Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

СӘЙӘСИ ОЙОШМАЛАР ҺӘМ ХӘРӘКӘТТӘР

СӘЙӘСИ ОЙОШМАЛАР ҺӘМ ХӘРӘКӘТТӘР. Сәйәси ойошмалар (СО) – йәмәғәт берекмәләре, бурыстарының береһе – йәмғиәттең сәйәси тормошонда ҡатнашыу. Сәйәси хәрәкәттәр (СХ) – ғәҙәттә, аныҡ ойоштороу структураһы, теркәлгән шәхси ағзалары булмаған сәйәси маҡсатлы күмәк хәрәкәт; төрлө йәмәғәт берекмәләре эшмәкәрлегенең...

СӘЙӘРҒӘЛИЕВ Барый Сәйәрғәли улы

СӘЙӘРҒӘЛИЕВ Барый Сәйәрғәли улы [12.12.1907, Пермь губ. Шадринск өйәҙе Ҡоншаҡ а. (Силәбе өлк. Ҡоншаҡ р‑ны) – 1964, Өфө], тел белгесе. Филол. ф. канд. (1956). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1940) 1941 й. тиклем Дәүләкән пед. уч‑щеһында, 1945 й. алып...

СӘИДИ Ғабдулла

СӘИДИ Ғабдулла, Ғ а б д у л л а б и н С ә и д ә л ‑ Б о л ғ а р и ә л ‑ Б ө р й ә н и ә л ‑ Һ а ҡ м а р и [ысын исеме Нурмөхәмәтов Ғабдулла Сәйетбаттал улы; 3.5.1836, Ырымбур губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Стәрлебаш а. (БР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны) – 1.9.1914, Орск губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Муллаҡай а. (БР‑ҙың Баймаҡ...

СӘҒИТОВА Фәрзәнә Фәтҡулла ҡыҙы

СӘҒИТОВА Фәрзәнә Фәтҡулла ҡыҙы (20.4.1943, БАССР‑ҙың Ишембай р‑ны Көҙән а.), вокал б‑са педагог, йырсы. Проф. (2009). РФ‑тың (2008) һәм БР‑ҙың (1997) атҡ. сәнғәт эшмәкәре, БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1983). Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1966; М.Ғ.Мортазина класы), ӨДСИ‑не (1974; Л.Г.Менабени класы) тамамлаған....

СӘҒИТОВА Гүзәл Борхан ҡыҙы

СӘҒИТОВА Гүзәл Борхан ҡыҙы (8.3. 1936, БАССР‑ҙың Ҡыйғы р‑ны Абзай а. – 4.7.2008, Өфө, тыуған яғында ерләнгән), актриса. БАССР‑ҙың халыҡ (1989) һәм атҡ. (1978) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1961). ГИТИС‑ты тамамлағандан һуң (1959; Б.В.Бибиков, О.И.Пыжова курсы) 1995 й. тиклем БАДТ актрисаһы....

СӘҒИТОВ Тәлғәт Фәйзулла улы

СӘҒИТОВ Тәлғәт Фәйзулла улы (25.12.1930, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ р‑ны 1‑се Ҡырмыҫҡалы а.), йырсы (драматик баритон). БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1971). Урал консерваторияһын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ., 1965; Н.И.Уткина класы) 1991 й. тиклем һәм 1994 й. БДОБТ солисы, 1995–96 йй. вокал б‑са репетиторы,...

СӘҒИТОВ Тайфур Барый улы

СӘҒИТОВ Тайфур Барый улы (15.4.1936, БАССР‑ҙың Белорет р‑ны Аҙнағол а. — 26.4.2018, Өфө, БР‑ҙың Өфө р‑ны Михайловка а. ерләнгән), яҙыусы. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1986). Журналистар союзы (1963) һәм Яҙыусылар союзы (1980) ағзаһы. БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1963) 1964 й. тиклем һәм 1973—74 йй....

СӘҒИТОВ Сәйфулла Төхфәтулла улы

СӘҒИТОВ Сәйфулла Төхфәтулла улы [1893, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Оло Үтәш а. (БР‑ҙың Ғафури р‑ны) – 1957, шунда уҡ], шағир‑импровизатор. 1907–10 йй. Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙҙең Һарт‑Наурыҙ а. (БР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны) мәҙрәсәһендә уҡыған, һуңынан тыуған ауылында уҡытыусы булып эшләгән. 1914 й. ҡаты...

СӘҒИТОВ Ришат Рәфҡәт улы

СӘҒИТОВ Ришат Рәфҡәт улы (27.12. 1967, Бакал ҡ.), комп., баянсы. БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2007). Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1982; Н.С.Бачурин класы), ӨДСИ‑не (1987; В.П.Сухановтың баян класы, С.М.Тюфяковтың дирижёрлыҡ итеү класы) тамамлаған. 1983 й. алып ӨПЭЗ эргәһендәге Салауат Юлаев ис. бейеү ансамбленең,...

СӘҒИТОВ Рәсүл Хәсән улы

СӘҒИТОВ Рәсүл Хәсән улы (14.3.1964, БАССР‑ҙың Бөрйән р‑ны Нәби а.), журналист, яҙыусы, тәржемәсе. РФ‑тың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (2016), БР‑ҙың атҡ. матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙм‑ре (2004). Журналистар союзы (1996), Яҙыусылар союзы (2010) ағзаһы. БДУ‑ны (1990), Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад....

СӘҒИТОВ Нурғәли Хәбибулла улы

СӘҒИТОВ Нурғәли Хәбибулла улы (5.5.1905, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Һынны а., хәҙ. БР‑ҙың Благовар р‑ны Иҫке Һынны а., — 12.4.1971, БАССР‑ҙың Шишмә р‑ны Шишмә ҡсб, Өфөлә ерләнгән), селекционер. А.х. ф. канд. (1951). К.А.Тимирязев ис. Мәскәү а.х. акад. тамамлаған (1931). 1933 й. алып Пермь дәүләт а.х. тәж. ст....

СӘҒИТОВ Мөхтәр Мофаззал улы

СӘҒИТОВ Мөхтәр Мофаззал улы [27.8.1933, БАССР‑ҙың Бөрйән р‑ны Иҫке Собханғол а. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, Яңы Монасип а.) – 20.6.1986, Измир ҡ., Төркиә, Өфөлә ерләнгән], фольклорсы. Филол. ф. канд. (1965). З.М.Ғафурованың ағаһы. БДУ‑ны тамамлаған (1960). 1964 й. алып ТТӘИ‑лә эшләй (1970 й. башлап өлкән...

СӘҒИТОВ Марат Усман улы

СӘҒИТОВ Марат Усман улы [8.7. 1925, БАССР‑ҙың Арғаяш кантоны Арғаяш а. (Силәбе өлк. Арғаяш р‑ны) – 15.11.1988, Мәскәү], астроном, гравиметрист. Физика‑матем. ф. д‑ры (1976), проф. (1977). РСФСР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1985), СССР юғары мәктәбе отличнигы (1979), СССР‑ҙың геодезия һәм картография отличнигы...

СӘҒИТОВ М. МУЗЕЙЫ

СӘҒИТОВ М. МУЗЕЙЫ, Бөрйән р‑ны Иҫке Собханғол а. урынлашҡан. 1995 й. Милли музей филиалы булараҡ ойошторола, 2002 й. алып Милли әҙәби музей филиалы, 2006 й. хәҙ. статусын ала. Әҙәби музей фондында 400‑ҙән ашыу һаҡлау берәмеге, ш. иҫ. М.М.Сәғитовтың шәхси әйберҙәре, документтары, фотоматериалдары, мәҡәләләре,...

СӘҒИТДИНОВ Мөхәмәт Шәмсетдин улы

СӘҒИТДИНОВ Мөхәмәт Шәмсетдин улы (28.3.1936, БАССР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Айҙарәле а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (2001), проф. (2003). РФ‑тың (1996) һәм БАССР‑ҙың (1986) атҡ. иҡтисадсыһы. Бөтә Союз ситтән тороп уҡыу финанс‑иҡт. ин‑тын тамамлаған (Өфө, 1964). 1959 й. алып Стәрлебаш һәм Стәрлетамаҡ р‑ндарында...

СӘҒИТ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл

СӘҒИТ, Ҡ а л т а й, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Маҡан а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 30 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 88 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. – 403 кеше; 1939 – 246; 1959 – 237; 1989 – 298; 2002 – 353; 2010 – 329 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп, балалар...

СӘҒИТ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл

СӘҒИТ, Б и ш ө й л ө, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Байыш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 92 км һәм Ҡыуандыҡ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 61 км алыҫлыҡта Ҡаҫмарт й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 314 кеше; 1920 – 371; 1939 – 383; 1959 – 377; 1989 – 296; 2002 – 302; 2010 – 243 кеше. Башҡорттар...

СӘҒИҘУЛЛИН Ғабдулла Ғәйфулла улы

СӘҒИҘУЛЛИН Ғабдулла Ғәйфулла улы (30.6.1938, БАССР‑ҙың Ауырғазы р‑ны Түб. Ләкәнде а. – 5.12.1999, Өфө), химик‑технолог. Техник ф. д‑ры (1978). Ленсовет ис. Ленинград технология ин‑тын тамамлағандан һуң (1965) Мәскәүҙә эшләй: “Союзмашпроект” ин‑тында, 1968 й. алып (өҙөклөк м‑н) Мәскәү инженерлыҡ экологияһы...

СӘҒҘИ Һаҙый (Сәғәҙиев Мөхәмәтһаҙый Ғәйнан улы)

СӘҒҘИ Һаҙый [ысын исеме Сәғәҙиев Мөхәмәтһаҙый Ғәйнан улы; 25.3. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 20.4.) 1883, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Таймый а. (БР‑ҙың Салауат р‑ны) – 26.1.1933, Өфө], яҙыусы. Ғ.Сәғҙиҙең ағаһы. “Хөсәйениә”, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, “Рәсүлиә” мәҙрәсәһен (1902), Дыуан 2 класлы уч‑щеһын (яҡынса...

СӘҒҘИ (Сәғҙиев) Ғабдрахман Ғәйнан улы

СӘҒҘИ (Сәғҙиев) Ғабдрахман Ғәйнан улы [27.3. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 26.3.) 1889; Өфө губ. Златоуст өйәҙе Таймый а. (БР‑ҙың Салауат р‑ны) – 6.11.1956, Сәмәрҡәнд ҡ.], әҙәбиәт белгесе. Филол. ф. д‑ры (1950), проф. (1946). Һ.Сәғҙиҙең ҡустыһы. “Мөхәмәҙиә” мәҙрәсәһен (1906), Истанбул ун‑тын (1911) тамамлаған....