Список материалов
ТУПРАҠТЫҢ АГРОФИЗИК ҮҘЕНСӘЛЕКТӘРЕ
ТУПРАҠТЫҢ АГРОФИЗИК ҮҘЕНСӘЛЕКТӘРЕ, тупраҡтың физик торошон ҡылыҡһырлай, үҫемлектәрҙең үҫеү һәм үҫеш шарттарын билдәләй. Т.а.ү. структур состав, сағыштырма һәм күләм...
ТУПРАҠТЫҢ АГРОХИМИК ҮҘЕНСӘЛЕКТӘРЕ
ТУПРАҠТЫҢ АГРОХИМИК ҮҘЕНСӘЛЕКТӘРЕ, тупраҡтың уңдырышлылығын, уның а.х. культураларын үҫтереүгә яраҡлылығын ҡылыҡһырлай. Тупраҡтың химик составы м‑н бәйле булған...
ТУПРАҠТЫҢ АЗОТЛЫ БЕРЛӘШМӘЛӘРЕ
ТУПРАҠТЫҢ АЗОТЛЫ БЕРЛӘШМӘЛӘРЕ, тупраҡтың азотлы органик (98%) һәм минераль (2%) матдәләре. Органик Т.а.б. төп өлөшө (90%) — үҙенсәлекле серетмә матдәләрҙән, ҡалған өлөшө үҙенсәлекле...
ТУПРАҠТЫҢ ӘСЕЛЕГЕ
ТУПРАҠТЫҢ ӘСЕЛЕГЕ, тупраҡ эретмәһендә водород иондары һәм тупраҡтың һеңдереү комплексында водород һәм алюминдың алмаш иондары булыуға бәйле тупраҡтың үҙенсәлеге....
ТУПРАҠТЫҢ БИОЛОГИК АКТИВЛЫҒЫ
ТУПРАҠТЫҢ БИОЛОГИК АКТИВЛЫҒЫ, тупраҡта микроорганизмдар, ылымыҡтар һәм умыртҡаһыҙҙарҙың (селәүсендәр, моллюскылар, бөжәктәр һ.б.) йәшәү эшмәкәрлеге м‑н бәйле булған...
ТУПРАҠТЫҢ БОҘОЛОУЫ
ТУПРАҠТЫҢ БОҘОЛОУЫ, тупраҡтың агрофизик үҙенсәлектәрен, тупраҡтың агрохимик үҙенсәлектәрен һәм тупраҡтың биол. үҙенсәлектәрен боҙған процесс. Т.б. тәбиғи һәм антропоген...
ТУПРАҠТЫҢ УҢДЫРЫШЛЫЛЫҒЫ
ТУПРАҠТЫҢ УҢДЫРЫШЛЫЛЫҒЫ, тупраҡтың үҫемлектәрҙе туҡлыҡлы матдәләр, дым, йылылыҡ, һауа, уңайлы физик‑химик мөхит м‑н тәьмин итеү һәләте. Тәбиғи, йәки потенциаль (тупраҡта...
ТУПРАҠТЫҢ ФЕРМЕНТАТИВ АКТИВЛЫҒЫ
ТУПРАҠТЫҢ ФЕРМЕНТАТИВ АКТИВЛЫҒЫ, ферменттар ҡатнашлығында тупраҡта матдәләр һәм энергияның каталитик әүерелеү процестары йыйылмаһы. Т.ф.а. серетмәнең синтезы һәм...
ТУПРАҠТЫҢ ФОСФОРЛЫ БЕРЛӘШМӘЛӘРЕ
ТУПРАҠТЫҢ ФОСФОРЛЫ БЕРЛӘШМӘЛӘРЕ, тупраҡтың фосфорлы органик (54%) һәм минераль (46%) матдәләре. Фосфорорганик берләшмәләр серетмәлә фосфогумин комплекстары (нуклеин...
ТУПСЫЛАР АРТИЛЛЕРИЯ ПОЛКТАРЫ
ТУПСЫЛАР АРТИЛЛЕРИЯ ПОЛКТАРЫ, 1942 й. февр.—майында Дәүләт оборона ком‑ты ҡарары б‑са БАССР‑ҙың Бүздәк р‑ны Бүздәк станцияһында айырым 1097‑се һәм 1098‑се Т.а.п. булараҡ...
ТУРА ҠАНАТЛЫЛАР
ТУРА ҠАНАТЛЫЛАР (Orthoptera), бөжәктәр отряды. 20 мең төрө билдәле; Башҡортостанда 80‑дән ашыу төрө бар. 2 ярым отрядҡа бүленә: оҙон мыйыҡлылар (сиңерткә һымаҡтар, айыуғорттар,...
ТУРАЙ ИШӘЛИН
ТУРАЙ ИШӘЛИН, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Нуғай даруғаһының Ҫыбы‑Мең улусы башҡорто. Шул уҡ улустың сотнигы. Ихтилалға 1773 й. нояб....
ТУРАСЫ, Илеш р‑нындағы ауыл
ТУРАСЫ, Илеш р‑нындағы ауыл, Исәмәт а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 25 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 131 км алыҫлыҡта Әүеште й. (Сөн й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан....
ТУРАХАН КӘШӘНӘҺЕ
ТУРАХАН КӘШӘНӘҺЕ, тарих һәм архитектура ҡомартҡыһы. 14 б. ҡарай. Шишмә р‑ны Түб. Тирмә а. янында Ыҫлаҡ й. (Дим й. басс.) һул ярында урынлашҡан. 1845 й. В.С.Юматов тарафынан тасуирлана,...
ТУРАХАН КӘШӘНӘҺЕ
ТУРАХАН КӘШӘНӘҺЕ, тарих һәм архитектура ҡомартҡыһы. 14 б. ҡарай. Шишмә р‑ны Түб. Тирмә а. янында Ыҫлаҡ й. (Дим й. басс.) һул ярында урынлашҡан. 1845 й. В.С.Юматов тарафынан тасуирлана,...
ТУРБАҪЛЫ МӘҘӘНИӘТЕ
ТУРБАҪЛЫ МӘҘӘНИӘТЕ, иртә Урта быуат археологик мәҙәниәте. 5—8 бб. ҡарай. Благовещен р‑ны Яңы Турбаҫлы а. эргәһендә урынлашҡан археологик ҡомартҡылар төркөмө исеме...
ТУРБАҪЛЫ, Иглин р‑нындағы ауыл
ТУРБАҪЛЫ, Я ң ы Ю р м а ш, Иглин р‑нындағы ауыл, Турбаҫлы а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 25 км һәм Шаҡша т. юл ст. К. табан 10 км алыҫлыҡта Юрмаш й. буйында урынлашҡан....
ТУРБИН ҠӘБЕРЛЕКТӘРЕ
ТУРБИН ҠӘБЕРЛЕКТӘРЕ, С е й м а ‑ Т у р б и н ҡ ә б е р л е к т ә р е, бронза быуаты археологик ҡомартҡылар төркөмө. Б.э.т. 17—15 бб. ҡарай. Төркөмләп түбәндәге терр‑яларҙа урынлашҡан:...
ТУРБИН МӘҘӘНИӘТЕ
ТУРБИН МӘҘӘНИӘТЕ, С е й м а - Т у р б и н м ә ҙ ә н и ә т е, энеолит—бронза быуаты археологик мәҙәниәте. Б.э.т. 17—15 бб. ҡарай. Турбин ҡәберлектәре исеме м‑н аталған. “Т.м.”...
ТУРБОДЕТАНДЕР
ТУРБОДЕТАНДЕР (лат. turbo — ҡойон һәм detendere — көсһөҙләндереү), адиабатик киңәйеүе процесында турбинаның әйләнеүе иҫәбенә тышҡы эште башҡарған газды һыуытыу өсөн тәғәйенләнгән...
