Список материалов
АҠҺЫРҒАҠ
АҠҺЫРҒАҠ (Veratrum), ләлә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 25 төрө билдәле, Евразия һәм Төньяҡ Американың уртаса һәм субтропик бүлкәттәрендә таралған. Башҡортостанда...
АҠЪЮЛ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл
АҠЪЮЛ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Аҡъюл а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 71 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 127 км алыҫлыҡта Йылайыр й. тамағында урынлашҡан....
АҠЪЯР УРТА МӘКТӘБЕ №1
АҠЪЯР УРТА МӘКТӘБЕ №1, Хәйбулла р‑ны. 1919 й. яңы ысуллы мәҙрәсә (1908 й. нигеҙләнгән) нигеҙендә 1‑се баҫҡыс мәктәп булараҡ асыла, 1933 й. алып колхоз йәштәре мәктәбе, 1934 й. —...
АҠЪЯР ҺЫУҺАҠЛАҒЫСЫ
АҠЪЯР ҺЫУҺАҠЛАҒЫСЫ, Ташлы йылғаһында (Таналыҡ й. ҡушылдығы). Быуаның һыу ағыҙғыс ҡапҡаһы йылға тамағынан һәм Хәйбулла районы Аҡъяр а. 3,4 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Гидроузел...
АҠЪЯР, ауыл, Хәйбулла р‑ны үҙәге
АҠЪЯР, ауыл, Хәйбулла р‑ны (1930—63 йй. һәм 1965 й. алып) һәм Аҡъяр а/с үҙәге. Өфөнән К.‑Көнс. 520 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 58 км алыҫлыҡта Таналыҡ й....
АҠЫҠ, тау тоҡомо
АҠЫҠ (гр. acátēs), халцедондың йәшерен кристаллы агрегатынан торған тау тоҡомо. Төрлө ҡалынлыҡтағы һәм төҫтәге таптар һәм һыҙыҡтарҙың күп тапҡыр сиратлашыуы хас. Төҫө...
АҠЫЛБАЙ, Яңауыл р‑нындағы ауыл
АҠЫЛБАЙ, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Вояҙы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. табан 26 км алыҫлыҡта Вояҙы й. (Беүә й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 272 кеше;...
АҠЫЛОВ Фәрит Яныбай улы
АҠЫЛОВ Фәрит Яныбай улы (9.6.1947, БАССР‑ҙың Хәйбулла районы Ғәлиәхмәт а.), технолог-байыҡтырыусы. 1974—2010 йй. (өҙөклөк менән) Учалы тау-байыҡтырыу комбинатында эшләй: 1982 й....
АЛ БӨРЛӨГӘН
АЛ БӨРЛӨГӘН, арктика бөрлөгәне (Rubus arcticus), рубус затының роза һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек. Ике ярымшарҙың субарктик һәм уртаса бүлкәттәрендә таралған. Оҙон, нәҙек,...
АЛА ҠАҘ
АЛА ҠАҘ (Anser anser), ҡаҙ һымаҡтар отрядының өйрәктәр ғаиләһенә ҡараған ҡош. Евразияла һәм Африканың Урта диңгеҙ ярҙарында таралған. Кәүҙә оҙонлоғо 75—90 см, ауырлығы 2,1—4,5 кг...
АЛАБАЛЫҠТАР
АЛАБАЛЫҠТАР (Coregonidae), һөмбаш һымаҡтар отрядына ҡараған балыҡтар ғаиләһе. Яҡынса 11 төрө билдәле. Төньяҡ Боҙло океан, Атлантик һәм Тымыҡ океандарҙың төньяҡ өлөшө басс....
АЛАБЕЙӘ, һырт
АЛАБЕЙӘ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Учалы районы буйлап көньяҡ-көнсығыштан төньяҡ-көнбайышҡа табан Урал һәм Уй йй. баштары араһында һуҙылған. Оҙонлоғо...
АЛАБУҒА ӨЙӘҘЕ
АЛАБУҒА ӨЙӘҘЕ, 1780 й. Вятка наместниклығы составында ойошторола. Өйәҙгә Ҡазан губернаһы Вятка провинцияһының төньяҡ өлөшө инә. 1796 й. алып Вятка губернаһы составында....
АЛАБУҒА ҺЫМАҠТАР
АЛАБУҒА ҺЫМАҠТАР, сәнскеле ҡанатлылар (Perciformes), һөйәкле балыҡтар отряды. 150 ғаиләһе, 6500‑ҙән ашыу төрө билдәле, бөтә Ер шары буйлап таралған. Башҡортостанда алабуғалар...
АЛАБУТА
АЛАБУТА (Chenopodium), алабута һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 150—200 төрө билдәле, башлыса уртаса бүлкәттең ҡоро һәм ярым ҡоро райондарында таралған.
Башҡортостанда...
АЛАБУТА ҺЫМАҠТАР
АЛАБУТА ҺЫМАҠТАР (Chenopodiaceae), ике өлөшлөләр ғаиләһе. 105 заты, 1600 төрө билдәле, бөтә Ер шарында тиерлек, башлыса тропик булмаған арид өлкәләрҙә һәм диңгеҙ ярҙары янында...
АЛАҒУЗ, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл
АЛАҒУЗ, Ҡабыл, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл, Абзай а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 39 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т. табан 82 км алыҫлыҡта Ыйыҡ й. (Ҡыйғы й. ҡушылдығы)...
АЛАЙҒЫР, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
АЛАЙҒЫР, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Ефремкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 18 км һәм Төкөн т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 10 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 268 кеше; 1920 —...
АЛАКҮЛ МӘҘӘНИӘТЕ
АЛАКҮЛ МӘҘӘНИӘТЕ, бронза быуаты археологик мәҙәниәте. Б.э.т. 16—13 бб. ҡарай. Алакүл (Ҡурған өлк.) янындағы ҡәберлек исеме м‑н аталған. Башҡортостанда А.м. ҡомартҡылары...
АЛАҠАЙ, Ишембай р‑нындағы ауыл
АЛАҠАЙ, Ишембай р‑нындағы ауыл, Скворчиха а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 30 км һәм Салауат т. юл ст. Көнс. табан 56 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 330 кеше; 1920 — 285;...
