Список материалов
КИРИКОВ Сергей Васильевич
КИРИКОВ Сергей Васильевич (15.9.1899, Смоленск губернаһы Алексино а. — 27.8.1984, Мәскәү ҡ.), зоогеограф, эколог. Биология фәндәре докторы (1947). Белорус ауыл хужалығы академияһын тамамлағандан һуң (1926) Ҡана тәжрибә урман хужалығында (Йылайыр районы), Березина ҡурсаулығында биология станцияһы мөдире...
КИРЖАЦКИЙҘАР
КИРЖАЦКИЙҘАР, дворяндар нәҫеле. Нәҫелде башлап ебәреүсе — Иван К., Богородский а. батша һарайы крәҫтиәне. Өфө атлы стрелецы. Уның улы — Кирилл Иванович К., Өфө атлы стрелецы. 1635 й. Себер ханының улы Аблайҙы тотоуҙа ҡатнаша. 1645 й. Өфөлә майҙан подьячийы булып хеҙмәт итә, ш. уҡ йылда яңы суҡындырылған...
КИРЖАЦКИЙ, ауыл, Өфө эсендә
КИРЖАЦКИЙ, ауыл, 20 б. 30‑сы йй. аҙ. Өфө эсендә.
Ауылға Өфө өйәҙендә отставкалағы гренадёр Д.Киржацкий (ҡара: Киржацкийҙар) нигеҙ һала, 1810 й. алып билдәле. Шулай уҡ Любимов, Любовин, Остров Весёлости исемдәре м‑н билдәле булған. 1865 й. 8 йортта 34 кеше йәшәгән. Ел тирмәне булған. 1906 й. шарап,...
КИРЕ МӘСЬӘЛӘ
КИРЕ МӘСЬӘЛӘ, сығарылышы т‑да бирелгән мәғлүмәттәрҙән сығып абстракт оператор тигеҙләмәһен эҙләп табыу б‑са матем. мәсьәлә. К.м. тигеҙләмәнең сығарылышын йәки уның т‑дағы ҡайһы бер мәғлүмәттәрҙе күрһәткән тура мәсьәләнән айырмалы рәүештә тигеҙләмә (тигеҙләмәләр системаһы, ос шарттары) билдәләнә. К.м. физика,...
КИРҘӘ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
КИРҘӘ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Кирҙә а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 75 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 150 км алыҫлыҡта Ҡариҙел й. буйында, Павловка һыуһаҡлағысы янында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 114 кеше; 1920 — 146; 1939 — 371; 1959 — 926; 1989 — 675; 2002 — 533; 2010 — 459...
КИРБЕС ЗАВОДТАРЫ
КИРБЕС ЗАВОДТАРЫ. Башҡортостанда кирбесте сәнәғәттә етештереү 19 б. уртаһында үҫешә башлай. 1884 й. Өфө губ. миҙгелле 9 кирбес з‑ды эшләй, шуларҙың 8‑е — Өфөлә һәм 1‑һе — Стәрлетамаҡ ҡалаһында. Өфө төрмә з‑ды иң ҙур завод була, унда 1888 й. тәүге өҙлөкһөҙ эшләгән “Гофман мейесе” төҙөлә. 20 б. башында...
КИРӘМӘТ, Краснокама р‑нындағы ауыл
КИРӘМӘТ, Краснокама р‑нындағы ауыл, Яңы Бура а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 55 км һәм Нефтекама т. юл ст. К.‑Көнс. табан 48 км алыҫлыҡта Үле Танып й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 339 кеше; 1920 — 320; 1939 — 303; 1959 — 317; 1989 — 401; 2002 — 309; 2010 — 341 кеше....
КИРӘЛ, тау
КИРӘЛ, тау, Белорет р‑ны Ҡоҙғон-Әхмәр а. төньяҡҡа табан 4 км алыҫлыҡта ята. Абс. бейеклеге 1162 км, оҙонлоғо 4 км, киңлеге 1—2 км. Конус формаһында. Төньяҡ битләүе текә. Рельефында төньяҡ‑көнсығыш һәм көньяҡ армыттары, 2 түбәһе (Оло һәм Бәләкәй Кирәл) айырыла. Урта рифейҙың егәҙе свитаһы кварциттарынан...
КИРӘЕВА Найлә Әхнәф ҡыҙы
КИРӘЕВА Нәйлә Әхнәф ҡыҙы (10.11.1948, Өфө ҡ. — 25.11.2012, шунда уҡ), микробиолог, биотехнолог. Биология фәндәре докторы (1996), профессор (1998). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2006). РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2004). К.Мәргәндең ҡыҙы. БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1971)...
КИРӘЕВА Миңзада Мирғәле ҡыҙы
КИРӘЕВА Миңзада Мирғәле ҡыҙы (28.10.1948, Стәрлетамаҡ ҡ.), актриса. РФ‑тың атҡ. (1999), БАССР‑ҙың халыҡ (1991) һәм атҡ. (1977) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1983 й. алып). Ҡазан театр уч‑щеһын тамамлаған (1971; В.Г.Остропольский курсы). 1979 й. алып Стәрлетамаҡ урыҫ драма театры актрисаһы....
КИРӘЕВ Шаймөхәмәт Шаһийыһан улы
КИРӘЕВ Шаймөхәмәт Шаһийыһан улы (5.6.1922, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ҡаракөсөк а., хәҙер БР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Үрнәк а., — 26.2.1993, Үрге Өпәле ҡ.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1971). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1938 й. алып Саҡмағош р‑нының В.В.Куйбышев ис. с‑зында тракторсы булып эшләй. 1946 й. башлап СССР‑ҙың...
КИРӘЕВ Салауат Ғаяз улы
КИРӘЕВ Салауат Ғаяз улы (18.2.1955, Ишембай ҡ. — 6.4.2001, Өфө), цирк артисы, һыбайлы. БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1975). Өфө циркы эргәһендәге Башҡ. цирк студияһын тамамлағандан һуң (1973) 1994 й. тиклем Рәсәй дәүләт цирк компанияһында эшләй (Мәскәү; 1973—90 йй. Башҡ. цирк коллективы составында), 1996—98 йй....
КИРӘЕВ Рөстәм Солтангәрәй улы
КИРӘЕВ Рөстәм Солтангәрәй улы (28.6.1960, БАССР‑ҙың Әлшәй р‑ны Раевка эшселәр ҡсб), агроном. А.х. ф. д‑ры (2002), проф. (2003). БР‑ҙың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (2015). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1982) 1983 й. тиклем Әлшәй р‑нының “Яңы Раевка” с‑зы агрономы. 1986 й. алып БДАУ-ҙа: 1999—2001 йй. өлкән ғилми хеҙм‑р,...
КИРӘЕВ Олег Хөсәйен улы
КИРӘЕВ Олег Хөсәйен улы (6.2.1963, Өфө), саксофонсы. БР‑ҙың халыҡ артисы (2012). Өфө сәнғәт уч‑щеһын тамамлаған (1982; Н.А.Үтәшев класы). 1980—82 йй. һәм 1996 й. Башҡ. филармонияһы музыканты, 1985 й. алып 11‑се балалар музыка мәктәбендә уҡыта, 1986 й. — Башҡ‑н респ. муз. ансамблдәр берекмәһе музыканты,...
КИРӘЕВ Арыҫланбәк Иҙиәт улы
КИРӘЕВ Арыҫланбәк Иҙиәт улы [26.9.1908, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Түб. Тирмә а. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны) — 14.6.1952, ш. уҡ райондың Шишмә ҡсб], Соц. Хеҙмәт Геройы (1951). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1920 й. алып Өфө заводтарында, 1933 й. — Шишмә МТС‑ында эшләй: комбайнсы ярҙамсыһы, 1934 й. башлап комбайнсы....
КИРӘБЕ, Учалы р‑нындағы ауыл
КИРӘБЕ, Учалы р‑нындағы ауыл, Кирәбе а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 40 км һәм Учалы т. юл ст. Т.-Көнб. табан 32 км алыҫлыҡта Кирәбе й. (Урал й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1143 кеше; 1920 — 1899; 1939 — 1204; 1959 — 1002; 1989 — 556; 2002 — 593; 2010 — 485 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002)....
КИРАЙДТ Рудольф Иванович
КИРАЙДТ Рудольф Иванович (1.1.1939, Опочка ҡ. — 13.4.2020, Өфө ҡ.), архитектор, педагог. РФ‑тың атҡаҙанған архитекторы (1996), БАССР‑ҙың атҡаҙанған төҙөүсеһе (1981). Архитекторҙар союзы ағзаһы (1974). Мәскәү архитектура институтын тамамлаған (1968). Өфө ҡ. эшләй: 1961 й. алып “Башкиргражданпроект” институтында,...
КИПРИАНОВ Андрей Иванович
КИПРИАНОВ Андрей Иванович (16.7.1896, Харьков губ. Русские Тишки а. — 29.9.1972, Киев), химик‑органик. Украина ССР‑ы ФА академигы (1945), Украина ССР‑ы ФА‑ның вице‑президенты (1946—48 йй.). Фәнни хеҙмәттәре органик буяғыстар химияһы һәм төҫлөлөк теорияһы өлкәһендәге тикшеренеүҙәргә арналған. Цианинлы...
КИҢ МӘҒЛҮМӘТ САРАЛАРЫ
КИҢ МӘҒЛҮМӘТ САРАЛАРЫ, таралып урынлашҡан аудиториялар араһында ошо йәмғиәттең рухи ҡиммәттәрен раҫлау, кешеләрҙең баһалауына, фекерҙәренә һәм тәртибенә идеологик, сәйәси, иҡт. йәки ойоштороу йоғонтоһо яһау маҡсаттарында мәғлүмәттәрҙе системалы рәүештә таратыу саралары: ваҡытлы матбуғат, электрон гәзит...
КИНЯШОВ Михаил Александрович
КИНЯШОВ Михаил Александрович (15.9.1924, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Благовещен Заводы а., хәҙер БР‑ҙың Благовещен ҡ., — 1.6.1995, шунда уҡ), Дан орденының тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1938—42 йй. һәм 1947—84 йй. Благовещен арматура заводында эшләй. 1943 й. алып Ялан, 2‑се, 3‑сө һәм 1‑се Украина...
