҡ эшләй (1997—2000 йй. ихтималлыҡ теорияһы һәм матем. статистика каф. мөдире); бер үк ваҡытта 1972 й. башлап...
ЗӨБӘЙЕРОВ Сибәғәт Ғариф улы
ЗӨБӘЙЕРОВ Сибәғәт Ғариф улы [9.5.1946, БАССР‑ҙың Воскресенск р‑ны Воскресенск а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны)], инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (2000). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2003), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2006), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1983). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1970) шунда...
ЗОРИКТУЕВ Вячеслав Цыденович
ЗОРИКТУЕВ Вячеслав Цыденович (5.9.1939, Бүрәт‑Монгол АССР‑ының Цакир а.), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (1990), проф. (1991). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1992), РФ‑тың атҡ. юғары мәктәп хеҙм‑ре (2011), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1985). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1963) шунда уҡ эшләй: 1976—78 йй. һәм 1982 й....
ЗОЛОЕВА Галина Михайловна
ЗОЛОЕВА Галина Михайловна (13.10.1941, БАССР‑ҙың Йәрмәкәй р‑ны Йәрмәкәй а.), тау инженеры‑геофизик. Геол.‑минералогия ф. д‑ры (1994), проф. (1996). Почётлы ер аҫты разведкалаусыһы (2005). И.М.Губкин ис. Мәскәү нефтехимия һәм газ сәнәғәте ин‑тын тамамлағандан һуң (1964) “Гипровостокнефть” ин‑тында (Куйбышев...
ЗЕЙГМАН Юрий Вениаминович
ЗЕЙГМАН Юрий Вениаминович (27.4.1951, Өфө), тау инженеры. Техник ф. д‑ры (1998), проф. (2003). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2001). ӨНИ‑не тамамлаған (1973), 1976 й. алып шунда уҡ эшләй (2003 й. башлап нефть‑газ ятҡылыҡтарын эшкәртеү һәм файҙаланыу каф. мөдире), 1973—76 йй. Башҡ‑н...
ЗВЕРЕВ Геннадий Никифорович
ЗВЕРЕВ Геннадий Никифорович (26.8.1953, Һарытау крайы Родничёк ст.), инженер‑геофизик. Техник ф. д‑ры (1982), проф. (1986). БАССР-ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1982). Грозный нефть ин‑тын тамамлағандан һуң (1958) Бөтә Союз геофизика ҒТИ‑ның Волга‑Урал филиалында эшләй (Октябрьский ҡ.; 1966 й. алып...
ЗӘЙНУЛЛИН Рәшит Сибәғәт улы
ЗӘЙНУЛЛИН Рәшит Сибәғәт улы (25.1.1945, Төркмән ССР‑ының Ильялы а.), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (1987), проф. (1994). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2005). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1963) шунда уҡ эшләй. 1997—2009 йй. “Ҡатмарлы техник системаларҙы хәүефһеҙ эксплуатациялау” ғилми үҙәгенең (Өфө) дир.,...
ЗӘЙНУЛЛИН Лик Әнүәр улы
ЗӘЙНУЛЛИН Лик Әнүәр улы (1.4.1945, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Ишҡол а.), йылылыҡ энергетикаһы инженеры. Техник ф. д‑ры (2006). РФ-тың атҡ. металлургы (2002). Урал политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ., 1968) Белоярск АЭС‑ы инженеры (Свердловск өлк. Заречный ҡсб). 1973 й. алып Екатеринбург ҡ.:...
ЗӘЙНӘШЕВ Нәҙим Карам улы
ЗӘЙНӘШЕВ Нәҙим Карам улы [29.6.1929, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Варзитамаҡ а. (БР‑ҙың Борай р‑ны)] инженер‑электрик, иҡтисадсы. Техник (1970) һәм иҡтисад ф. д‑ры (2000), проф. (1977). РФ‑тың (1997) һәм БР‑ҙың (1990) атҡ. фән эшмәкәре. А.Ф.Можайский ис. Ленинград Ҡыҙыл байраҡлы хәрби‑һауа инженерҙар акад....
