Список материалов
ИНЯКИН Николай Яковлевич
ИНЯКИН Николай Яковлевич (3.1.1932, БАССР‑ҙың Өфө р‑ны Лопатино а., хәҙ. Өфө эсендә, — 10.11.1974, Өфө), композитор, педагог. Композиторҙар союзы ағзаһы (1964). Ҡазан консерваторияһында уҡыған (1950—52; А.С.Леман класы), Рига консерваторияһын тамамлаған (1955; А.П. Скулте класы). 1957—65 йй. Өфө сәнғәт...
ИСКӘНДӘРОВ Алексей Искәндәр улы
ИСКӘНДӘРОВ Алексей Искәндәр улы [21.3.1906, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Ирсай а. (БР‑ҙың Мишкә р‑ны) — 2.1.1999, Йошкар‑Ола], хор дирижёры, комп., муз.‑йәмәғәт эшмәкә- ре. Мари АССР‑ының Композиторҙар союзы ағзаһы (1940). РСФСР‑ҙың (1960) һәм Мари АССР‑ының (1942) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Мәскәү консерваторияһын...
ИСМӘҒИЛЕВ Заһир Ғариф улы
ИСМӘҒИЛЕВ Заһир Ғариф улы [8.1.1917, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Сермән а. (БР‑ҙың Белорет р‑ны) – 30.5.2003, Өфө], композитор, педагог, муз.-йәмәғәт эшмәкәре. Профессор (1977). СССР‑ҙың (1982), РСФСР‑ҙың (1968), БАССР‑ҙың (1963) халыҡ артисы, РСФСР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1955). Композиторҙар союзы...
ИСМӘҒИЛЕВА Ләйлә Заһир ҡыҙы
ИСМӘҒИЛЕВА Ләйлә Заһир ҡыҙы (26.5.1946, Мәскәү ҡ.), композитор, пианист. Проф. (2005). БР‑ҙың халыҡ артисы (2012), РФ‑тың (1998) һәм БАССР‑ҙың (1984) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Композиторҙар союзы ағзаһы (1973). З.Ғ.Исмәғилевтең ҡыҙы. 1966—68 йй. Ҡазан консерваторияһында (А.С.Леман класы) уҡыған. Гнесиндар...
ИСХАҠОВА Ләйлә Хәбибулла ҡыҙы
ИСХАҠОВА Ләйлә Хәбибулла ҡыҙы (16.3.1927, Өфө — 29.3.2005, Тольятти ҡ.), хор дирижёры. РСФСР‑ҙың (1978) һәм БАССР‑ҙың (1969) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Башҡ. муз. уч‑щеһын (1950; О.М.Райцын класы), Мәскәү консерваторияһын (1958; К.Б.Птица класы) тамамлаған. 1944—46 йй. Башҡ. филармонияһы хоры йырсыһы, 1950—53 йй....
ИТБАЕВ Салауат Мостафа улы
ИТБАЕВ Салауат Мостафа улы [18.7.1945, БАССР‑ҙың Ейәнсура районы Бикбау а. (БР‑ҙың шул уҡ районы Бикбау а.) — 11.12.2020, Өфө ҡ.], эстрада режиссёры. БАССР‑ҙың атҡаҙанған артисы (1989), БР‑ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2014). ӨДСИ‑не (1973, Ғ.Ғ.Ғиләжев курсы), Эстрада тамашалары режиссёрҙарының квалификацияһын...
ИХТИСАМОВ Хәмзәфәр Сабир улы
ИХТИСАМОВ Хәмзәфәр Сабир улы (27.1.1937, БАССР‑ҙың Ауырғазы р‑ны Шишмә а. — 13.12.2008, Өфө), музыка белгесе‑фольклорсы. БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1997). Композиторҙар союзы ағзаһы (1976). Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1961), Ҡазан консерваторияһын (1969) тамамлаған. 1964 й. алып — Салауат, 1967 й. — Әлмәт...
ИШБУЛДИН Хәмиҙулла Әбдрәхим улы
ИШБУЛДИН Хәмиҙулла Әбдрәхим улы (23.9.1946, Үзбәк ССР‑ы Брич-Мулла а.), йырсы (драматик тенор). БР‑ҙың халыҡ артисы (1997). ӨДСИ-не тамамлағандан һуң (1978; М.Ғ.Мортазина класы) 1981 й. тиклем һәм 1994 й. алып БДОБТ, 1981—94 йй. Татар опера һәм балет театры (Ҡазан) солисы. Төп партиялары: Салауат Юлаев...
ЙЫР, МУЗЫКА ҺӘМ ДРАМА СӘНҒӘТЕН ҺӨЙӨҮСЕЛӘР ЙӘМҒИӘТЕ
ЙЫР, МУЗЫКА ҺӘМ ДРАМА СӘНҒӘТЕН ҺӨЙӨҮСЕЛӘР ЙӘМҒИӘТЕ, проф. музыканттар һәм сәнғәт һөйөүселәр берекмәһе. 1885 й. Өфөлә скрипкасы Д.Н.Севастьянов инициативаһы м‑н ойошторола, Дворяндар йыйылышы бинаһында урынлаша. Муз. кисәләр, концерттар үткәрә, спектаклдәр ҡуйыу, муз.‑пед. эшмәкәрлек м‑н шөғөлләнә. Йәмғиәт...
КАМЕРА МУЗЫКАҺЫ
КАМЕРА МУЗЫКАҺЫ (лат. camera — бүлмә), бәләкәй состав (ансамблгә берләшкән бер йәки бер нисә музыкант) м‑н башҡарыу өсөн тәғәйенләнгән музыка сәнғәте төрө. Камера‑инструменталь һәм камера‑вокаль музыкаһын айырып йөрөтәләр. К.м. Башҡортостан муз. мәҙәниәте тарихының бөтә этаптары өсөн дә хас. 20 б. 20—30‑сы йй....
КОНЦЕРТ
КОНЦЕРТ (лат. concerto — ярышам), 1) бер йәки бер нисә музыка ҡоралы һәм оркестр өсөн тәғәйенләнгән муз. әҫәр. К. классик өлгөләре өсөн бер музыка ҡоралының тасуирлау сараларын асыҡлау, уның виртуоз мөмкинлектәрен һәр яҡлап күрһәтеү, өс өлөшлө форма һ.б. хас. Оркестрһыҙ бер музыка ҡоралы, солисһыҙ оркестр,...
ЛИННИК Виктор Николаевич
ЛИННИК Виктор Николаевич (2.7. 1942, БАССР‑ҙың Әлшәй р‑ны Шафран ҡсб), муз.‑йәмәғәт эшмәкәре, педагог‑методист, дирижёр. РФ‑тың (1993) һәм БАССР‑ҙың (1978) атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре. Музыка уч‑щеһын (Ҡурған ҡ., 1965; И.И.Кошкин класы), Гнесиндар ис. Муз.‑пед. ин‑тын (Мәскәү, 1971; В.Ф.Беляков класы) тамамлаған....
МУЗЫКА
МУЗЫКА, художестволы образды юғарылыҡ һәм эҙмә-эҙмәлек йәһәтенән билдәле бер рәүештә ойошҡан муз. тауыштар һәм шау аша сағылдырған сәнғәт төрө. М. таратыу, пропагандалау, фәнни тикшереү һәм муз. тәнҡит (ҡара: Музыка ғилеме), кадрҙар әҙерләү (ҡара: Музыка белеме биреү) м‑н бергә ижад, башҡарыу һәм үҙләштереү...
МУЗЫКА БЕЛЕМЕ БИРЕҮ
МУЗЫКАБЕЛЕМЕБИРЕҮ, музыкаөлкәһендә системалаштырылған белем, күнекмәләрҙе үҙләштереү процесы һәм һөҙөмтәһе; муз. уҡытыуҙы ойоштороу системаһы. Дөйөм (үҙешмәкәр эшмәкәрлек өсөн) һәм махсус (композиторлыҡ, пед., фәнни, башҡарыу эшмәкәрлеге өсөн) М.б.б. айырып йөрөтәләр. Революцияға тиклем Башҡортостанда...
МУЗЫКА ҒИЛЕМЕ
МУЗЫКА ҒИЛЕМЕ, муз. сәнғәтте төрлө аспекттарҙа (тарихи, теоретик, муз. тәнҡит һ.б.) өйрәнеүсе фән; сәнғәт ғилеменең бер тармағы. Революцияға тиклемге осорҙа Башҡортостанда музыка т‑дағы тәүге мәҡәләләр концерт тормошона арнала. Ситтән килгән музыканттарҙың (татар йырсылары Ф.Латипов, К.Мутыги, С.Әхмәҙиев,...
МУЗЫКАЛЬ КОМЕДИЯ
МУЗЫКАЛЬ КОМЕДИЯ, комедия сюжетына ҡоролған муз.‑сәхнә әҫәре; опера‑буффа, зингшпиль, комик опера, водевиль кеүек жанрҙарға бүленә; йыш ҡына опереттаның синонимы булараҡ та ҡабул ителә. М.к. опереттанан төп айырмаһы: был әҫәрҙәге күренештәргә бәйле булмаған муз. номерҙарҙың (йыр, хор, инструменталь)...
МУЗЫКАЛЬ МИНИАТЮРА
МУЗЫКАЛЬ МИНИАТЮРА, төрлө составтағы башҡарыусылар өсөн тәғәйенләнгән бәләкәй күләмле муз. пьеса. Йыш ҡына ябай 2 йәки 3 өлөшлө, ҡайһы берҙә рондо рәүешендәге формалы була. Башҡ. музыкаһында көнкүреш бейеүҙәренә һәм йыр жанрҙарына (вальс, марш, инструменталь көй, романс) бәйле булған М.м., Европа муз....
МУЗЫКАЛЬ ЭТНОГРАФИЯ
МУЗЫКАЛЬ ЭТНОГРАФИЯ, э т н о м у з ы к а ғ и л е м е, халыҡ музыкаһын өйрәнеүгә арналған фәнни дисциплина. Башҡорттарҙың муз. фольклоры т‑да тәүге мәғлүмәттәр иртә Урта быуаттың Европа һәм ғәрәп сәйәхәтселәре һәм миссионерҙары, 18 б. башындағы урыҫ сәйәхәтселәре һәм тикшеренеүселәре отчёттарында тупланған....
ОРКЕСТРҘАР
ОРКЕСТРҘАР, музыка әҫәрҙәрҙе төрлө инструменттарҙа бергәләп башҡарыусы музыканттар коллективы. Инструменттарҙың составы (симфоник, ҡыллы, тынлы, һуҡма, халыҡ музыка ҡоралдары О. һ.б.) һәм тәғәйенләнеше (хәрби, уҡыусылар, һәүәҫкәр, эстрада, джаз һ.б.) б‑са айырыла. Инструменталь ансамблдәрҙән (һәр бер...
ОРНАМЕНТИКА
ОРНАМЕНТИКА, көйҙө биҙәү, уның тәьҫирен көсәйтеү, башҡарыусының виртуоз оҫталығын күрһәтеү өсөн ҡулланылған сағыштырмаса ваҡ оҙонлоҡтағы тауыштарҙан торған мелодик боролоштар. О. мелизмдар, тираталар, пассаждар, колоратуралар, глостар, фиоритуралар, фигурациялар инә. Тулыһынса нотаға һалынған, айырым...
