Список материалов
ҮҘӘН, йылға, Ағиҙел й. һул ҡушылдығы
ҮҘӘН, К ө н ь я ҡ Ү ҙ ә н, йылға, Ағиҙел й. һул ҡушылдығы. Бөрйән р‑ны Ҡолғана а. төньяҡҡа табан 10 км алыҫлыҡта Яманғыр һыртының көнсығыш битләүендә башлана. Бөрйән р‑ны буйлап төньяҡ‑көнсығыштан көньяҡ-көнбайышҡа ҡарай аға. Ағиҙел й. (тамағынан 1098 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 116 км, басс. майҙаны...
ҮҘӘН, Белорет р‑нындағы ауыл
ҮҘӘН, Белорет р‑нындағы ауыл, Үҙән а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Белорет т. юл ст. К.‑Көнб. табан 52 км алыҫлыҡта Үҙән й. (Төньяҡ Үҙән) тамағында, Үҙән һыуһаҡлағысы эргәһендә урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 5762 кеше; 1920 — 5961; 1939 — 3220; 1959 — 2548; 1989 — 1754; 2002 — 1441; 2010 — 1140 кеше. Урыҫтар...
ҮҘӘН ҺЫУҺАҠЛАҒЫСЫ
ҮҘӘН ҺЫУҺАҠЛАҒЫСЫ, Үҙән (Төньяҡ Үҙән) йылғаһында. Плотинаның һыу ағыҙыу ҡапҡаһы Белорет р‑ны Үҙән а. эргәһендә йылға тамағынан 47,8 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Гидроузел ағыҙғысында йылғаның һыу йыйыу майҙаны 353,0 км2 (йылға басс. 99%‑ы), уртаса йыллыҡ ағым күләме 861,0 млн м3, һыуһаҡлағыстың тулы күләме...
ҮҘӘН ЗАВОДЫ
ҮҘӘН ЗАВОДЫ, 1777 й. Нуғай даруғаһының Тамъян һәм Түңгәүер улусы башҡорттарынан ҡуртымға алынған ерҙәрҙә Үҙән й. буйында Е.Н.Демидов (ҡара: Демидовтар) тарафынан суйын иретеү һәм тимер етештереү заводы булараҡ нигеҙ һалына. Хужалары: Демидовтар, 1882 й. алып “Вогау һәм К°”, 1890 й. — Белорет заводтары...
ҮҘӘК ЭЛЕКТР БҮЛЕҮ СЕЛТӘРҘӘРЕ
ҮҘӘК ЭЛЕКТР БҮЛЕҮ СЕЛТӘРҘӘРЕ, электр энергияһын Өфө ҡ. төньяғы, Архангел, Благовещен, Бөрө, Иглин, Кушнаренко, Ҡырмыҫҡалы, Мишкә, Нуриман, Шишмә р‑ндары ҡулланыусыларына, ш. иҫ. “Баштрансгаз”, Яңы Өфө нефть эшкәртеү заводы, Өфө моторҙар эшләү производство берекмәһе, “Уфанефтехим”, “Уфаоргсинтез”, Өфө...
ҮҘӘК УСАДЬБАҺЫ АУЫЛЫ, Бәләбәй р‑нындағы ауыл
ҮҘӘК УСАДЬБАҺЫ АУЫЛЫ, М а к с и м Г о р ь к и й и с е м е н д ә г е т о ҡ о м с о л о ҡ з а в о д ы н ы ң ү ҙ ә к у с а д ь б а һ ы а у ы л ы, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Максим Горький а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 24 км һәм Глуховская т. юл ст. Көнб. табан 7 км алыҫлыҡта Үтәй й. (Мәнәүез й. ҡушылдығы)...
ҮҘӘК УНИВЕРМАГ
ҮҘӘК УНИВЕРМАГ, сауҙа үҙәге, ААЙ. Ҡуртымға майҙандар биреү һ.б. м‑н шөғөлләнә. Өфөлә урынлашҡан. Дөйөм майҙаны 4,3 мең м2 булған бинаны, ш. иҫ. 3,6 мең м2 майҙанлы сауҙа залдарын биләй. Машиналар ҡуйыу урыны бар. 2010 й. 13 кеше эшләгән; 2,0 мең м2 сауҙа майҙаны ҡуртымға бирелгән. 1907 й. ағалы-ҡустылы...
ҮҘӘК ТАРИХ АРХИВЫ
ҮҘӘК ТАРИХ АРХИВЫ, 1922 й. Өфө губерна архивы (1919) м‑н АСБР Архивы (1920) нигеҙендә БАССР‑ҙың Үҙәк архивы булараҡ ойошторола, 1939 й. алып БАССР‑ҙың Үҙәк дәүләт архивы, 1991 й. башлап БР‑ҙың Ү.т.а., 2015 й. Йәмәғәт берекмәләренең үҙәк архивы м‑н ҡушылғандан һуң БР Милли архивы. Документтар ҡабул итеү,...
ҮҘӘК МОСОЛМАН ХӘРБИ КОЛЛЕГИЯҺЫ
ҮҘӘК МОСОЛМАН ХӘРБИ КОЛЛЕГИЯҺЫ, 1918 й. ғин. Петроградта Үҙәк мосолман комиссариаты ҡарамағында Хәрби бүлек булараҡ ойошторола, апр. — Хәрби коллегия, май айынан Ү.м.х.к. итеп үҙгәртелә. Окт. башлап Мәскәүҙә, 1919 й. апр. — Ҡазанда урынлашҡан. Үҙәк мосолман комиссариатына, 1918 й. нояб. алып РСФСР‑ҙың...
ҮҘӘК МОСОЛМАН КОМИССАРИАТЫ
ҮҘӘК МОСОЛМАН КОМИССАРИАТЫ, РСФСР ХКС‑ының 1918 й. 17 ғин. декреты м‑н Милләттәр эштәре буйынса халыҡ комиссариаты составында Мәскәүҙә Эске Рәсәй мосолмандары эштәре комиссариаты булараҡ ойошторола; окт. алып Ү.м.к. Комиссариат ойоштороу инициативаһы м‑н М.М.Вәхитов, Ғ.Ғ.Ибраһимов һәм Ш.Ә.Манатов сығыш...
ҮҘӘК КИТАПХАНА
ҮҘӘК КИТАПХАНА. Өфөлә урынлашҡан. 1936 й. Черниковск эшселәр ҡасабаһының дөйөм китапханаһы булараҡ асыла, 1956 й. алып Өфөнөң ҡала китапханаһы, 1969 й. — Үҙәк ҡала китапханаһы. 1978 й. башлап Өфөнөң дөйөм китапханаларының Үҙәкләштерелгән системаһына етәкселек итә, составына 33 филиал инә (2010). Махсуслаштырылған...
ҮҘӘК ИҠТИСАДИ ТӨБӘК
ҮҘӘК ИҠТИСАДИ ТӨБӘК, Башҡортостан Республикаһының Архангел, Благовещен, Бөрө, Иглин, Кушнаренко, Ҡырмыҫҡалы, Мишкә, Өфө, Шишмә административ райондарын, Благовещен, Бөрө, Өфө ҡҡ. берләштерә. Иҡтисади төбәктең майҙаны 19215 км2 (БР майҙанының 13%‑ы). 2008 й. халыҡ һаны 1457,6 мең кеше (респ. халҡы һанының...
ҮҘӘК ЗАВОД ЛАБОРАТОРИЯҺЫ
ҮҘӘК ЗАВОД ЛАБОРАТОРИЯҺЫ, сәнәғәт пр‑тиеһындағы лаб. комплексы, лаб. контроль, ғилми‑тикшеренеү һәм эксперименталь‑производство эштәрен башҡара. Ү.з.л. бурыстары производствоның үҙенсәлектәренә һәм күләменә бәйле. Ү.з.л. сеймал, яғыулыҡ сифатын, технологик процесс ваҡытында материалдарҙың химик составы...
ҮҘӘК БАЛАЛАР КИТАПХАНАҺЫ
ҮҘӘК БАЛАЛАР КИТАПХАНАҺЫ. Өфөлә урынлашҡан. 1928 й. Өфөнөң 7‑се балалар китапханаһы булараҡ асыла, 1961 й. Ш.Ә.Хоҙайбирҙин исеме бирелә, 1974 й. алып Ш.Ә.Хоҙайбирҙин ис. Ҡала үҙәк балалар китапханаһы. 1977 й. башлап Өфө балалар китапханаларының үҙәкләштерелгән системаһы составына инә. Фондта 160 меңдән...
ҮГЕҘ, Кушнаренко р‑нындағы ауыл
ҮГЕҘ, Кушнаренко р‑нындағы ауыл, Иҫке Туҡмаҡлы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 25 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 56 км алыҫлыҡта Кәрәкә й. (Ҡармасан й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1896 й. — 1068 кеше; 1920 — 1813; 1939 — 1375; 1959 — 915; 1989 — 392, 2002 — 328; 2010 — 304 кеше. Татарҙар,...
ҮГЕҘ, Бөрө р‑нындағы ауыл
ҮГЕҘ, Т а у л а х, Бөрө р‑нындағы ауыл, Үгеҙ а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 25 км һәм Өфө т. юл ст. Т. табан 60 км алыҫлыҡта, Өфө—Яңауыл автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 760 кеше; 1920 — 926; 1939 — 890; 1959 — 711; 1989 — 443; 2002 — 411; 2010 — 414 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй...
ҮГӘЙ ИНӘ ҮЛӘНЕ
ҮГӘЙ ИНӘ ҮЛӘНЕ (Tussilago), астра һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Ябай Ү.и.ү. төрө билдәле, Евразияла, Төньяҡ Африкала, Төньяҡ Америкала таралған. Йәйелеүсән тармаҡлы тамырһабағы булған күп йыллыҡ үлән. Сәскә үрендеһе (иртә яҙҙа үҫешә) ябай, төҙ, бейеклеге 10—25 см, япрағы ҡуйы ҡыҙыл шәмәхә...
УЯНДЫҠ, Илеш р‑нындағы ауыл
УЯНДЫҠ, Илеш р‑нындағы ауыл, Яңы Айыу а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 33 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 140 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 177 кеше; 1959 — 190; 1989 — 153; 2002 — 157; 2010 — 182 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты бар. Ауылға 1928 й. Бөрө кантонында ш....
УЯЛ, Шаран р‑нындағы ауыл
УЯЛ, Шаран р‑нындағы ауыл, Аҡбарыҫ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 8 км һәм Туймазы т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 40 км алыҫлыҡта Шалтыҡ й. (Сөн й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 309 кеше; 1959 — 262; 1989 — 133; 2002 — 159; 2010 — 159 кеше. Мариҙар йәшәй (2002).
Ауылға 20 б. 20‑се...
УЯҘЫТАМАҠ, Туймазы р‑нындағы ауыл
УЯҘЫТАМАҠ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Ҡарат а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К.‑Көнб. табан 36 км алыҫлыҡта Уяҙытамаҡ й. (Кама й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1119 кеше; 1920 — 1474; 1939 — 1172; 1959 — 1106; 1989 — 597; 2002 — 557; 2010 — 593 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй...
