Список материалов
САЛЬВИНИЯ
САЛЬВИНИЯ (Salvinia), сальвиния һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 10 төрө билдәле, башлыса тропик Америкала һәм Африкала, ш. уҡ Төньяҡ Америкала һәм Евразияла таралған. Башҡортостанда йөҙөүсән С. үҫә. Тамыры булмаған бер йыллыҡ һыу абағаһы (ҡара: Абаға һымаҡтар). Һабағы епкә оҡшаған, тармаҡлы,...
САЛТЫКОВА Федосия Петровна
САЛТЫКОВАФедосия Петровна (5.4.1927, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Яңы Һапаш утары, хәҙ. БР‑ҙыңКүгәрсенр‑ныЯңыҺапаша., — 1.3.2007, шундауҡ). Соц. ХеҙмәтГеройы (1966). 1944—81 йй. Күгәрсенр‑ныныңМ.Горькийис. к‑зындаэшләй (1956 й. алыпсусҡаҡараусы). С. етештереүҙеңюғарыкүрһәткестәренәөлгәшкән: йылһайынһәринәсусҡанануртаса...
САЛТЫКОВА Елена Станиславовна
САЛТЫКОВА Елена Станиславовна (12.11.1960, Красноярск ҡ.), биохимик. Биол. ф. д‑ры (2009). БДУ‑ны тамамлаған (1983). 1984 й. һәм 1993 й. алып (өҙөклөк м‑н) Биохимия һәм генетика ин‑тында (2003 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р); 1991—93 йй. Органик химия ин‑тында. Фәнни эшмәкәрлеге бөжәктәр иммунитетының...
САЛТЫКОВ-ЩЕДРИН (Салтыков) Михаил Евграфович
САЛТЫКОВ‑ЩЕДРИН (Салтыков) Михаил Евграфович (15.1.1826, Тверь губ. Спас‑Угол а. — 28.4.1889, С.‑Петербург), урыҫ яҙыусыһы. Н.Щедрин псевдонимы аҫтында баҫыла. Ижадында урыҫ тәнҡитле реализмының сатирик йүнәлешен үҫтерә. С.‑Щ. поэтикаһы үҙенсәлектәренә эзоп теле, гротеск сәнғәте, типиклаштырыу сараһы...
САЛТЫКОВ Иван Васильевич
САЛТЫКОВ Иван Васильевич (1897, Һарытау губ. — 1986 й. майы, Апрелевка ҡ.), музыка белгесе, фольклорсы, муз.‑йәмәғәт эшмәкәре. Һарытау консерваторияһын тамамлаған (1916; Г.Э.Конюс һәм М.И.Солтанов класы). 1919 й. алып Өфөлә: Губ. сәйәси‑ағартыу ком‑тының музыка секцияһы мөдире, 1922 й. башлап Башҡ....
САЛОВА Светлана Алексеевна
САЛОВА Светлана Алексеевна (18.4. 1954, Өфө), әҙәбиәт белгесе. Филол. ф. д‑ры (2007), проф. (2008). БДУ‑ны тамамлаған (1977), 1983 й. алып шунда уҡ уҡыта. Фәнни тикшеренеүҙәре 18 б. урыҫ әҙәбиәте тарихына арналған. 60‑тан ашыу фәнни хеҙмәт авторы.
Х е ҙ м.: Анакреонтические мифы Г.Р.Державина. Уфа,...
САЛМАСОВ Павел Петрович
САЛМАСОВ Павел Петрович (25.3.1930, Ленинград өлк. Рудаково а. — 29.10.2017, Өфө), рәссам. РФ‑тың атҡ. (2006) һәм БАССР‑ҙың халыҡ (1990) рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1961). Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын тамамлаған (1953; педагогтары Б.Ф.Лалетин, А.Э.Тюлькин). 1955 й. алып Сибай ҡ. сәнәғәт пр‑тиелары,...
САЛМАНОВ Григорий Иванович
САЛМАНОВ Григорий Иванович (12.2.1922, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Ҡасим а., хәҙ. Өфө эсендә, — 3.4.1993, Мәскәү), хәрби эшмәкәр. Армия генералы (1979). Б.В. һуғышында, 1968 й. Чехословакияла ҡораллы бәрелештә һәм Афғанстанда хәрби хәрәкәттәрҙә (1984—86) ҡатнашыусы. М.В.Фрунзе ис. Хәрби акад. (1949),...
САЛМАЛЫ, Шаран р‑нындағы ауыл
САЛМАЛЫ, Шаран р‑нындағы ауыл, Салмалы а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 8 км һәм Туймазы т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 33 км алыҫлыҡта Салмалы й. (Сөн й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1003 кеше; 1920 — 1050; 1939 — 832; 1959 — 572; 1989 — 514; 2002 — 591; 2010 — 563 кеше. Башҡорттар,...
САЛҠАҠ, Борай р‑нындағы ауыл
САЛҠАҠ, Борай р‑нындағы ауыл, Салҡаҡ а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 38 км һәм Яңауыл т. юл ст. К. табан 106 км алыҫлыҡта Шүлейә й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1978 кеше; 1920 — 2287; 1939 — 2530; 1959 — 1806; 1989 — 1073; 2002 — 922; 2010 — 754 кеше. Башҡорттар...
САЛҠАҠ УРТА МӘКТӘБЕ
САЛҠАҠ УРТА МӘКТӘБЕ, Борай р‑нында урынлашҡан. 1899 й. земство мәктәбе булараҡ асыла, 1918 й. алып 1‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1922 й. — башланғыс мәктәп, 1934 й. — тулы булмаған урта мәктәп, 1937 й. хәҙ. статусын ала. Компьютер класы, китапханаһы, тыуған яҡты өйрәнеү музейы, спорт залы, слесарлыҡ...
САЛЙОҒОТ, Мәсетле р‑нындағы ауыл
САЛЙОҒОТ, Мәсетле р‑нындағы ауыл, Оло Ыҡтамаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 5 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 121 км алыҫлыҡта Әй й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 310 кеше; 1920 — 496; 1939 — 305; 1959 — 246; 1989 — 262; 2002 — 255; 2010 — 266 кеше. Башҡорттар йәшәй...
САЛЙОҒОТ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
САЛЙОҒОТ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Ҡабаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 23 км һәм Ҡабаҡ т. юл ст. Т. табан 4 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 310 кеше; 1920 — 274; 1939 — 269; 1959 — 164; 1989 — 106; 2002 — 256; 2010 — 265 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002).
Ауылға Нуғай даруғаһы...
САЛИЩЕВ Геннадий Алексеевич
САЛИЩЕВ Геннадий Алексеевич (11.2.1947, Калининград ҡ.), физик. Техник ф. д‑ры (1990), проф. (2003). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1999). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1972) ӨАИ‑ла эшләй (1980 й. алып “Тантал” махсус конструкторлыҡ‑технология бюроһында бүлек мөдире). 1986 й. башлап Металдарҙың үтә һығылмалылығы...
САЛДЫС, һырт
САЛДЫС, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Белорет р‑ны буйлап Инйәр һәм Ҡатаҫҡын (Кесе Инйәр й. ҡушылдығы) йылғалары араһында субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо яҡынса 21 км, киңлеге 3—4 км, абс. бейеклеге 790 м (Сухаров тауы). Бейеклектәре 580— 790 м булған яҡынса 7 түбәһе бар (Салдыс,...
САЛҒЫЯ, Дыуан р‑нындағы ауыл
САЛҒЫЯ, Дыуан р‑нындағы ауыл, Салғыя а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 66 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 141 км алыҫлыҡта Мәләкәҫ й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 1910 кеше; 1939 — 1292; 1959 — 1217; 1989 — 897; 2002 — 940; 2010 — 871 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Урта мәктәп,...
САЛАУАТОВА Сәмирә Сәлих ҡыҙы
САЛАУАТОВА Сәмирә Сәлих ҡыҙы (18.10.1948, Полевской ҡ.), педагог- методист. Пед. ф. канд. (1992), проф. (2008). БР‑ҙың атҡ. уҡытыусыһы (1999), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1991), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2005). СДПИ‑ны тамамлағандан һуң (1971) В.И.Ленин ис. Мәскәү пед....
САЛАУАТ”, ижт.-сәйәси гәзит (1999-й алып)
“САЛАУАТ”, ижт.‑сәйәси гәзит. Ойоштороусылары — БР‑ҙың Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы б‑са идаралыҡ, БР‑ҙың «“Башҡортостан Республикаһы” нәшриәт йорто» ДУП‑ы. Салауат ҡ. 1999 й. нояб. алып аҙнаһына 2 тапҡыр башҡорт телендә сыға.
Тәрж. М.Ә.Ҡотлоғәлләмов...
САЛАУАТ”, ижт.-сәйәси гәзит (1919)
“САЛАУАТ”, ижт.-сәйәси гәзит. Айырым Башҡорт кавалерия дивизияһы органы. Петроградта 1919 й. сент. 1920 й. майына тиклем көн һайын төрки телендә сыға. Хәрби-патриотик темаларға мәҡәләләр баҫыла, большевизм идеялары пропагандалана.
И.С.Иғдәүләтов
Тәрж. М.Ә.Ҡотлоғәлләмов
САЛАУАТ, ҡала
САЛАУАТ, БР‑ҙағы ҡала һәм т. юл станцияһы. Өфөнән 160 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Майҙаны — 106 км2. Халҡы (мең кеше): 1959 й. — 61,0; 1979 — 137,0; 1989 — 150,8; 2002 — 158,6; 2010 — 156,1; 2016 — 153,9. Милли составы (2015): урыҫтар — 55%, татарҙар — 21%, башҡорттар — 18,1%. С. иҡт....
