Список материалов
АВДОШКИН Семён Егорович
АВДОШКИН Семён Егорович (15.8.1918, Орлов губ. Волосово а. — 9.3.1962, Стәрлетамаҡ ҡ.), Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1939 й. алып Ҡыҙыл Армияла. 1941 й. июненән Брянск, Көньяҡ‑Көнбайыш, Үҙәк, Воронеж һәм 1‑се Украина фронттарында хеҙмәт итә. Герой исеменә 13‑сө армияның 350‑се ...
АВДОНИН Александр Николаевич
АВДОНИН Александр Николаевич (27.11.1948, Чита өлкәһе Түбәнге Хила а.), философ. Философия фәндәре докторы (2006). Урал дәүләт университетын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ., 1973) СССР ФА Себер бүлексәһенең Көнсығыш Себер филиалында эшләй. 1976 й. алып ӨДНТУ‑ла уҡыта (2000—01 йй. философия кафедраһы...
АВДОН, Өфө р‑нындағы ауыл
АВДОН, Өфө р‑нындағы ауыл, Авдон а/с үҙәге. Өфөнән К.‑Көнб. 19 км һәм Авдон т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 5 км алыҫлыҡта Һамар—Өфө—Силәбе автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 355 кеше; 1920 — 395; 1939 — 352; 1959 — 335; 1989 — 4196; 2002 — 4970; 2010 — 5201 кеше. Татарҙар, урыҫтар йәшәй (2002)....
АВДЕЕВ Михаил Васильевич
АВДЕЕВ Михаил Васильевич [28.9.1821 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 22.9.1821), Ырымбур — 1.2.1876, С.‑Петербург], урыҫ яҙыусыһы, әҙәби тәнҡитсе, публицист. 1830 йй. башында Өфө ир балалар гимназияһында уҡыған. С.‑Петербург тимер юл инженерҙары ин‑тын тамамлаған (1842). 1852 й. Стәрлетамаҡ өйәҙендәге нәҫелдән...
АВДЕЕВ Михаил Борисович
АВДЕЕВ Михаил Борисович (2.1.1959, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Вязовка а.), спортсы. Конькиҙа шыуыу спорты б‑са СССР‑ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1980). Олимпия резервы спорт мәктәбе №1 һәм “Спартак” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры З.Х.Адеев). Классик күпбәйге б‑са РСФСР халыҡтары спартакиадаһы...
АВГУСТИН (Сахаров Михаил Степанович)
АВГУСТИН (донъяуи исеме Сахаров Михаил Степанович; 18.10.1768, Ярославль губ. Зверинец а. — 1.1.1842, Ростов ҡ.), дин әһеле, Өфө һәм Ырымбур епискобы (1806—18). Архимандрит (1798). Монахлыҡ ҡабул иткән (1797). С.‑Петербургта дини семинария тамамлағандан һуң (1792) С.‑Петербург һәм Ярославль ҡҡ. дини...
АВГУСТ КРИЗИСЫ, 1991 й
АВГУСТ КРИЗИСЫ, 1991 й. СССР‑ҙың юғары етәкселеге вәкилдәре төркөмөнөң яңы Союз килешеүенә ҡул ҡуйыуҙы булдырмаҫҡа тырышыуы арҡаһында килеп тыуа. 19 авг. Мәскәүҙә СССР‑ҙа Ғәҙәттән тыш хәл б‑са дәүләт комитеты (ГКЧП) төҙөлә, уның составына СССР вице‑президенты Г.И.Янаев, премьер‑министр В.С.Павлов, оборона...
АБЫҘГИЛДИНА Ғәшиә Баязит ҡыҙы
АБЫҘГИЛДИНА Ғәшиә Баязит ҡыҙы [4.5.1910, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Ҡыпсаҡ‑Асҡар а. (БР‑ҙың Әлшәй р‑ны) — 22.12.1994, Сибай ҡ.], актриса. БАССР‑ҙың халыҡ артисы (1963). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1954). Башҡ. сәнғәт техникумын тамамлағандан һуң (1931; М.Ә.Мәһәҙиев, В.Мортазин‑Иманский курсы) 1972 й....
АБЫҘГИЛДИН Юнир Миңлеғәле улы
АБЫҘГИЛДИН Юнир Миңлеғәле улы [20.11.1939, БАССР‑ҙың Маҡар районы Сәлих а. (БР‑ҙың Ишембай районы) — 23.10.2007, Өфө ҡ.], инженер-технолог. Техник фәндәр докторы (1980), профессор (1981). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1998). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1962) шунда уҡ эшләй: 1974 й. алып нефть һәм газ...
АБЫҘГИЛДИН Йыһангир Талха улы
АБЫҘГИЛДИН Йыһангир Талха улы [10.2.1875, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Яңы Йәнбәк а. (БР‑ҙың Дәүләкән р‑ны) — 17.6.1938, Өфө], дин әһеле, мәғрифәтсе. Ахун (1912). “Хөсәйениә” мәҙрәсәһен тамамлағандан һуң (1907) Беренсе йәмиғ мәсете имам‑хатибы һәм ш. уҡ ваҡытта “Ғосмания” мәҙрәсәһе директоры. 1923—28 йй.,...
АБЫҘГИЛДИН Айрат Юнир улы
АБЫҘГИЛДИН Айрат Юнир улы (15.6.1962, Ишембай ҡ. — 22.10.2016, Өфө ҡ.), инженер‑технолог. Техник фәндәр докторы (1998). Ю.М.Абыҙгилдиндың улы. И.М.Губкин исемендәге Мәскәү нефтехимия һәм газ сәнәғәте институтын тамамлағандан һуң (1984) ӨДНТУ‑ла эшләй (2002 й. алып инженер графикаһы кафедраһы мөдире)....
АБЫҘГИЛДИН Абрек Әмир улы
АБЫҘГИЛДИН Абрек Әмир улы (1.3.1937, БАССР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Баймаҡ ҡсб, хәҙ. Баймаҡ ҡ.), рәссам. РФ‑тың Художество акад. мөхбир ағзаһы (2008). РФ‑тың (2009), ТР‑ҙың (1995) халыҡ рәссамы, РФ‑тың (2002), ТАССР‑ҙың (1986) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Й.З.Абитаеваның улы. ТР Рәссамдар союзы ағзаһы (1974). В.И.Суриков...
АБЫҘБАЕВ Измаил Ибраһим улы
АБЫҘБАЕВ Измаил Ибраһим улы (11.1.1929, Өфө — 4.9.1997, шунда уҡ), тау инженеры. Техник ф. д‑ры (1988). БАССР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1977), нефть сәнәғәте отличнигы (1971). И.Х.Абыҙбаевтың улы. И.М.Губкин ис. Мәскәү нефть ин‑тын тамамлағандан һуң (1971) БАССР‑ҙың нефть промыслаларында эшләй....
АБЫҘБАЕВ Ибраһим Хафиз улы
АБЫҘБАЕВ Ибраһим Хафиз улы [10.10.1901, Ырымбур губ. Үрге Урал өйәҙе Сермән а. (БР‑ҙың Белорет р‑ны) — 8.12.1937, Өфө], совет партия‑дәүләт эшмәкәре. Сермән 2 класлы урыҫ‑башҡ. уч‑щеһын, Көнсығыш хеҙмәтсәндәре коммунистик ун‑тын (Мәскәү, 1925) тамамлаған; Ҡыҙыл профессура тарих‑партия ин‑тында уҡый...
АБЫҘ, Шафи, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
АБЫҘ, Шафи, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Ҡариҙел а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 2 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 110 км алыҫлыҡта Өфө й. буйында, Павловка һыуһаҡлағысы янында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 375 кеше; 1920 — 598; 1939 — 719; 1959 — 592; 1989 — 431; 2002 — 698;...
АБЫҘ
АБЫҘ (фарс. хафиз — халыҡ йырсыһы һәм йыраусыһы), йәмәғәт эшмәкәре, Ҡөрьән белгесе. А. ислам таралған осорҙа барлыҡҡа килә, башҡорттарҙа 12 б. алып билдәле. Аҡһаҡалдар, батырҙар, сәсәндәр м‑н бер рәттән А. халыҡтың ижт.‑сәйәси тормошонда ҙур роль уйнаған. Батырша, Килмәк Нурышев, Бәпәнәй Төрөпбирҙин,...
АБУШАХМАНОВ Әхтәм Әхәт улы
АБУШАХМАНОВ Әхтәм Әхәт улы (10.3.1948, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Буранғол а.), актёр. РСФСР‑ҙың атҡ. (1989), БАССР‑ҙың халыҡ (1984) һәм атҡ. (1972) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1977). Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1970; Ғ.Ғ.Ғиләжев курсы), ӨДСИ‑не (1996; Ф.Ҡ.Ҡасимова курсы) тамамлаған. 1970 й. алып БАДТ,...
АБУШАХМАНОВ Айрат Әхтәм улы
АБУШАХМАНОВ Айрат Әхтәм улы (20.8.1974, Өфө ҡ.), режиссёр. БР‑ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2012). Театр эшмәкәрҙәре союзы (2006), Рәсәйҙең театр режиссёрҙары гильдияһы ағзаһы (2010). Ә.Ә.Абушахмановтың улы. ӨДСИ‑не (1995; Р.В.Исрафилов курсы), Рәсәй театр сәнғәте академияһын (2003; В.В.Долгачёв һәм...
АБУТАЛИПОВА Рәмзәнә Әсхәт ҡыҙы
АБУТАЛИПОВА Рәмзәнә Әсхәт ҡыҙы (30.3.1954, Стәрлетамаҡ ҡ.), тел белгесе, шағирә. Филология фәндәре докторы (2009). БР‑ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы (2004), БР‑ҙың мәғариф отличнигы (1996), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2009). Яҙыусылар союзы ағзаһы (2000). БДУ‑ны тамамлағандан...
АБУКАЕВ-ЭМГАК (Абукаев) Вячеслав Александрович
АБУКАЕВ-ЭМГАК (Абукаев) Вячеслав Александрович (5.1.1959, БАССР-ҙың Мишкә р-ны Туҡтар а. — 29.5.2008, Йошкар-Ола, тыуған яғында ерләнгән), яҙыусы. Мари Эл Респ. халыҡ яҙыусыһы (2006). Мари Эл Респ. атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1999). Мари ун‑тын тамамлағандан һуң (1980) “Ямде лий” (“Әҙер бул”) гәз., 1984 й....
