Список материалов
АРХИТЕКТУРА ҠОМАРТҠЫЛАРЫ
АРХИТЕКТУРА ҠОМАРТҠЫЛАРЫ, билдәле бер тарихи дәүерҙең, уның идеологияһының, архитектура‑төҙөлөш мәҙәниәтенең, йәмғиәттәге соц.‑иҡт. мөнәсәбәттәрҙең матди дәлилдәре булған төҙөлөш сәнғәте әҫәрҙәре (ҡара: Архитектура, Мәҙәни мираҫ объекттары). А.ҡ. дәүләт тарафынан һаҡлана (ҡара: Ғилми‑производство үҙәге,...
АРХИТЕКТУРА ҠОМАРТҠЫЛАРЫН ҺАҠЛАУ
АРХИТЕКТУРА ҠОМАРТҠЫЛАРЫН ҺАҠЛАУ, ҡара: Мәҙәни мираҫ объекттарын һаҡлау.
МӘҘӘНИ МИРАҪ ОБЪЕКТТАРЫН ҺАҠЛАУ, мәҙәни мираҫ объекттарын асыҡлауға, өйрәнеүгә, һаҡлауға, яҡлауға һәм файҙаланыуға йүнәлтелгән дәүләт саралары системаһы. БР‑ҙың “Башҡортостан Республикаһы халыҡтарының мәҙәни мираҫы объекттары...
АРХИТЕКТУРА СТИЛДӘРЕ
АРХИТЕКТУРА СТИЛДӘРЕ, айырым бинаны йәки архитектура ансамблен характерлаусы художестволы биҙәү сараларының, алымдарҙың тотороҡло бөтөнлөгө, дөйөмлөгө; был дөйөмлөктө аныҡлаусы билдәләр системаһы. А.с. билдәле бер осорҙоң мәҙәниәтенә хас алымдар һәм стилдәр нигеҙендә барлыҡҡа килә. 18 б. алып Башҡортостан...
АРХИТЕКТУРА-ТӨҘӨЛӨШ КОЛЛЕДЖЫ
АРХИТЕКТУРА-ТӨҘӨЛӨШ КОЛЛЕДЖЫ. 1961 й. Өфөлә киске төҙөлөш техникумы булараҡ нигеҙ һалына, 1967 й. алып төҙөлөш техникумы, 1995 й. хәҙ. статусын ала, 2011 й. — Башҡорт архитектура‑төҙөлөш колледжы. 2011 й. башлап составында 129‑сы һөнәрселек лицейы (Өфө). Благовещен, Бөрө, Дәүләкән ҡҡ., Кушнаренко р‑ны...
АРЫЙ, Дыуан р‑нындағы ауыл
АРЫЙ, Дыуан р‑нындағы ауыл, Арый а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 18 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 93 км алыҫлыҡта Әнйәк й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 417 кеше; 1920 — 461; 1939 — 271; 1959 — 294; 1989 — 399; 2002 — 361; 2010 — 385 кеше. Башҡорттар йәшәй...
АРЫҪЛАН (Арыҫланов) Тимер Гәрәй улы
АРЫҪЛАН (Арыҫланов) Тимер Гәрәй улы [1.5.1915, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Кәкребаш а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны) — 19.3.1980, Өфө], шағир. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1942). 1939—40 йй. совет‑финлянд һуғышы һәм Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡорт пед. ин‑тын тамамлаған (1951). 1946—64 йй. (өҙөклөктәр...
АРЫҪЛАН ҠОЙРОҒО
АРЫҪЛАН ҠОЙРОҒО (Leonurus), ирен сәскә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. 14 төрө билдәле, Көнбайыш Европанан Үҙәк Азияға тиклем таралған.
Башҡортостанда бишҡалаҡ А.ҡ. һәм күгелйем А.ҡ. үҫә. Күп йыллыҡ төклө үлән. Һабағы төҙ, тармаҡлы, ҡыуыш, дүрт ҡырлы, бейеклеге 90—100 см тиклем. Япрағы һаплы,...
АРЫҪЛАН РАНҒОЛОВ
АРЫҪЛАН РАНҒОЛОВ (? — 29.4.1775, Өфө), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Себер даруғаһы Танып улусы Ҡыйғаҙы а. (хәҙ. Асҡын р‑ны) башҡорттарынан. Шул уҡ ауылдың сотнигы. 1773 й. окт. — 1774 й. мартында Пугачёвтың Төп ғәскәре составында Ырымбурҙы ҡамауҙа ҡатнаша. Әсирлеккә...
АРЫҪЛАН‑ӘМӘКӘС, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН‑ӘМӘКӘС, Уңғар, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Керәүле‑Илюшкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнс. табан 28 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 110 кеше; 1920 — 138; 1939 — 128; 1959 — 148; 1989 — 126; 2002 — 151; 2010 — 159 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002).
Ауылға Ырымбур...
АРЫҪЛАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 23 км алыҫлыҡта Кесе Ҡыҙаш й. (Сәрмәсән й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1768 кеше; 1920 — 1555; 1939 — 1266; 1959 — 822; 1989 — 535; 2002 — 502; 2010 — 482 кеше. Башҡорттар, татарҙар...
АРЫҪЛАН, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 30 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнс. табан 35 км алыҫлыҡта Саҡша й. (Әй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 512 кеше; 1920 — 661; 1939 — 765; 1959 — 542; 1989 — 726; 2002 — 665; 2010 — 719 кеше. Башҡорттар,...
АРЫҪЛАН, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Иҫке Муса а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 10 км һәм Ҡарлыман т. юл ст. К.‑Көнб. табан 20 км алыҫлыҡта Эләңке й. (Өршәк й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 508 кеше; 1959 — 385; 1989 — 165; 2002 — 341; 2010 — 209 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002)....
АРЫҪЛАН, Мәләүез р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Танып, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Мәләүез т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 14 км алыҫлыҡта Нөгөш й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 275 кеше; 1920 — 372; 1939 — 242; 1959 — 210; 1989 — 131; 2002 — 141; 2010 — 159 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
АРЫҪЛАН, Шишмә р‑нындағы ауыл
АРЫҪЛАН, Шишмә р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. Т. табан 12 км алыҫлыҡта Уҙы й. (Дим й. ҡушылдығы) буйында, Һамар—Өфө—Силәбе автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1679 кеше; 1920 — 2102; 1939 — 1599; 1959 — 1140; 1989 — 724; 2002 — 635; 2010 — 650 кеше....
АРЫҪЛАНБӘК БӘККИН
АРЫҪЛАНБӘК БӘККИН (?—1664), башҡорт ихтилалы (1662—64) етәкселәренең береһе. Себер даруғаһы Ҡатай улусы башҡорттарынан. Себер даруғаһында эш итә. 1663 й. мартында А.Б. Тубыл воеводаһы И.А.Хилков м‑н һөйләшеүҙәр алып бара, әммә улар һөҙөмтәһеҙ тамамлана. Яҙын Себер даруғаһы башҡорттары А.Б. һ.б. етәкселегендә...
АРЫҪЛАНҒОЛОВ Фәнил (Фаил) Тимерхан улы
АРЫҪЛАНҒОЛОВ Фәнил (Фаил) Тимерхан улы (1.4.1954, БАССР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Иҫке Ҡалҡаш а.), баянсы. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1989). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1981; В.Ф.Беляков класы) БАДТ баянсыһы, 1988 й. алып муз. бүлеге мөдире; 1994 й. — А.Ғ.Ғәлимовтың “Айҙар” театр‑студияһы музыканты. А.‑аккомпаниатор...
АРЫҪЛАНОВ Айрат Гәрәй улы
АРЫҪЛАНОВ Айрат Гәрәй улы [10.4.1928, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ахун а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 23.4.2010, Ҡазан], актёр, эстрада артисы. РСФСР‑ҙың (1981) һәм ТАССР‑ҙың (1974) халыҡ, РСФСР‑ҙың (1978) һәм ТАССР‑ҙың (1957) атҡ. артисы. Татар театр уч‑щеһын (1949), ГИТИС‑ты (1967) тамамлаған. 1949 й. алып...
АРЫҪЛАНОВ Әмир Солтан улы
АРЫҪЛАНОВ Әмир Солтан улы [25.9.1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Кәлшәле а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны) — 23.2.1987, Өфө], рәссам. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1986). Рәссамдар союзы ағзаһы (1963). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын тамамлаған (1955; педагогы — Я.С.Хаст). 1955 й. алып Октябрьский ҡ....
АРЫҪЛАНОВ Ғата Арыҫлан улы
АРЫҪЛАНОВ Ғата Арыҫлан улы [24.6.1914, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Ҡыпсаҡ‑Асҡар а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны) — 2.12.2001, Өфө], актёр, эстрада артисы. БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1956). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1955). 1932—34 йй. Мәскәү консерваторияһының Башҡ. студияһында уҡый. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын...
АРЫҪЛАНОВ Ғәди Мөхәмәт улы
АРЫҪЛАНОВ Ғәди Мөхәмәт улы [29.3.1925, БАССР-ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Үрге Этҡол а. (БР-ҙың Ишембай районы)] — 21.8.1998, Стәрлетамаҡ ҡ.), журналист. РСФСР-ҙың (1979), БАССР‑ҙың (1975) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Журналистар союзы ағзаһы (1957). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. КПСС ҮК эргәһендәге Юғары...
