Список материалов
СӘҒҘӘТКИРӘЕВА Миңлегөл Байғужа ҡыҙы
СӘҒҘӘТКИРӘЕВА Миңлегөл Байғужа ҡыҙы (10.5.1946, БАССР‑ҙың Әлшәй р‑ны Ҡыпсаҡ‑Асҡар а.), физик. Физика‑матем. ф. д‑ры (2005). БР‑ҙың атҡ. халыҡ мәғарифы хеҙм‑ре (2006). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1968) 1978 й. тиклем һәм 1984– 2012 йй. шунда уҡ эшләй: 1986 й. башлап лаб. мөдире, 2000 й. – өлкән ғилми хеҙм‑р;...
СӘҒӘТ БҮЛКӘТЕ
СӘҒӘТ БҮЛКӘТЕ, бөтә өлкәләрҙә бер бүлкәт сәғәте ҡабул ителгән геогр. зона. Ер йөҙө шартлы рәүештә 15° оҙонлоҡ киңлегендәге 24 һыҙатҡа (0-дән алып 23‑кә тиклем) бүленгән. Сиктәш бүлкәттәге ваҡыт 1 сәғәткә айырыла. Иҫәпләү нуленсе бүлкәттән көнсығышҡа табан алып барыла. Башланғыс бүлкәт Гринвич обсерваторияһы...
СӘҒӘҘИЕВ Һиҙиәт Сибәғәт улы
СӘҒӘҘИЕВ Һиҙиәт Сибәғәт улы [1887, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Тирмәнйылға а., хәҙ. Ишембай ҡ. эсендә, – 9.10.1937, Мәскәү], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре, дәүләт эшмәкәре. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. “Мөхәммәҙиә” мәҙрәсәһен (1911, Ҡазан), Я.М.Свердлов ис. Коммунистик ун‑тты (1919, Мәскәү), Ҡазан...
САЯПОВА Алһыу Рәфҡәт ҡыҙы
САЯПОВА Алһыу Рәфҡәт ҡыҙы (10.4.1952, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Байғужа а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (2001), проф. (2004). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1973) 1976 й. тиклем һәм 1980 й. алып СССР ФА БФ‑та эшләй, 1992 й. — БР Иҡтисад министрлығының баш белгесе, 1995 й. башлап БДУ‑ла (2002 й. алып иҡтисадты прогнозлауҙың...
САЯПОВ Тимер Шәймөхәмәт улы
САЯПОВ Тимер Шәймөхәмәт улы [31.3.1914, Өфө губернаһы Бөрө өйәҙе Үрге Ҡарыш а. (БР‑ҙың Балтас районы) — 17.7.2011, Өфө ҡ.], тарихсы, совет партия-дәүләт эшмәкәре. Тарих фәндәре кандидаты (1969). РСФСР‑ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1975). Журналистар союзы ағзаһы (1965). К.А.Тимирязев исемендәге...
САЯПОВ Тимер Шаймөхәмәт улы
САЯПОВ Тимер Шәймөхәмәт улы [31.3.1914, Өфө губернаһы Бөрө өйәҙе Үрге Ҡарыш а. (БР‑ҙың Балтас районы) — 17.7.2011, Өфө ҡ.], тарихсы, совет партия-дәүләт эшмәкәре. Тарих фәндәре кандидаты (1969). РСФСР‑ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1975). Журналистар союзы ағзаһы (1965). К.А.Тимирязев исемендәге...
САЯПОВ Ришат Сәлим улы
САЯПОВ Ришат Сәлим улы (5.1. 1963, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Яңауыл ҡсб, хәҙ. Яңауыл ҡ.), тренер. Пед. ф. канд. (2007). Кикбоксинг б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (1995), бокс б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры (1985). БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (2000). ӨАИ‑ны (1985), Силәбе физик культура ин‑тын (1993) тамамлаған....
САЯПОВ Искәндәр Әғзәм улы
САЯПОВ Искәндәр Әғзәм улы (15.9. 1934, БАССР‑ҙың Борай р‑ны Шишмә- Борай а. — 8.7.2008, Өфө), сценограф. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (1994). Рәссамдар союзы ағзаһы (1980). Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1967; педагогтары А.М.Кудрявцев, Л.В.Кузнецов), ӨДСИ‑не (1978; М.Н.Арыҫланов, Р.М.Нурмөхәмәтов) тамамлаған. 1958—62...
САХНО Зинаида Андреевна
САХНО Зинаида Андреевна (18.9. 1938, БАССР‑ҙың Әлшәй р‑ны Николаевка а. — 7.2.2008, Өфө), театр рәссамы. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1977). Театр эшмәкәрҙәре союзы (1977), Рәссамдар союзы (1980) ағзаһы. Өфө сәнғәт уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1960; М.М.Цинман класы) Октябрьский ҡ. 1‑се музыка мәктәбендә,...
САХАРОЗА
САХАРОЗА, ҡамыш йәки сөгөлдөр шәкәре, иң мөһим дисахаридтарҙың береһе; үҫемлектәрҙең резервтағы матдәһе. Фотосинтез барышында барлыҡҡа килә, япраҡта, һабаҡта, тамырҙа, сәскәлә, емештә туплана. Төҫһөҙ кристалдар (15 төрө билдәле, формаһы кристаллашыу процесының шарттарына бәйле), һыуҙа яҡшы эрей, поляр...
САХАРОВ Владимир Викторович
САХАРОВВладимир Викторович (20.5.1853 — 1920 й. авг., Таврия губ. Карасубазар ҡ.), дәүләт эшмәкәре. Кавалериянан генерал (1908). Дворяндарҙан. 1877—78 йй. рус‑төрөк һуғышында, 1899—1901 йй. Ҡытайҙа Ихэтуань ихтилалын баҫтырыуҙа, 1904—05 йй. рус‑япон, Беренсе донъя һуғыштарында ҡатнашыусы. Ген. штабтың...
САХАЙ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
САХАЙ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Сахай а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 18 км һәм Ҡарлыман т. юл ст. Көнс. табан 3 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 956 кеше; 1920 — 1386; 1939 — 1711; 1959 — 1266; 1989 — 1317; 2002 — 1390; 2010 — 1615 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп,...
САХАЙ ҠӘБЕРЛЕГЕ
САХАЙ ҠӘБЕРЛЕГЕ, б.э. 8—9 бб. археологик ҡомартҡыһы. Ҡырмыҫҡалы р‑ны Сахай а. терр‑яһында Ағиҙел й. һул ярында һыу баҫмай торған киртләстә урынлашҡан. 1964 й. М.З.Ғәҙелгәрәев тарафынан асыла һәм 1967 й. И.Б.Васильев м‑н өйрәнелә. 2 ҡәбер тикшерелгән. Мәйеттәр ҡәбер соҡорҙарында (тәрәнлеге 0,5— 0,55...
САФУАНОВА Гүзәл Шағбан ҡыҙы
САФУАНОВА Гүзәл Шағбан ҡыҙы (19.9.1960, Сибай ҡ.), терапевт. Медицина фәндәре докторы (2004), профессор (2007). БР‑ҙың атҡаҙанған табибы (2010), БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2005). БДМИ‑ны тамамлаған (1983), 1990 й. алып БДМУ‑ның өҫтәмә профессиональ белем биреү институтында уҡыта: 2013 й. башлап...
САФУАНОВА Гүзәл Шағбан ҡыҙы
САФУАНОВА Гүзәл Шағбан ҡыҙы (19.9.1960, Сибай ҡ.), терапевт. Медицина фәндәре докторы (2004), профессор (2007). БР‑ҙың атҡаҙанған табибы (2010), БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2005). БДМИ‑ны тамамлаған (1983), 1990 й. алып БДМУ‑ның өҫтәмә профессиональ белем биреү институтында уҡыта: 2013 й. башлап...
САФУАНОВ Суфиян Ғаяз улы
САФУАНОВ Суфиян Ғаяз улы (2.10. 1931, БАССР‑ҙың Туймазы р‑ны Бикмәт а. — 30.11.2009, Өфө, тыуған яғында ерләнгән), әҙәбиәт белгесе, тәнҡитсе. Филол. ф. канд. (1962). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1981). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1963). Ҡазан пед. ин‑тын тамамлаған (1954). 1957 й. алып ТТӘИ‑лә (1964 й....
САФРОНОВ Анатолий Александрович
САФРОНОВ Анатолий Александрович (9.12.1959, Ырымбур өлк. Саратовка а.), лётчик, ген.‑майор (2006). Рәсәй Федерацияһы Геройы (2000). Иҡт. ф. канд. (2006). Рәсәй Федерацияһының атҡ. хәрби лётчигы (2003). Афғанстанда (1988—89 йй.), Чечняла (1994—96 йй. һәм 1999—2001 йй.) хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы....
САФОНОВ Вадим Евгеньевич
САФОНОВ Вадим Евгеньевич (4.3.1969, Өфө ҡ.), спортсы. Дзюдо буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2004). Мәскәү технология институтының Өфө филиалын тамамлаған (1992). “Спартак” ирекле спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.А.Пегов). РСФСР чемпионатының көмөш призёры (1991), Донъя кубогының...
САФОНОВ Вадим Евгеньевич
САФОНОВ Вадим Евгеньевич (4.3.1969, Өфө ҡ.), спортсы. Дзюдо буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2004). Мәскәү технология институтының Өфө филиалын тамамлаған (1992). “Спартак” ирекле спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.А.Пегов). РСФСР чемпионатының көмөш призёры (1991), Донъя кубогының...
САФОНОВ Анатолий Георгиевич
САФОНОВАнатолий Георгиевич [20.9.1919, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Суртан а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 24.6.1944, Белорус ССР‑ының Близнецы а. ерләнгән], өлкән лейтенант. Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Сик буйы уч‑щеһын тамамлаған (1941). 1939 й. алып Ҡыҙыл Армияла. 1941 й. башлап...
