Список материалов

КҮСЕМ РУДНИГЫ, марганец мәғдәндәре сығарған. Әбйәлил р‑нында урынлашҡан. Мәғдәндең тәүге партияһы 1916 й. алына. Рудник 1930 й. алып асыҡ ысул м‑н, 1935 й. — шахта ысулы м‑н эшкәртелә. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында 350‑гә яҡын кеше эшләгән, айына 4—5‑әр мең т мәғдән сығарылған. 1957 й. К.р. ябыла. Продукцияһы...

КҮРГӘҘМӘЛӘР, кешенең матди һәм рухи эшмәкәрлеге өлкәһендәге ҡаҙаныштарын күрһәтеү. Ойоштороу маҡсаты б‑са — сауҙа, аң‑белем таратыу‑танып белеү (һынлы сәнғәт күргәҙмәләре, фәнни‑техник ҡаҙаныштар һ.б.); ваҡыты б‑са — даими үткәрелеп торған, һәр ваҡыт эшләүсе һ.б.; күрһәтелгән экспонаттары б‑са – универсаль...

КҮН, ТИРЕ ҺӘМ АЯҠ КЕЙЕМЕ СӘНӘҒӘТЕ, еңел сәнәғәттең тәбиғи һәм яһалма күн, тире, тире һәм күн- галантерея изделиелары, аяҡ кейеме етештереүсе тармағы. Башҡортостанда 19 б. үҫешә башлай (ҡара: Күн эше): 30‑сы йй. Өфөлә — 27, Стәрлетамаҡ ҡ. 28 күн пр‑тиеһы була, күпселеген итексе цехтары тәшкил итә. Өфө...

КҮМЕРТАУ ЭЛЕКТР БҮЛЕҮ СЕЛТӘРҘӘРЕ, Күмертау, Мәләүез, Салауат ҡҡ. һәм Ейәнсура, Көйөргәҙе, Күгәрсен, Мәләүез, Фёдоровка р‑ндары ҡулланыусыларын электр энергияһы м‑н тәьмин итә. Оператив-диспетчер хеҙмәте — Күмертау ҡ., район диспетчер пункттары күрһәтелгән бөтә райондарҙа һәм Мәләүездә урынлашҡан. 2012 й....

КҮМЕРТАУ ИКМӘК КОМБИНАТЫ, ААЙ. Составына икмәк һәм икмәк-булка изделиелары (1950 й. нигеҙләнгән), перәник (1956), юғары сортлы изделиелар (1972) етештереү цехтары инә. 2011 й. 83 кеше эшләгән. Икмәк-булка, кондитер изделиелары етештерә. Продукцияһы БР‑ҙа һатыла. 1950 й. икмәк з‑ды булараҡ ойошторола,...

КҮМЕРТАУ АВИАЦИЯ ПРОИЗВОДСТВО ПРЕДПРИЯТИЕҺЫ, ААЙ. Граждан һәм хәрби вертолёттар, газ ҡорамалдары эшләп сығарыу; ер өҫтөндәге һәм осоусы составты уҡытыу һ.б. м‑н шөғөлләнә. Производство составында тимерлек‑преслау, ҡойоу, әҙерләү‑штамплау, механик йыйыу, иретеп йәбештереү, термогальваник, металл булмаған...

КҮМЕР СӘНӘҒӘТЕ, яғыулыҡ сәнәғәтенең күмер сығарыу, байыҡтырыу һәм брикетлау тармағы. Башҡортостанда К.с. барлыҡҡа килеүе һоро күмер ятҡылыҡтары асылыуға бәйле. 1947 й. Бабай һоро күмер ятҡылығы базаһында Ермолаевка разрезын проектлау башлана (1951 й. файҙаланыуға тапшырыла, 1957 й. алып Күмертау разрезы;...

КУПРИЯНОВ Иван Дмитриевич (15.9.1910, Сембер губ. Тимбай а. — 20.3.1962, Октябрьский ҡ.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1948). СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1947). 1931 й. алып Ҡыҙыл нефть разведкаһы (Пермь өлк.) быраулаусыһы, 1933 й. — “Ишимбайнефть” тресы быраулаусыһы, быраулау мастеры, 1943—62 йй. “Туймазанефть”...

КУЗЬМИЧЁВА Евдокия Яковлевна [25.1.1930, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Дияш а. (БР‑ҙың Баҡалы р‑ны) — 1.6.2002, Бәләбәй ҡ.], төҙөүсе. БАССР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1979). 1948 й. алып “Туймазанефтестрой” тресы маляры, 1952—85 йй. “Шкаповнефтестрой” тресының 2‑се төҙөлөш идаралығында (Бәләбәй ҡ.): 1954 й. башлап...

КУЗНЕЦОВ Владимир Николаевич (8.2.1920, Стәрлетамаҡ ҡ. — 27.2.1990, Өфө), иҡтисадсы-географ. Геогр. ф. канд. (1961). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1980). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1951) 1983 й. тиклем (өҙөклөк м‑н) СССР ФА БФ‑тың Иҡт. тикшеренеүҙәр бүлегендә эшләй: 1962 й....

КРЕДИТ (лат. creditum — ссуда, бурыс), кире ҡайтарыу, ваҡытлыса бирелеү, тәьмин ителеү һәм түләүлелек шарттарында заёмщикҡа аҡса йәки тауар биреү. К. төп формалары: коммерция К. (һатыусы тарафынан алыусыға һатылған тауар өсөн аҡса түләүҙе кисектереү рәүешендә бирелә, вексель м‑н рәсмиләштерелә) һәм...

КРАСНОУСОЛ БЫЯЛА ЗАВОДЫ, төҫһөҙ быяланан быяла һауыт (20‑нән ашыу төр һыйышлыҡ) етештергән; ҡом, доломит, ҡырсынташ сығарған. 1924 й. Богоявленск заводы базаһында нигеҙ һалына, тәҙрә быялаһы сығарыуға махсуслашҡан, 1941—45 йй. завод терр‑яһында Белоруссиянан эвакуацияланған Гомель быяла з‑ды урынлашҡан....

КРАСНОВА Зоя Игнатьевна (12.5.1938, БАССР‑ҙың Бөрө р‑ны Поповка а. — 16.1.2014, Салауат ҡ.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1975). 1957 й. алып Ермолаевка ательеһының (Көйөргәҙе р‑ны) шәхси тегеү оҫтаһы, 1958 й. — Салауат тегеү ф‑каһы тегеүсеһе, 1960—88 йй. “Салаватнефтеоргсинтез” ПБ‑ның минераль ашламалар з‑ды...

КРАСИЛЬНИКОВ Александр Фёдорович (22.10.1898, Кострома губ. Будухино а. — 12.5.1957, Белорет ҡ.), инженер-металлург. Ленинград тау ин‑тын тамамлаған (1929). 1919 й. алып Кострома “Главкран” идаралығында, 1926—34 йй. һәм 1940 й. башлап Ҡорос прокатлау һәм тимер сым-канат з‑дында эшләй, 1943 й. алып “Гипрометиз”...

КӨНКҮРЕШ ХИМИЯҺЫ ЕТЕШТЕРЕҮ, йыуыу, таҙартыу, ағартыу, дезинфекциялау саралары, мастикалар, лак-буяу материалдары, эпоксид ыҫмалалар, ш. уҡ минераль ашламалар һәм ваҡлап үлсәп төрөлгән үҫемлектәрҙе химик һаҡлау саралары һ.б. етештереү б‑са химия сәнәғәте тармағы. Башҡортостанда К.х.е. химия, нефтехимия...

КӨНКҮРЕШ ХЕҘМӘТЕ.  Өфө губернаһында 20 б. башында халыҡҡа К.х. һөнәрселәр һәм яңғыҙ кустарҙар тарафынан күрһәтелгән (ҡалаларҙа — 23 меңдән, ауылдарҙа 17,5 меңдән ашыу кеше). Өфөлә хәрби гарнизон эргәһендә — мунса һәм кер йыуыу йорто, ҡала башҡармаһы ҡарамағында 2 мунса, шәхси бөҙрәханалар эшләгән. 20 б....

КОСТЕНКО Сергей Григорьевич (9.8.1954, Ташауыҙ ҡ.), электрик. БР-ҙың атҡ. машиналар эшләүсеһе (1999), ҡала электр транспортының почётлы хеҙм‑ре (2000). 1975 й. Г.С.Верещагин ис. Славгород химия з‑дында, 1978 й. ғин. алып Өфө электр лампалары з‑дында электромонтёр; нояб. башлап 8‑се дауахананың (Өфө)...

КОРКИН Иван Иванович (25.10.1908, Тверь губ. Орешки а. — 5.11. 1981, Сибай ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. Мәскәү тау ин‑тын тамамлаған (1934). 1937 й. алып “Красноуралмедьруда” тресы (Красноуральск ҡ.), 1938 й. — “Кировградмедьруда” тресы баш механигы, 1941 й. — Ҡыштым механика з‑ды дир., 1951 й. — Урта Урал...

КООПЕРАЦИЯ, физик шәхестәрҙең дөйөм иҡт. маҡсаттарға ирешеү өсөн ирекле рәүештә ағза булыу нигеҙендә берләшеүе, пай түләүҙәрен бергә ҡушыу юлы м‑н булдырыла. Ойошма булараҡ рәсмиләштерелгән К. кооператив тип атала. Производство һәм ҡулланыусылар кооперацияһы айырыла. Производство кооперативы берлектә...

КОНКУРЕНЦИЯ (лат. concurrentia, concurrere — бәрелешәм), иҡтисадта: билдәле бер тауарҙы йәки хеҙмәтте баҙарҙа һатыу күләме өсөн фирмалар араһындағы ярыш. Камил һәм камил булмаған К. айырыла. Камил К. фирмалар баҙар власына (етештереүсенең баҙар хаҡына йоғонто яһай алыуы) эйә булмай. Уларҙың табышы тик...