Список материалов
СИНЕНКО Вера Сергеевна
СИНЕНКО Вера Сергеевна (28.11. 1923, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Дим разъезы ҡсб, хәҙ. Өфө эсендә, — 18.2.2007, Өфө), әҙәбиәт белгесе. Филол. ф. д‑ры (1972), проф. (1973). БАССР‑ҙың атҡ. фән...
СИНИЦЫН Василий Иванович
СИНИЦЫН Василий Иванович (12.12.1918, Өфө губ. Стәрлетамаҡөйәҙе Мәләүез а., хәҙ. Мәләүез ҡ., — 14.10.1971, Новозыбков ҡ.), лётчик, капитан. Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында...
СИНОНИМДАР
СИНОНИМДАР (гр. synōnymos — бер исемдәге), мәғәнәләре тулыһынса тап килгән йәки бер‑береһенә бик яҡын булған, бер үк һүҙ төркөмөнә ҡараған һүҙҙәр. С. мәғәнәһен сағыштырыу...
СИНОПТИК МЕТЕОРОЛОГИЯ
СИНОПТИК МЕТЕОРОЛОГИЯ, метеорологияның макромасштаблы атмосфера процестары үҫешен һәм уларҙың үҙгәреү законлыҡтарын һауа торошон прогнозлау ысулдарын уйлап сығарыу...
СИНТАКСИС
СИНТАКСИС (гр. syјntaxis — теҙелеү, тәртип), 1) конкрет телдәргә хас булған телмәр берәмектәрен булдырыу саралары һәм ҡағиҙәләре; 2) грамматиканың телмәрҙе тыуҙырған процестарын:...
СИНТЕТИК БУЯУҘАР
СИНТЕТИК БУЯУҘАР, төрлө (күбеһенсә сүсле) материалдарға һәм изделиеларға төҫ биргән органик берләшмәләр. Буяуҙың төҫө молекулала хромофор төркөм булыуына бәйле [эйәртеүле...
СИНТЕТИК ДАРЫУ БЕРЛӘШМӘЛӘРЕ
СИНТЕТИК ДАРЫУ БЕРЛӘШМӘЛӘРЕ, фармакол. активлыҡ күрһәткән һәм дарыуҙар әҙерләү өсөн тәғәйенләнгән химик берләшмәләр. Органик булмаған һәм органик С.д.б. айырыла. Органик...
СИНТЕТИК ЙЫУЫУ САРАЛАРЫ
СИНТЕТИК ЙЫУЫУ САРАЛАРЫ, д е т е р г е н т т а р, төрлө ҡаты матдәләр өҫтөндәге (металдар, быяла, керамика, сүстәр) бысраҡты бөтөрөр өсөн ҡулланылған композициялар; кейем...
СИНТЕТИК КАУЧУК ПРОИЗВОДСТВОҺЫ
СИНТЕТИК КАУЧУК ПРОИЗВОДСТВОҺЫ, нефтехимия сәнәғәте тармағы. Башҡортостанда 20 б. 60‑сы йй. алып үҫешә. С.к.п. м‑н “Каучук”, “Уфаоргсинтез”, Стәрлетамаҡ нефтехимия...
СИНТЕТИК КАУЧУКТАР
СИНТЕТИК КАУЧУКТАР, резина алыуҙа ҡулланылған эластомерҙар. Ҡулланыу өлкәһе б‑са дөйөм һәм махсус тәғәйенләнешле С.к. айырыла. С.к. айырым төркөмдәре: һыуҙағы дисперсиялар...
СИНТЕТИК МАЙ КИСЛОТАЛАРЫ
СИНТЕТИК МАЙ КИСЛОТАЛАРЫ, нефтехимия сеймалынан алынған, 6‑нан да кәм булмаған углерод атомынан торған алифатик рәттәге синтетик карбон к‑талары. Туйындырылған,...
СИНТЕТИК МАЙ СПИРТТАРЫ
СИНТЕТИК МАЙ СПИРТТАРЫ, бер атомлы С6—С20спирттары. Һыуҙа күбеһенсә эремәй, этил спиртында, эфирҙа яҡшы эрей; тиҙ ҡабына, мол. м. артыу м‑н шартлау ҡурҡынысы кәмей. С—О,...
СИНТЕТИК ШЫЙЫҠ ЯҒЫУЛЫҠ
СИНТЕТИК ШЫЙЫҠ ЯҒЫУЛЫҠ, мотор яғыулығының бер төрө; ҡаты яғыулыҡтарҙың термохимик тарҡалыуы йәки газификацияһы м‑н алынған һәм эске яныулы двигателдәрҙә ҡулланылған...
СИНТЕТИК ЫҪМАЛАЛАР ҺӘМ ПЛАСТИК МАССАЛАР ПРОИЗВОДСТВОҺЫ
СИНТЕТИК ЫҪМАЛАЛАР ҺӘМ ПЛАСТИК МАССАЛАР ПРОИЗВОДСТВОҺЫ, химия сәнәғәте тармағы. 20 б. 60—70‑се йй. Башҡортостанда был тармаҡтың барлыҡҡа килеүе респ. химия, нефть эшкәртеү...
СИНУСИТТАР
СИНУСИТТАР (лат. sinus — ҡыуышлыҡ), танауҙың лайлалы тиресәһенең, ҡайһы берҙә өҫтәмә ҡыуышлыҡтарының һөйәк көптәре шешеүе.
Кеше С. Түбәндәге төрҙәргә айырыла: гайморит...
СИПАЙЛОВ, ауыл, Черниковка ҡасабаһы эсендә
СИПАЙЛОВ, ауыл, 20 б. 30‑сы йй. аҙ. алып Черниковка ҡасабаһы эсендә (ҡара: Черниковск). Ауылға Өфө өйәҙендә Гладышевтарҙың алпауыт крәҫтиәндәре нигеҙ һала, 1701 й. башлап...
СИПАЙЛОВТАР
СИПАЙЛОВТАР, дворяндар нәҫеле. Өфө тармағына нигеҙ һалыусылар сығышы м‑н Смоленск шляхтаһынан (ҡара: Полоцк һәм Смоленск шляхтаһы) була. 1654 й. Кама аръяғы сик һыҙығында...
СИПЫЛДАҠ
СИПЫЛДАҠ (Scabiosa), ҡарут һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 100 төрө билдәле, башлыса Урта диңгеҙ буйында, ҡайһы бер төрҙәре Алыҫ Көнсығышта һәм Көньяҡ Африкала...
СИПЫЛДАУЫҠ
СИПЫЛДАУЫҠ (Glareola nordmanni), сәпсәү һымаҡтар отрядының сипылдаҡтар ғаиләһенә ҡараған ҡош. Евразияның уртаса бүлкәтендә (Көнбайыш Ҡара диңгеҙ буйынан алып Алтайға тиклем),...
СИРАЕВ Ғабдрахман Хөсәйен улы
СИРАЕВ Ғабдрахман Хөсәйен улы [25.9.1922, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Тыпый а. (БР‑ҙың Илеш р‑ны) — 5.1.2004, Илеш р‑ны Үрге Йәркәй а.], хужалыҡ эшмәкәре. 1941 й. алып Илеш р‑нында...
