Список материалов
КИСЛОРОД
КИСЛОРОД (Oxygenium), О, Д.И.Менделеев периодик системаһының VI төркөм химик элементы. Еҫе һәм тәме булмаған газ; tиреү — 218°С, tҡайнау —192,8°С, тығыҙлығы 1,43 кг/м3. Окисландырыусы, электр разряды йәки УФ нурланыш тәьҫирендә озонға әүерелә. Еңел затлы газдарҙан башҡа бөтә элементтар м‑н берләшмәләр...
КИСКЕ МӘКТӘПТӘР
КИСКЕ МӘКТӘПТӘР, уҡыу м‑н хеҙмәт эшмәкәрлеген бер юлы алып барған йәштәр һәм өлкәндәр өсөн дөйөм белем биреүсе уҡыу йорттары. Рәсәйҙә К.м. йәкшәмбе мәктәптәренең бер төрө булараҡ 19 б. 70‑се йй. барлыҡҡа килә. К.м. тигән атама аҫтында өлкәндәр өсөн башланғыс уҡыу йорттарының төрлө типтары берләшә: грамота мәктәптәре,...
КИСЕЛЁВ Олег Михайлович
КИСЕЛЁВ Олег Михайлович (28.12.1965, Өфө), математик. Физика‑матем. ф. д‑ры (2002). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1988) Математика ин‑тында эшләй (2003 й. алып төп ғилми хеҙм‑р). Фәнни тикшеренеүҙәре математик физикаға, солитондар теорияһына, асимптотик ысулдарға арналған. К. тарафынан көслө дисперсиялы...
КИСЕЛЁВ Иван Александрович
КИСЕЛЁВ Иван Александрович [16.8.1920, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Архангел а. (БР‑ҙың Архангел р‑ны) — 3.1.2008, Мәскәү], танкист, ген.‑майор (1967). Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ҡыҙыл Армияның Бронетанк һәм механизацияланған ғәскәрҙәре хәрби акад. тамамлаған (Мәскәү, 1949)....
КИСЕЛЁВ Геннадий Семёнович
КИСЕЛЁВ Геннадий Семёнович (1.2.1922, Өфө — 15.5.1979, Омск ҡ.), лётчик, подполковник (1959). Советтар Союзы Геройы (1946). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Энгельс хәрби авиация пилоттар мәктәбен (1942), Хәрби‑һауа акад. (Мәскәү өлк. Монино ҡасабаһы, 1952) тамамлаған. 1940 й. алып Совет Армияһында. 1942 й....
КИСЕЛЁВ Вячеслав Александрович
КИСЕЛЁВ Вячеслав Александрович (15.12.1945, Приморье крайы Вознесенка а.), спортсы. Спорт туризмы б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1995), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (2002), респ. категориялы судья (2004). Рәсәйҙең атҡ. сәйәхәтсеһе (1999). ӨАИ‑ны тамамлаған (1973). Гастелло Н.Ф. исемендәге...
КИРЮШКИН, Фёдоровка р‑нындағы ауыл
КИРЮШКИН, Ашҡаҙар, Фёдоровка р‑нындағы ауыл, Денис а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 28 км һәм Мәләүез т. юл ст. Көнб. табан 92 км алыҫлыҡта Ашҡаҙар й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 956 кеше; 1920 — 1071; 1939 — 433; 1959 — 377; 1989 — 310; 2002 — 352; 2010 — 358 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002)....
КИРХА, сиркәү
КИРХА, кирка (нем. Kirche — сиркәү), лютеран сиркәүе. К. готикаға һәм бароккоға барып тоташҡан ҡәтғи формалар, лютеран (ҡара: Лютерандар) дин ғилеменә ярашлы, аскеттарса эске биҙәлеш хас. Өфөлә К. 1910 й. Һамар урамында (Беляков урамы, 2) төҙөлә (1989 й. яңыртыла). Ҡалай м‑н ябылған, 1 ҡатлы кирбес...
КИРСАНОВ Станислав Николаевич
КИРСАНОВ Станислав Николаевич (8.1.1939, Өфө ҡ. — 23.8.2017, Новосибирск ҡ.), спортсы. Бокс буйынса СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1965), СССР‑ҙың почётлы спорт мастеры (1963), Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (1996), халыҡ‑ара категориялы судья (1986). “Хеҙмәт резервтары” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе...
КИРПИЧНИКОВ Пётр Анатольевич
КИРПИЧНИКОВ Пётр Анатольевич (5.1.1913, Вятка губ. Царёвосанчурск ҡ. — 26.3.1997, Ҡазан), химик-технолог. СССР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1976), БР (1991) һәм ТР (1992) ФА‑ның почётлы ағзаһы. Техник ф. д‑ры (1972), проф. (1965). РСФСР‑ҙың (1975) һәм ТАССР‑ҙың (1969) атҡ. фән һәм техника эшмәкәре, СССР‑ҙың...
КИРПИЧЕНКО Борис Иванович
КИРПИЧЕНКО Борис Иванович (4.1.1939, Кисловодск ҡ.), тау инженеры‑геофизик. Техник фәндәр докторы (1994). РФ‑тың почётлы нефтсеһе (1999), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1970). Мәскәү геологик разведка институтын тамамлағандан һуң (1966) Бөтә Союз геологик разведка скважиналарын геофизик өйрәнеү ғилми‑тикшеренеү...
КИРОВ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл
КИРОВ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл, Рассвет а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Дәүләкән т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 10 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 448 кеше (бергә иҫәпләгәндә); 1959 — 343; 1989 — 242; 2002 — 251; 2010 — 299 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп (Рассвет урта мәктәбе филиалы),...
КИРИЧЕНКО Юрий Германович
КИРИЧЕНКО Юрий Германович (16.9.1961, Стәрлетамаҡ ҡ.), тренер. Пауэрлифтинг б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (2002). ӨАИ‑ны (1983), С.‑Петербург экономика һәм финанс ун‑тын тамамлаған (2001). 1995— 2007 йй. “Ирбис” (Өфө) спорт клубы тренеры. Тәрбиәләнеүселәре араһында И.Е.Абрамова, ш. уҡ Рәсәйҙең 10 спорт...
КИРИЛОВ Иван Кириллович
КИРИЛОВ Иван Кириллович (1689, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1695 — 14.4.1737, Ҡазан губ. Һамар ҡ.), дәүләт эшмәкәре. Статский советник (1734). 1735—36 йй. башҡ. ихтилалын [ҡара: Башҡорт ихтилалдары (1735—40)] аяуһыҙ баҫтырыуҙы ойоштороусы. Математика һәм навигация фәндәре мәктәбен тамамлаған (Мәскәү, 1707,...
КИРИЛОВ Василий Григорьевич
КИРИЛОВ Василий Григорьевич (13.1.1949, Дәүләкән ҡ.), ветеринар врач. Ветеринария ф. д‑ры (2002). БР-ҙың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (1995), РФ-тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2009). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1975) Иглин р‑нының Я.М. Свердлов ис. к‑зы, 1980—82 йй. — Дәүләкән р‑нының ветеринария...
КИРИЛЛОВКА, Бәләбәй р‑нындағы ауыл
КИРИЛЛОВКА, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Рассвет а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 15 км һәм Аксаков т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 25 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 135 кеше; 1939 — 339; 1959 — 168; 1989 — 87; 2002 — 211; 2010 — 211 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты бар.
Ауылға 20 б....
КИРИЛЛОВА Евдокия Федотовна
КИРИЛЛОВА Евдокия Федотовна [15.4.1927, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Яңы Илек а. (БР‑ҙың Баҡалы р‑ны) — 1.7.2005, ш. уҡ райондың Баҡалы а.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). 1939—83 йй. Баҡалы р‑нының “Ленин юлы” к‑зында эшләй (1958—82 йй. өлкән ҡош ҡараусы). Етештереүҙең юғары күрһәткестәренә өлгәшә: тауыҡтарҙан...
КИРИЛЛОВА Галина Борисовна
КИРИЛЛОВА Галина Борисовна (28.7.1961, Вологда өлк. Анкимар а.), агроном. А.х. ф. д‑ры (2006). Вологда һөт ин‑тын тамамлағандан һуң (1983) Вологда өлк. эшләй. 1999—2013 йй. БДАУ‑ҙа (2005—08 йй. ғилми-тикшеренеү бүлеге нач.). Фәнни тикшеренеүҙәре сәсеү әйләнешендә ашламалар системаһын, ашламаларҙың а.х....
КИРИЛЛОВ, Өфө р‑нындағы ауыл
КИРИЛЛОВ, Өфө р‑нындағы ауыл, Кириллов а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнс. табан 45 км алыҫлыҡта, Тыуыш т. юл разъезы эргәһендә Тыуыш й. (Өфө й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 303 кеше; 1920 — 429; 1939 — 463; 1959 — 298; 1989 — 423; 2002 — 681; 2010 — 773 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Төп...
КИРИЛЛИЦА
КИРИЛЛИЦА, славян яҙыуының ике тибының береһе (глаголица м‑н бер рәттән). Славяндар, ш. уҡ румындар тарафынан файҙаланылған (19 б. тиклем); Рәсәйҙә 10—11 бб. христианлыҡ таралыуына бәйле индерелә. К. нигеҙендә Рәсәй халыҡтарының, ш. иҫ. башҡорт теленең, хәҙ. алфавиты барлыҡҡа килгән.
К. 9 б. аҙ. —...
