Список материалов
КӘРИМ Фәтих Әхмәтвәли улы
КӘРИМ (Кәримов) Фәтих Әхмәтвәли улы [27.12.1908, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Айыт а. (БР‑ҙың Бишбүләк р‑ны) — 19.2.1945, Прёйсиш‑Эйлау ҡ., Германия], шағир. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ярлы Кәримдең ҡустыһы. 1928 й. алып “Яшь ленинчы” (“Йәш ленинсы”), “Крестьян газеты” (“Крәҫтиән гәзите”) гәз., “Атака”, “Азат...
КӘРИМ Мостай
КӘРИМ Мостай [ысын исеме Кәримов Мостафа Сафа улы; 20.10.1919, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Келәш а. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны) — 21.9.2005, Өфө], яҙыусы. БР ФА‑ның почётлы акад. (1992), Соц. Хеҙмәт Геройы (1979). БАССР‑ҙың халыҡ шағиры (1963). РСФСР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1982). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1939)....
КӘРЕШКӘ, Баймаҡ р‑нындағы ауыл
КӘРЕШКӘ, Баймаҡ р‑нындағы ауыл, Татлыбай а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 42 км һәм Сибай т. юл ст. К. табан 32 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 224 кеше; 1920 — 336; 1939 — 188; 1959 — 226; 1989 — 396; 2002 — 396; 2010 — 418 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп, фельдшер-акушерлыҡ пункты,...
КӘРЕШКӘ
КӘРЕШКӘ (Vicia), ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 150 төрө билдәле, ике ярымшарҙың да уртаса бүлкәттәрендә таралған. Башҡортостанда 10 төрө үҫә: борсаҡ һымаҡ К, ситән К., күп һабаҡлы К., сысҡан К., дүрт орлоҡло һ.б. Бер йәки күп йыллыҡ үлән. Һабағы йәбешеүсән, төҙ, һирәгерәк түшәлеүсән,...
КӘРӘСИН-ГАЗОЙЛЬ ФРАКЦИЯҺЫ
КӘРӘСИН-ГАЗОЙЛЬ ФРАКЦИЯҺЫ, углеводородтар ҡатышмаһы; нефть ҡыуыу йәки крекинг (ҡара: Гидрокрекинг, Каталитик крекинг, Термик крекинг) һәм кокслаштырыу процестарында алынған фракция. К.‑г.ф. ҡайнау сиктәре 180—350°С. Составында реактив яғыулыҡ һәм дизель яғыулығы, ш. уҡ яҡтыртыу кәрәсине алына торған...
КӘРӘСИН
КӘРӘСИН (ингл. kerosene), углеводородтар ҡатышмаһы, күпселеге С9—С16. Тәғәйенләнеше б‑са авиация, техник, яҡтыртыу һәм эреткес К. айырыла. Химик составына һәм эшкәртелеү ысулына бәйле К. туйынған алифатик (20—60%), нафтенлы (20—50%), ароматик (5—25%), туйынмаған (2%‑ҡа тиклем) углеводородтар, ш. уҡ...
КӘРӘҘЛЕ ЭЛЕМТӘ
КӘРӘҘЛЕ ЭЛЕМТӘ, хәрәкәтсән ике яҡлы радиоэлемтәнең бер төрө. К.э. телефон элемтәһе, Интернетҡа инеү, мәғлүмәт тапшырыу һ.б. мөмкинлектәрҙе бирә. К.э. ойоштороу принцибы төрлө операторҙар үҙ хеҙмәтен тәҡдим иткән терр‑яны бер‑береһе м‑н бәйләнгән, бер‑береһен өлөшләтә ҡаплаған участкаларға (кәрәҙҙәргә)...
КӘПӘЙ-ҠОБАУ, Бүздәк р‑нындағы ауыл
КӘПӘЙ-ҠОБАУ, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Кәпәй-Ҡобау а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. К.‑Көнб. табан 20 км алыҫлыҡта Оло Ҡыйҙаш й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1886 кеше; 1920 — 2091; 1939 — 1294; 1959 — 1161; 1989 — 932; 2002 — 961; 2010 — 949 кеше. Башҡорттар,...
КӘЛШӘЛЕ, Туймазы р‑нындағы ауыл
КӘЛШӘЛЕ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Ҡарамалы-Ғөбәй а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 43 км һәм Ҡандра т. юл ст. К. табан 35 км алыҫлыҡта Кәлшәле й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1556 кеше; 1920 — 1780; 1939 — 1256; 1959 — 916; 1989 — 523; 2002 — 521; 2010 — 525 кеше. Татарҙар,...
КӘЛТӘЙ, Тәтешле р‑нындағы ауыл
КӘЛТӘЙ, Тәтешле р‑нындағы ауыл, Кәлтәй а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнс. 5 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 31 км алыҫлыҡта Кәлтәй й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 637 кеше; 1920 — 766; 1939 — 779; 1959 — 584; 1989 — 604; 2002 — 589; 2010 — 573 кеше. Башҡорттар...
КӘЛТӘ, Иглин р‑нындағы ауыл
КӘЛТӘ, Иглин р‑нындағы ауыл, Кәлтә а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Иглин т. юл ст. К.‑Көнс. табан 21 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 349 кеше; 1920 — 559; 1939 — 756; 1959 — 554; 1989 — 771; 2002 — 689; 2010 — 714 кеше. Белорустар, урыҫтар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ...
КӘЛСЕР-БУРАН, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
КӘЛСЕР-БУРАН, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Яңы Кәлсер а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 8 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 36 км алыҫлыҡта Ауырғазы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 686 кеше; 1920 — 491; 1939 — 517; 1959 — 447; 1989 — 305; 2002 — 312; 2010 — 318 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп...
КӘЛМӘТОВ Харис Сәлих улы
КӘЛМӘТОВ Харис Сәлих улы (20.10.1897, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Бүздәк а., хәҙ. БР‑ҙың Бүздәк р‑ны Иҫке Бүздәк а., — 27.11.1937, Өфө), совет партия‑дәүләт эшмәкәре. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. РСФСР Юстиция ХК эргәһендәге Юғары юридик курстарҙы тамамлаған (Мәскәү, 1926). 1919—21 йй. Ҡыҙыл Армияла....
КӘЛМӘРГӘН
КӘЛМӘРГӘН (Pandion haliaetus), ыласын һымаҡтар отрядының кәлмәргәндәр ғаиләһенә ҡараған ҡош. Антарктиданан башҡа, бөтә Ер шары буйлап таралған. Күсәр ҡош. Кәүҙә оҙонлоғо 55—70 см, ауырлығы 1,1—2 кг (инә ҡоштар эрерәк), ҡанатының ҡоласы 145—170 см. Ҡауырһын ҡапламы ҡаты, тығыҙ, арҡаһы ҡара һоро, башы...
КӘЛИМУЛЛИНА Лилиә Барый ҡыҙы
КӘЛИМУЛЛИНА Лилиә Барый ҡыҙы (19.10.1941, Өфө ҡ. — 16.11.2020, шунда уҡ), нейробиолог. Биология фәндәре докторы (1991), профессор (1992). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2011), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2006). Б.Ғ.Кәлимуллиндың ҡыҙы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1964)...
КӘЛИМУЛЛИНА Лариса Айрат ҡыҙы
КӘЛИМУЛЛИНА Лариса Айрат ҡыҙы [20.9.1972, Аксаков ҡсб (Бәләбәй ҡ. составында), хәҙ. БР‑ҙың Бәләбәй р‑ны Аксаков а.], тел белгесе. Филол. ф. д‑ры (2007). БДУ‑ны тамамлаған (1996), 2000 й. алып шунда уҡ уҡыта (2011 й. башлап дөйөм һәм сағыштырма-тарихи тел ғилеме каф. мөдире). Фәнни тикшеренеүҙәре системалы...
КӘЛИМУЛЛИНА Дилара Хәтим ҡыҙы
КӘЛИМУЛЛИНА Дилара Хәтим ҡыҙы (6.5.1959, БАССР‑ҙың Бишбүләк р‑ны Айыт а.), терапевт, гематолог. Мед. ф. д‑ры (2004), проф. (2005). БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2005). БДМИ‑ны тамамлаған (1982), 1987 й. алып шунда уҡ уҡыта. Фәнни тикшеренеүҙәре эске ауырыуҙар, гематология, трансфузиология һ.б. проблемаларға...
КӘЛИМУЛЛИНА Винера Мөхәмәт ҡыҙы
КӘЛИМУЛЛИНА Винера Мөхәмәт ҡыҙы (7.10.1946, БАССР‑ҙың Ғафури р‑ны Красноусол эшселәр ҡсб — 7.7.2012, Өфө), тел белгесе. Филол. ф. д‑ры (1996), проф. (1998). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2007). БДУ‑ны (1969), Морис Торез ис. Мәскәү сит телдәр пед. ин‑ты эргәһендәге Юғары пед. курстарҙы...
КӘЛИМУЛЛИН Фуат Барый улы
КӘЛИМУЛЛИН Фуат Барый улы (26.6.1931, Томск ҡ. — 10.9.2006, Өфө), инженер‑төҙөүсе. Архитектура канд. (1980). БР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1992). Архитекторҙар союзы ағзаһы (1960). Б.Ғ.Кәлимуллиндың улы. В.В.Куйбышев ис. Мәскәү инженер‑төҙөлөш ин‑тын тамамлағандан һуң (1955) Мәскәү өлк. эшләй. 1957 й. алып...
КӘЛИМУЛЛИН Сәмиғулла Мәсифулла улы
КӘЛИМУЛЛИН Сәмиғулла Мәсифулла улы (25.8.1914, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Баҡал ҡаҙна руднигы, хәҙ. Баҡал ҡ., — 19.9.1989, Өфө), сценограф. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1955). Театр эшмәкәрҙәре союзы (1947), Рәссамдар союзы (1954) ағзаһы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын тамамлағандан...
