Список материалов
ФӘЙЕЗОВА Лариса Петровна
ФӘЙЕЗОВА Лариса Петровна (14.7. 1952, БАССР‑ҙың Әлшәй р‑ны Шафран а.), терапевт. Мед. ф. д‑ры (2004), проф. (2009). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1977) 1981 й. тиклем Өфөнөң 5‑се дауаханаһында эшләй. 1987 й. алып БДМУ‑ла уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге хроник панкреатиттың иммунопатогенезында һәм уның диагностикаһын...
ФАЯЗОВ Радик Рәдиф улы
ФАЯЗОВ Радик Рәдиф улы (28.7. 1960, БАССР‑ҙың Бүздәк р‑ны Арыҫлан а.), хирург. Мед. ф. д‑ры (2000), проф. (2009). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1989) Өфөнөң 6‑сы дауаханаһында, 1990 й. алып Шишмә үҙәк район дауаханаһында, 1993—95 йй. — ашығыс мед. ярҙамы дауаханаһында, 1998 й. — 8‑се дауаханала (икеһе...
ФАСЦИОЛЁЗ
ФАСЦИОЛЁЗ, кешенең һәм хайуандарҙың башлыса гепатобилиар системаһын һәм эсәктәрен зарарлай торған паразитар ауырыу. Тыуҙырыусылары: Fasciola hepatica (бауыр имгесе) һәм Fasciola gigantica һ.б. трематодалар. Тыуҙырыусының сығанағы — тышҡы мөхиткә паразиттың йомортҡаларын бүлеп сығарған ауырыу хайуандар...
ФАРМАКОЛОГИЯ
ФАРМАКОЛОГИЯ (гр. pharmakon — дарыу һәм ... логия), дарыуҙарҙың кеше һәм хайуандар организмына тәьҫирен өйрәнеүсе фән. Дөйөм һәм айырым Ф. айыралар. Фарм. химия, фармакогнозия,фармация, токсикология, физиология һ.б. фәндәр м‑н тығыҙ бәйле.
Медицина Ф. 20 б. 30‑сы йй. уртаһында БДМИ‑ла И.А.Лерман етәкс....
ФАРМАКОГНОЗИЯ
ФАРМАКОГНОЗИЯ (гр. phármakon — дарыу һәм gnósis — белем), дарыуҙар яһау өсөн үҫемлектәр һәм хайуандарҙан алынған дарыу сеймалын, уларҙың беренсел эшкәрткәндән һуңғы ҡайһы бер продукттарын (эфир майҙары, һөт һымаҡ һуттар, ыҫмалалар һ.б.) өйрәнгән фән. Сифат һәм һан анализы, сеймалды әҙерләү, һаҡлау һ.б....
ФАЗЛЫЕВ Марат Мөҙәрис улы
ФАЗЛЫЕВ Марат Мөҙәрис улы (8.5.1967, Өфө), терапевт. Мед. ф. д‑ры (2005), проф. (2006). БДМИ‑ны тамамлаған (1992), 1996 й. алып шунда уҡ уҡыта (2002 й. башлап өҫтәлмә проф. белем биреү ин‑тында), бер үк ваҡытта БР б‑са ЭЭМ‑дың мед.‑санитария бүлеге госпитале начальнигы. Фәнни эшмәкәрлеге гематология,...
ҮТ ТАШЫ АУЫРЫУЫ
ҮТ ТАШЫ АУЫРЫУЫ, үт ҡыуығында (холецистолитиаз) һәм (һирәгерәк) үт юлдарында (холелитиаз) таш барлыҡҡа килеүгә бәйле ауырыу. Ү.т.а. үҫеш сәбәптәре: матдәләр алмашыныу (холестерин, углевод һ.б.), үттең ағышы боҙолоу, үт тулышыу, үт юлдарында һәм үт ҡыуығында шешеү процестары, паразитар ауырыуҙар (аскаридоз,...
ҮПКӘ ЭМФИЗЕМАҺЫ
ҮПКӘ ЭМФИЗЕМАҺЫ, үпкәләрҙең патологик торошо, һауа арауығының сикке бронхиолаларҙан алыҫта киңәйеүе һәм артабан альвеола стенкаларының деструктив үҙгәреүе м‑н ҡылыҡһырлана; хроник обструктив үпкә ауырыуының бер сағылышы. Патогенезы б‑са Ү.э. беренсел (тыумыштан һәм нәҫелдән килгән) һәм икенсел (хроник...
УРОЛОГИЯ АУЫРЫУҘАРЫ
УРОЛОГИЯ АУЫРЫУҘАРЫ, кеше һәм хайуандарҙың бәүел‑енес системаһы ағзалары ауырыуҙары төркөмө. Бәүел бүлеп сығарыу системаһы ауырыуҙары (нефрит, һейҙек ташы ауырыуы), ир‑аттың енси системаһы ауырыуҙары (простатит һ.б.), ҡатын‑ҡыҙҙың янбаш ағзалары ауырыуҙары, бәүел‑енес системаһының башҡа боҙолоштары...
УРОЛОГИЯ
УРОЛОГИЯ (гр. uron — бәүел һәм ...логия), урология ауырыуҙарының этиологияһын, патогенезын өйрәнгән, уларҙы диагностикалау, дауалау һәм иҫкәртеү ысулдарын эшләгән клиник медицина өлкәһе. Онкологик, гериатрик, балалар У., андрология, урогинекология айырыла. Башҡортостанда У. б‑са фәнни тикшеренеүҙәр...
УЛЬТРАТАУЫШ ДИАГНОСТИКАҺЫ
УЛЬТРАТАУЫШ ДИАГНОСТИКАҺЫ, организмды ультратауыш техникаһы ҡулланып тикшереү. Анатомик дефекттарҙы, ят есемдәрҙе, шештәрҙе, травмаларҙы һ.б. асыҡлай. Ҡорһаҡ ҡыуышлығы (бауыр, үт ҡыуығы, ашҡаҙан аҫты биҙе һ.б.), кесе янбаш (аналыҡ, түллек) ағзалары, ҡалҡан биҙе, һөт биҙҙәре, яралғы һ.б. төр У.д. айырыла....
ТҮЛҺЕҘЛЕК
ТҮЛҺЕҘЛЕК, өлгөргән организмдың тоҡом ҡалдырыуға һәләтһеҙ булыуы.
Кеше Т. Ҡатын‑ҡыҙ, ир‑ат Т. һәм башҡа ауырыуҙар м‑н бергә килгән Т.; тулы (уны тыуҙырған сәбәптәр бөтөрөлә алмай) һәм шартлы (сәбәптәр бөтөрөлә ала) Т. айырыла. Ҡатын‑ҡыҙ Т. беренсел (енси тормош башлағандан алып ауырға ҡалмау) һәм...
ТУБЕРКУЛЁЗ
ТУБЕРКУЛЁЗ (лат. tuberculum — төйөрсөк), кеше һәм хайуандарҙың төрлө ағзаларын һәм системаларын зарарлаған, күп төрлө клиник сағылышлы специфик шешеү үҙгәрештәрен барлыҡҡа килтергән хроник инфекцион ауырыу. Тыуҙырыусылары — Mycobacterium tuberculosis, M. bovis, M. bovis BCG, M. africanum туберкулёз...
ТРОМБОФЛЕБИТ
ТРОМБОФЛЕБИТ, тамыр киңлегендә тромб барлыҡҡа килтереп, ҡан тамырҙары көбө шешеүе. Өҫкө (тире аҫты) һәм тәрән (флеботромбоз) веналар; бала тапҡандан һуңғы, операциянан һуңғы, ҡан тамырҙарының варикоз киңәйеүе ваҡытындағы; үҫә барған (эрерәк ҡан тамырҙарына таралғанда) һәм септик (тромб тарҡалғанда уның...
ТРИХИНЕЛЛЁЗ
ТРИХИНЕЛЛЁЗ (лат. trichinellosis), биогельминтоз, кеше һәм хайуандарҙың паразит арауырыуы. Тыуҙырыусылары: Trichinellidae — Trichinella spiralis ғаиләһе нематодалары (кешелә, күпселек йыртҡыстарҙа һәм бөтә нәмәне ашаған хайуандарҙа паразит булып йәшәй) һәм Trichinella pseudospiralis (имеҙеүселәрҙә һәм...
ТРАХОМА
ТРАХОМА (гр. trachys — ҡытыршы), күҙҙең антропоноз хроник инфекцион ауырыуы, күҙҙең лайлалы тиресәһенең лимфоид туҡымаһына шешеүҙән килгән матдәләр үтеп инә һәм фолликулалар барлыҡҡа килә (трахома бөртөксәләре), артабан тарҡалып, ит үреп уңала, күҙ мөгөҙсәһенең зарарланыуы һуҡырайыуға килтерә; уға эпидемик...
ТРАНСФУЗИОЛОГИЯ
ТРАНСФУЗИОЛОГИЯ (лат. transfusio — ебәреү һәм ...логия), кешегә ҡан һәм уның компоненттарын, ҡан һәм плазманы алмаштырыусы шыйыҡлыҡтар ебәреү мәсьәләләрен өйрәнгән клиник медицина өлкәһе. Эксперименталь‑теоретик, клиник, производство (сәнәғәт) Т., трансфузион иммунологияға айырыла. Т. бурыстары: синтез,...
ТРАНСПЛАНТОЛОГИЯ
ТРАНСПЛАНТОЛОГИЯ (лат. transplantatio — күсереү һәм ...логия), булмаған йәки йәрәхәтләнгән ағза һәм туҡымаларға трансплантация алымдарын эшләгән биология һәм медицина тармағы. Туҡыманың тап килмәү законлыҡтарын, трансплантация иммунитетын баҫыу һәм әүҙемләштереү мөмкинлектәрен, ағза һәм туҡымаларҙы...
ТРАВМАТОЛОГИЯ ҺӘМ ОРТОПЕДИЯ
ТРАВМАТОЛОГИЯ ҺӘМ ОРТОПЕДИЯ. Травматология — йәрәхәтләгән факторҙарҙың кеше организмына тәьҫирен, имгәнеүҙе һәм уның эҙемтәләрен диагностикалауҙы, дауалауҙы өйрәнгән; ортопедия тыумыштан килгән дефекттар, үҫеш кәмселектәре йәки травма һәм ауырыу эҙемтәләре һөҙөмтәһендә алынған терәк‑хәрәкәт системаһы...
ТРАВМА
ТРАВМА (гр. traјuma — йәрәхәт), кеше йәки хайуан организмы туҡымаларының тышҡы тәьҫирҙән зарарланыуы, йәшәү процестарын һәм функцияларын боҙоуға килтерә. Т. организмда урындағы (асыҡ һәм ябыҡ йәрәхәт) һәм дөйөм (ҡан һауыу, баш мейеһе һелкенеү, йәрәхәт токсикозы, коллапс, шок һ.б.) үҙгәрештәрҙә күренә....
