Список материалов
ПЕДАГОГИК БЕЛЕМ БИРЕҮ
ПЕДАГОГИК БЕЛЕМ БИРЕҮ, педагогика өлкәһендә урта һәм юғары квалификациялы белгестәр әҙерләү системаһы. Бөтә типтағы уҡыу йорттары (ҡара: Юғары белем, Башланғыс профессиональ белем, Урта профессиональ белем, Мәғариф) өсөн пед. кадрҙар әҙерләү һәм яңынан әҙерләү б‑са бер‑береһе м‑н үҙ‑ара бәйле учреждениелар...
ПЕГОВ Виктор Николаевич
ПЕГОВ Виктор Николаевич (6.11.1938, БАССР‑ҙың Өфө р‑ны Урыҫ‑Юрмаш а. — 22.10.2018, Өфө, тыуған яғында ерләнгән), рәссам. РФ‑тың (2011) һәм БАССР‑ҙың (1988) атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре. Рәссамдар союзы ағзаһы (1970). Ҡазан художество уч‑щеһын (1962), Сыуаш пед. ин‑тын (Чебоксар, 1980) тамамлаған. 1962—2016 йй....
ПЕГОВ Валентин Алексеевич
ПЕГОВ Валентин Алексеевич (1.1.1950, БАССР‑ҙың Өфө районы Урыҫ‑Юрмаш а.), тренер. Дзюдо буйынса РСФСР‑ҙың атҡаҙанған тренеры (1987), Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2006), бөтә Союз категориялы судья (1978). БР‑ҙың атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (2000). П.Ф.Лесгафт исемендәге Ленинград...
ПЕГИШЕВ Юрий Петрович
ПЕГИШЕВ Юрий Петрович (2.1.1939, БАССР‑ҙың Бөрө р‑ны Пономарёвка а., хәҙ. Бөрө ҡ. составында, — 1.9.2005, Бөрө), Хеҙмәт Даны орд. тулы кавалеры. 1962—94 йй. “Бөрө‑1” ПМК АЙ‑нда эшләй: ташсы, 1963 й. алып бригадир, 1987 й. — мастер. П. ҡатнашлығында малсылыҡ, иген эшкәртеү комплекстары, мал аҙығы етештереү...
ПЕГАНОВ Николай Леонидович
ПЕГАНОВ Николай Леонидович (30.12.1948, Мәскәү — 30.6.2006, шунда уҡ), рәссам. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (1997). Рәссамдар союзы ағ‑ заһы (1980). 1968—70 йй. Өфө сәнғәт уч‑щеһында уҡыған (педагогтары Р.М. Нурмөхәмәтов, Э.М.Сәйетов). В.И.Суриков ис. Мәскәү художество ин‑тын тамамлағандан һуң (1977; педагогы...
ПАШКОВТАР
ПАШКОВТАР, завод хужалары. Дворяндарҙан. Билдәлеләре: Александр Ильич П. Ҡатыны Д.И.Мясникованың (ҡара: Мясниковтар) бирнәһе сифатында Белорет заводын, Верхотор заводын, Воскресенка заводын, Тирлән заводын ала. Улдары: Иван Александрович П. (1768, Мәскәү — 1828, шунда уҡ), подполковник. Белорет тау...
ПАШКОВ Сергей Афанасьевич
ПАШКОВ Сергей Афанасьевич (3.4. 1959, Новосибирск өлк. Обь ҡсб), хирург. Мед. ф. д‑ры (2005). БР‑ҙың атҡ. табибы (2007). БДМИ‑ны тамамлаған (1982). 1983 й. алып Ҡырмыҫҡалы р‑ны Прибельский участка дауаханаһында (1986 й. башлап баш табип), 1987 й. алып БДМУ‑ла (1991 й. башлап операциялар блогы һәм клиника...
ПАШКОВ Алексей Фёдорович
ПАШКОВ Алексей Фёдорович (17.3. 1920, АСБР‑ҙың Дыуан‑Ҡошсо кантоны Атау а. — 17.1.1998, Өфө), артиллерист, капитан. Советтар Союзы Геройы (1943). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Сталинград танк уч‑щеһын (1945), офицерҙар составын камиллаштырыу курстарын (1949) тамамлаған. 1940 й. алып Совет Армияһында. 1943...
ПАШКЕВИЧ Алексей Васильевич
ПАШКЕВИЧ Алексей Васильевич (24.12.1916, Петроград губернаһы Александровка ҡсб — 28.8.1967, Ленинград ҡ.), лётчик, генерал‑майор (1957). Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында һәм 1950—53 йй. Корея һуғышында ҡатнашыусы. К.Е.Ворошилов исемендәге Юғары хәрби академияны тамамлаған (Мәскәү ҡ., 1955)....
ПАШИРОВ Валентин Дмитриевич
ПАШИРОВ Валентин Дмитриевич (21.8.1924, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Топорнино а., хәҙ. БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Кушнаренко а., — 6.11.1943, Украина ССР‑ының Хотив а. ерләнгән), танкист, лейтенант. Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ҡазан хәрби танк уч‑щеһын тамамлаған (1943). 1941 й. алып...
ПАШИН Сергей Тимофеевич
ПАШИН Сергей Тимофеевич [11.6.1946, БАССР‑ҙың Йәрмәкәй р‑ны Приют ҡсб (БР‑ҙың Бәләбәй р‑ны)], тау инженеры. Иҡт. ф. д‑ры (2001), проф. (2005). БР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (2004), РФ яғыулыҡ‑энергетика комплексының почётлы хеҙм‑ре (2000), РФ‑тың почётлы төҙөүсеһе (2001). ӨНИ‑не тамамлаған (1975). 1968 й. алып...
ПАЦКОВ Юрий Алексеевич
ПАЦКОВ Юрий Алексеевич (13.4. 1934, БАССР‑ҙың Дәүләкән р‑ны Раев а. — 31.5.2001, Өфө), архитектор. БАССР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1979). Архитекторҙар союзы ағзаһы (1964). Мәскәү архитектура ин‑тын тамамлаған (1958). 1961 й. алып “Башкиргражданпроект” ин‑ты архитекторы, 1966—86 йй. баш архитекторы, 1989...
ПАХОМОВ Николай Александрович
ПАХОМОВ Николай Александрович (22.3.1937, Өфө), рәссам. Рәссамдар союзы ағзаһы (1995). Өфө сәнғәт уч‑щеһын тамамлаған (1966; педагогтары А.М.Кудрявцев, Я.М.Плотников). 1967 й. алып Башҡ‑н ижади‑производство комб‑ты рәссамы, 1992 й. — БДХМ‑дың өлкән ғилми хеҙм‑ре, 1993—2002 йй. А.Э.Тюлькиндың йорт‑музейы...
ПАХАРЬ, Бәләбәй р-нындағы ауыл
ПАХАРЬ, П я т и л е т к а, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Донской а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 22 км һәм Аксаков т. юл ст. Көнс. табан 10 км алыҫлыҡта Һалҡыншишмә й. (Өҫән й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 327 кеше; 1959 — 226; 1989 — 450; 2002 — 377; 2010 — 414 кеше. Татарҙар, урыҫтар йәшәй...
ПАУЭРЛИФТИНГ
ПАУЭРЛИФТИНГ (ингл. powerlifting), спорт төрө, көс талап итә торған өсбәйге, яурында штанга м‑н приседание эшләүҙе, эскәмйәлә ятып штанга күтәреүҙе, стан тартыуҙы (штанганы түшәмәнән айырыу) үҙ эсенә ала. Башҡортостанда 20 б. 80‑се йй. башынан атлетик гимнастика булараҡүҫешә. 1986 й. ӨАИ (Б.Г.Лукьянов...
ПАУТОВА Елена Осиповна
ПАУТОВА Елена Осиповна (22.1.1986, Сочи ҡ.), спортсы. Еңел атлетика буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған спорт мастеры (2004). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (2005). Башҡортостан физик культура институтын тамамлаған (2012). 2001 й. алып БР‑ҙың Спорт әҙерлеге үҙәге өсөн сығыш яһай (Өфө ҡ.; тренеры П.З.Буйлов). Паралимпия...
ПАТРИНИЯ
ПАТРИНИЯ (Patrinia), бесәй үләне һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 20 төрө билдәле, башлыса Көньяҡ‑Көнсығыш Азияла таралған. Башҡортостанда себер П. үҫә. Бесәй үләне еҫе сыҡҡан күп йыллыҡ үлән. Һабағының бейеклеге 5–20 см, япраҡһыҙ йәки 1 пар япраҡлы, төҙ, ике рәт оҙон төктәре бар. Тамыр...
ПАТРАКОВ Александр Фёдорович
ПАТРАКОВ Александр Фёдорович [3.7.1910, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Нөгөш а. (БР‑ҙың Балаҡатай р‑ны) — 15.7.1943, Курск өлк. Степановка а.], сапёр, кесе лейтенант. Советтар Союзы Геройы (1943). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1930 й. алып Балаҡатай р‑нының “Пахарь” к‑зында, 1935 й. — Алағуз с‑зында, 1937 й....
ПАТОЛОГИК ФИЗИОЛОГИЯ
ПАТОЛОГИК ФИЗИОЛОГИЯ, кеше һәм хайуан организмында ауырыу билдәләре булған процестарҙың барлыҡҡа килеүе, барышы, аҙағы һәм компенсатор‑яраҡлашыу реакциялары законлыҡтарын өйрәнгән медицина һәм ветеринария өлкәһе.
Кеше П.ф. Башҡортостанда кешенең П.ф. проблемалары б‑са фәнни тикшеренеүҙәр 1934 й. БДМИ‑ла...
ПАТОЛОГИК АНАТОМИЯ
ПАТОЛОГИК АНАТОМИЯ, п а т о м о р ф о л о г и я, морфологик, башлыса микроскопик тикшереү ысулдары ярҙамында кеше һәм хайуандар организмының күҙәнәктәрендә һәм туҡымаларында барған ауырыуҙарҙы һәм патологик процестарҙы өйрәнгән фән.
Кеше П.а. Республикала П.а. б‑са тикшеренеүҙәр 1934 й. БДМИ‑ла (ҡара:...
