Материалдар

АБДУЛЛА ТУҠТАРОВ

АБДУЛЛА ТУҠТАРОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Уҫы даруғаһының яһаҡлы татарҙарынан. Улус старшинаһы. 1773 й. нояб. — 1774 й. мартында Чесноковка баш күтәреүселәр үҙәгендә була. А.Т. отряды Нуғайбәк ҡәлғәһе янындағы һуғыштарҙа ҡатнаша, апр. Салауат Юлаев ғәскәренә...

АБДУЛЛА ТАУЫ

АБДУЛЛА ТАУЫ, тәбиғәт ҡомартҡыһы (2005). Дыуан р‑ны Мәтәле а. төньяҡ ситендә урынлашҡан. Әй й. һул ҡалҡыу яры булып тора. Абс. бейеклеге 275,4 м. Төньяҡ һәм көнбайыш битләүҙәре текә, көньяҡ һәм көнсығышы — һөҙәк. Әртә ярусы тоҡомдарынан тора, яланғасланып эзбизташ күренеп ятҡан урындар бар. Ландшафты...

АБДУЛЛА МОСТАЕВ

АБДУЛЛА МОСТАЕВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Өфө провинцияһының яһаҡлы татарҙарынан. 1774 й. ҡышы—яҙында Ҡазан даруғаһында баш күтәреүселәр хәрәкәте етәкселәренең береһе. Июнь—июль башында Бәхтейәр Ҡанҡаевтың йыйылма отрядында эш итә, крәҫтиәндәрҙе баш күтәреүселәр...

АБДУЛЛА ҠАЛАСЫҒЫ

АБДУЛЛА ҠАЛАСЫҒЫ, б.э.т. 4—3 бб. — б.э. 13—14 бб. археологик ҡомартҡыһы. Мәсетле р‑ны Абдулла а. көньяҡ-көнсығышҡа табан 1,5 км алыҫлыҡта Әй й. бейек һул ярында урынлашҡан. 1980 й. Ю.А.Морозов тарафынан асыла, 1984—86 йй. А.И.Лебедев тарафынан өйрәнелә. Ҡомартҡы емерелгән, һаҡланып ҡалған өлөшө (яҡынса 120 м2)...

АБДУЛЛА ДӘҮЛӘТШИН

АБДУЛЛА ДӘҮЛӘТШИН (1813, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Түбәнге Себенле а., хәҙ. Ырымбур өлк. ш. уҡ исемле р‑ны Себенле а., — яҡынса 1883), кантон башлығы, подполковник (1856). Хиуа походында (1839—40) ҡатнашыусы. Урыҫ, ғәрәп, фарсы телдәрен белгән. 1830 й. алып хәрби хеҙмәттә. Түбәнге Себенле а. һәм...

АБДУЛ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл

АБДУЛ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Яҡшембәт а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнб. табан 27 км алыҫлыҡта Кесе Көйөргәҙе й. (Оло Юшатыр й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 677 кеше; 1920 — 833; 1939 — 734; 1959 — 439; 1989 — 368; 2002 — 398; 2010 — 408 кеше. Башҡорттар һәм...

АБДРАХМАНОВА Лена Абдулбарый ҡыҙы

АБДРАХМАНОВА Лена Абдулбарый ҡыҙы (10.6.1971, БАССР‑ҙың Күгәрсен р‑ны Аҙнағол а.), журналист. Журналистар союзы ағзаһы (2006). БДПИ‑ны тамамлаған (1995). 1996 й. алып Мәләүез ҡ. мәктәптәрендә уҡытыусы булып эшләй. 2002 й. башлап “Көнгәк” гәз. корректоры, тәржемәсеһе, 2006 й. — бүлек мөдире. “Нисек йәшәйһең,...

АБДРАХМАНОВ Хәниф Хажиғәле улы

АБДРАХМАНОВ Хәниф Хажиғәле улы [4.1.1925, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Үрнәк ҡсб (БР‑ҙың Әлшәй районы) — 23.4.1999, Өфө ҡ.], Дан орденының тулы кавалеры. РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев исемендәге Башҡ. педагогия институтын тамамлаған (1950). 1943 й. ноябренән...

АБДРАХМАНОВ Рәфил Фазыл улы

АБДРАХМАНОВ Рәфил Фазыл улы (5.4.1942, БАССР‑ҙың Мәсетле районы Оло Аҡа а.), гидрогеолог. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1993), профессор (1996). БР‑ҙың (2000) һәм РФ‑тың (2011) атҡаҙанған фән эшмәкәре. БДУ‑ны тамамлаған (1964). 1965 й. алып Балаҡатай районында мәктәп директоры, 1968 й. башлап...

АБДРАХМАНОВ Ильяс Әхмәт улы

АБДРАХМАНОВ Ильяс Әхмәт улы (21.10.1951, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Бәләкәй Учалы ҡсб, хәҙ. Учалы ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. Техник ф. канд. (2009). РФ-тың (2007) һәм БР‑ҙың атҡ. металлургы (1999). Халыҡ‑ара иҡт. һәм хоҡуҡ ин‑тын (Белорет ҡ., 2002), Магнитогорск техник ун‑тын (2004) тамамлаған. 1969 й. алып Учалы...

АБДРАХМАНОВ Илдус Барый улы

АБДРАХМАНОВИлдусБарый улы (2.1.1942, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Ҡотой а.), химик-органик. БР ФА акад. (2002), химия ф. д‑ры (1990), проф. (1992). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1990). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1964) шунда уҡ эшләй. 1973 й. алып БДАУ‑ҙа дөйөм химия каф. мөдире, бер үк ваҡытта 1984 й. алып...

АБДРАХМАНОВ Ғәйнетдин Шәйхи улы

АБДРАХМАНОВ Ғәйнетдин Шәйхи улы (1.5.1929, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Опто ҡсб — 13.4.2001, Өфө), Соц. Хеҙмәт Геройы (1981). 1956 й. алып “Уралэнергоремонт” тресында эшләй, 1958—94 йй. “Башкирэнерго” АЙ‑нда турбина ҡорамалдарын ремонтлау б‑са слесарҙар бригадиры. Ленин (1974, 1981), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1971)...

АБДРАХМАН, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл

АБДРАХМАН, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Первомайский а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 47 км алыҫлыҡта Өршәк й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 138 кеше; 1959 — 270; 1989 — 249; 2002 — 276; 2010 — 260 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп бар. Ауылға 20 б....

АБДРАХМАН, Баймаҡ р‑нындағы ауыл

АБДРАХМАН, Монаш, Баймаҡ р‑нындағы ауыл, Татлыбай а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 36 км һәм Сибай т. юл ст. К. табан 28 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 169 кеше; 1920 — 301; 1939 — 202; 1959 — 197; 1989 — 209; 2002 — 229; 2010 — 239 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп (Кәрешкә...

АБДРАХМАН, Ауырғазы р‑нындағы ауыл

АБДРАХМАН, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Туҡай а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 29 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 53 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 133 кеше; 1920 — 187; 1939 — 308; 1959 — 203; 1989 — 176; 2002 — 128; 2010 — 147 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Клуб бар. Ауылға...

АБДРАЗАҠОВ Илдар Әмир улы

АБДРАЗАҠОВ Илдар Әмир улы (26.9.1976, Өфө ҡ.), йырсы (бас). РФ‑тың атҡаҙанған артисы (2021), БР‑ҙың халыҡ (2011), атҡаҙанған (2000) артисы, ТР‑ҙың халыҡ артисы (2013). Ә.Ғ.Абдразаҡовтың улы. ӨДСИ‑не тамамлаған (2000; М.Ғ.Мортазина класы). 1994 й. алып Башҡ. дәүләт опера һәм балет театры, 2000 й. —...

АБДРАЗАҠОВ Әмир Ғәбделмән улы

АБДРАЗАҠОВ Әмир Ғәбделмән улы (15.1.1934, Ырымбур өлк. Ҡайыпҡол а. — 6.3.2008, Өфө), актёр, кинорежиссёр, сценарист. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1974). Театр эшмәкәрҙәре союзы (1961), Кинематографсылар союзы (1997) ағзаһы. ГИТИС-ты тамамлағандан һуң (1959; Б.В.Бибиков һәм О.И.Пыжова курсы) БАДТ...

АБДРАЗАҠОВ Асҡар Әмир улы

АБДРАЗАҠОВ Асҡар Әмир улы (11.7.1969, Өфө ҡ.), йырсы (бас). БР‑ҙың халыҡ артисы (1994). Ә.Ғ.Абдразаҡовтың улы. ӨДСИ‑не тамамлаған (1994; М.Ғ.Мортазина класы). 1999 й. алып Башҡ. дәүләт опера һәм балет театры солисы, бер үк ваҡытта 1995 й. башлап Рәсәйҙең Ҙур театры солисы, 2010 й. — БР‑ҙың мәҙәниәт...

Аббревиатуры

АББРЕВИАТУРАЛАР {jkefel kefelui title=[А]} ААЙ — асыҡ акционерҙар йәмғиәте АЙ — акционерҙар йәмғиәте АҠШ — Америка Ҡушма Штаттары АНК — акционерҙар нефть компанияһы АСК — агросәнәғәт комплексы АСБР — Автономиялы Совет Башҡорт Республикаһы АССР — Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы АТС —...

АБАШ МӘҘӘНИӘТЕ

АБАШ МӘҘӘНИӘТЕ, бронза быуаты археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 2‑се мең йыллыҡтың 2—3‑сө сирегенә ҡарай. 1925 й. В.Ф.Смолин тарафынан Абаш а. (Сыуашстан) янында асылған ҡәберлек исеме м‑н аталған Абаш мәҙәни‑тарихи берлегенә инә. Башҡортостанда А.м. ҡараған яҡынса 60 ҡомартҡы билдәле, улар Ағиҙел, Дим,...

Список материалов