Список материалов

СУБСИДИЯ (лат. Subsidium — ярҙам, булышлыҡ), дәүләт тарафынан юридик һәм физик шәхестәргә, урындағы үҙидара органдарына маҡсатлы сығымдарҙы өлөшләтә финанслау шарттарында аҡсалата йәки натуралата бирелә торған пособие. Тура (дәүләт йәки урындағы бюджеттарҙан, ш. уҡ махсус фондтарҙан милли иҡтисадтың...

СУБВЕНЦИЯ (лат. Subvenire — ярҙамға килеү), РФ йәки муниц. мәғариф субъектының дәүләт вәкиллеге тарафынан уларға тапшырылған сығым йөкләмәләрен финанс м‑н тәьмин итеү өсөн түбән кимәлле бюджетҡа түләүһеҙ нигеҙҙә бирелгән аҡса (бюджет‑ара трансферт). С. РФ субъекттары бюджетына торлаҡ-коммуналь хеҙмәтен...

СТРАХОВКАЛАУ, насар хәл килеп тыуған осраҡтарҙа страховкаланған шәхестәрҙең матди сығымдарын ҡаплау өсөн аҡса фондтары булдырыуға бәйле иҡт. эшмәкәрлек; һәр төрлө хәүеф эҙемтәләрен кәметеүҙең һөҙөмтәле ысулы. С. функциялары: милекселәр мәнфәғәттәрен яҡлау, иҡтисадҡа инвестициялар йәлеп итеү, йәмғиәттең...

СТЕНА МАТЕРИАЛДАРЫ СӘНӘҒӘТЕ, төҙөлөш материалдары сәнәғәтенең стена блоктары, төҙөлөш кирбесе, керамик черепица етештерә торған тармағы. Башҡортостанда 19 б. уртаһынан үҫешә (ҡара: Кирбес заводтары). 2004 й. тармаҡта 162 пр‑тие һәм производство, ш. иҫ. “Берлек Плюс” ЯСЙ (Өфө, 2003 й. нигеҙ һалына),...

СТӘРЛЕТАМАҠ ҺӨТ КОМБИНАТЫ, “Аллат” ЯАЙ (Өфө) филиалы, 100‑гә яҡын төр продукция етештерә. Составына ҡабул итеү‑ҡойоу; стерилләнгән һөт һәм киптерелгән һөт продукттары, май һәм шәрбәткә манылған татлы эремсек, сыр, эремсекцехтары инә. 2009 й. 608 кеше эшләгән. Продукцияһы БР‑ҙа һәм РФ‑тың башҡа төбәктәрендә...

СТӘРЛЕТАМАҠ ТЭЦ‑ы, “Башҡортостан генерациялау компанияһы” ЯСЙ филиалы. Электр һәм йылылыҡ энергияһы етештерә. Составына ҡаҙанлыҡ, турбина, электр, химия, йылылыҡ автоматикаһы һәм үлсәүҙәр, ремонт‑төҙөлөш, техник хеҙмәтләндереү цехтары инә (бөтәһе лә 1957 й. төҙөлә). 2009 й. 463 кеше эшләгән. Продукцияһын...

СТӘРЛЕТАМАҠ ТИМЕР-БЕТОН ЗАВОДЫ №1. Составына 3 форма эшләү (1957 й., 1959 й., 1964 й. нигеҙ һалына), арматура (1984), ремонт‑механика (1963) цехтары; пилорама (1994), карьер (2008), әҙер продукция склады инә. 2009 й. 960 кеше эшләгән. Продукцияһы БР‑ҙа һәм РФ‑тың башҡа төбәктәрендә һатыла. 1949 й. “Стерлитамакстрой”...

СТӘРЛЕТАМАҠ СПИРТ‑АРАҠЫ КОМБИНАТЫ, “Башспирт” ААЙ филиалы. Составына ликёр‑араҡы, спирт, шарап‑араҡы производстволары (Ишембай ҡ.), транспорт‑сеймал цехы, үҙәк лаб. инә. 2009 й. 669 кеше эшләгән. Спирт, алкоголле продукция, натураль уксус; углекислота, ферменттар етештерә. 72 Продук‑„ цияһы БР‑ҙа һәм...

СТӘРЛЕТАМАҠ МЕБЕЛЬ КОМБИНАТЫ. 1962 й. “Дуҫлыҡ”, “Ҡыҙыл партизан”, “Таймур”, “Ташлы” артелдәре базаһында (бөтәһе лә — Ғафури р‑ны) Стәрлетамаҡ мебель фирмаһы булараҡ төҙөлә, 1963 й. алып Стәрлетамаҡ мебель берекмәһе составында (Күмертау, Мәләүез, Стәрлетамаҡ ҡҡ., Красноусол ҡасабаһының мебель цехтары...

СТӘРЛЕТАМАҠ МАШИНАЛАР ЭШЛӘҮ ЗАВОДЫ. А.х. техникаһы етештергән (30‑ҙан ашыу төр). 1983 й. СССР Оборона министрлығы заказы б‑са үҙйөрөшлө артиллерия ҡулайламаларының яңы серияларын етештереү өсөн төҙөлә [1988 й. тәүге гаубица эшләнә, бөтәһе 300 берәмек эшләп сығарыла; бер үк ваҡытта агросәнәғәт комплексы...

СТӘРЛЕТАМАҠ МАХСУС НЕФТЬ МАТЕРИАЛДАРЫ ЗАВОДЫ. Быраулау иретмәләре өсөн балсыҡ онтағы һ.б. етештергән. 1949 й. Стәрлетамаҡ р‑ны Оло Ҡуғанаҡ а. “Талалаевуголь” шахтаһы булараҡ нигеҙ һалына (1950 й. алып “Башнефть” берекмәһенә инә), 1955 й. башлап Ҡуғанаҡ балсыҡ онтағы етештереү з‑ды (1959—63 йй. “Башстройматериалы”...

СТӘРЛЕТАМАҠ ИТ КОМБИНАТЫ. 1930 й. “Союзмясо”ның Стәрлетамаҡ бүлексәһе булараҡ нигеҙ һалына, 1932 й. алып С.и.к., 1994 й. – ААЙ, 2006 й. ябыла. Составына ит-май, сеймал, ит-продукт, колбаса цехтары, һыуытҡыс һ.б. ингән. 2003 й. 292 кеше эшләгән; етештерелгән (т): ит һәм субпродукттар – 922,8, колбаса...

СТАТИСТИКА (нем. Statistik), 1) эске йөкмәткеһе м‑н айырылғыһыҙ бәйләнештә, конкрет урын һәм ваҡыт шарттарында күп төрләнеүсе һәм үҫеүсе күренештәрҙең һанын, законлыҡтарын өйрәнеү күрһәткестәрен һәм ысулдарын тикшергән һәм теоретик положениеларын эшләгән фән. 2) Күп яҡлы йәмғиәт тормошо күренештәре...

СТАНОКТАР ЭШЛӘҮ ҺӘМ ИНСТРУМЕНТТАР СӘНӘҒӘТЕ, машиналар, ҡорамалдар, металл изделиелар һ.б. металл конструкция материалдары, тимерлек‑преслау, ҡойоу һәм ағас эшкәртеү ҡорамалдары, ҡырҡыу, үлсәү, абразив металл ҡырҡҡыс инструменттар һ.б. эшләп сығарыу өсөн металл эшкәртеү һәм ағас эшкәртеү станоктары,...

СОЦИАЛИСТИК ХЕҘМӘТ ГЕРОЙЫ, СССР‑ҙа 1938—91 йй. почётлы исем, хужалыҡ һәм мәҙәни төҙөлөштә өлгәшкән айырыуса ҙур ҡаҙаныштар өсөн бирелгән иң юғары дәрәжә. СССР ЮС‑ы Президиумының 1938 й. 27 дек. указы м‑н булдырыла. СССР ЮС‑ы Президиумы тарафынан бирелгән. Геройға Ленин ордены (1973—88 йй. ш. уҡ исем...

СОРОКИН Дмитрий Евгеньевич (1.1.1946, Мәскәү), иҡтисадсы. РФА‑ның мөхбир ағзаһы (2008), БР ФА‑ның почётлы акад. (2016), иҡт. ф. д‑ры (1991), проф. (1992). Мәскәү иҡт.‑статистика ин‑тын тамамлағандан һуң (1969) шунда уҡ, бер үк ваҡытта СССР ЭЭМ акад., МДУ эргәһендәге Ижт. фәндәр уҡытыусыларының квалификацияһын...

СИНТЕТИК ЫҪМАЛАЛАР ҺӘМ ПЛАСТИК МАССАЛАР ПРОИЗВОДСТВОҺЫ, химия сәнәғәте тармағы. 20 б. 60—70‑се йй. Башҡортостанда был тармаҡтың барлыҡҡа килеүе респ. химия, нефть эшкәртеү сәнәғәте һәм нефтехимия сәнәғәте үҫешенә бәйле. Синтетик ыҫмала һәм пластик массалар етештереү “Авангард”, “Каустик”, “Салаватнефтеоргсинтез”,...

СИНТЕТИК КАУЧУК ПРОИЗВОДСТВОҺЫ, нефтехимия сәнәғәте тармағы. Башҡортостанда 20 б. 60‑сы йй. алып үҫешә. С.к.п. м‑н “Каучук”, “Уфаоргсинтез”, Стәрлетамаҡ нефтехимия заводы (түбән молекуляр каучуктар етештерә), “Синтез‑Каучук” ААЙ (Стәрлетамаҡ ҡ.) пр‑тиелары шөғөлләнә. “Каучук” ЯАЙ — изопрен һәм сополимер...

СИБАЙ УРМАН СӘНӘҒӘТЕ ХУЖАЛЫҒЫ, ағас әҙерләү һәм эшкәртеү, урман м‑н файҙаланыуҙы көйләү эштәрен башҡарған. 1948 й. Ҡана, Күркәтау һәм Шанский урман пункттарын берләштергән Ҡананикольский урман хужалығы булараҡ нигеҙ һалына; 1978 й. алып С.у.с.х., 1998 й. башлап ААЙ, 2007 й. ябыла. Составына Ҡананикольский...

СИБАЙ КИРБЕС ЗАВОДЫ. 1951 й. “Башмедьстрой” тресының Тимер- бетон изделиелар з‑ды составында миҙгелле кирбес цехы булараҡ нигеҙ һалына (7 ағас киптергесе һәм иҙәнгә ҡуйыла торған үртәү мейесе була, миҙгеленә 2,0 млн данаға тиклем кирбес етештергән), 1959 й. алып кирбес етештереү цехы (йыл әйләнәһенә...