Список материалов
ЯЛҒАН САЯНДАР
ЯЛҒАН САЯНДАР (Pseudoscorpiones), үрмәксе һымаҡтар класы. Яҡынса 2000 төрө билдәле, киң таралған. БР‑ҙа китап ялған саяны табылған. Кәүҙәһенең оҙонлоғо 1—7 мм, 6 пар аяҡлы баш‑күкрәктән...
ЯЛКАЙН (Ялкаев) Яныш Ялкаевич
ЯЛКАЙН (Ялкаев) Яныш Ялкаевич [25.10.1906, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Сурай а. (БР‑ҙың Мишкә р‑ны) – 17.9.1938, Мәскәү], яҙыусы. МДУ‑ны тамамлаған (1934). Мари өлкә тыуған яҡты өйрәнеү музейында...
ЯЛМАН, е р ҡ у я н ы
ЯЛМАН, е р ҡ у я н ы (Allactaga major), кимереүселәр отрядының ялман һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған имеҙеүсе. Күбеһенсә Ҡаҙағстандың, Себер көньяғының, Европа көньяҡкөнсығышының...
ЯЛМАУЫҘ
ЯЛМАУЫҘ, башҡорт мифологияһында яуыз иблес. Әкиәттәрҙә(“Ҡараса батыр”, “Алтындуға батыр”) 7, 9 һәм 12 башлы йыланға йәки аждаһаға оҡшаш зат, ағастарын үҙе ултыртҡан...
ЯЛСЫ
ЯЛСЫ, 12—18 бб. башҡорт йәмғиәтенең социаль структураһында бойондороҡло халыҡ категорияһы. Үҙ хужалығы булмаған башҡорт аҫабалары Я. булып киткән. Байҙарға йышыраҡ...
ЯЛСЫ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Иртөбәк а/с ҡарай
ЯЛСЫ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Иртөбәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 24 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 65 км алыҫлыҡта 1‑се Мрәүешле й. (Ағиҙел й. басс.) буйында...
ЯЛСЫ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Ялсы а/с үҙәге
ЯЛСЫ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Ялсы а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 52 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 30 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900...
ЯЛСЫҒОЛ Тажетдин әл‑Башҡорди
ЯЛСЫҒОЛ Тажетдин әл‑Башҡорди [яҡынса 1767—68 — 26.6.1838, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Имәнлебаш а. (ТР‑ҙың Зәй р‑ны)], башҡорт суфый шағиры. Әл‑Башҡорди псевдонимы м‑н Я. “Рисаләи...
ЯЛСЫҒОЛ”, башҡорт халыҡ йыры
“ЯЛСЫҒОЛ”, башҡорт халыҡ йыры, ҡыҫҡа көй. Тәүге тапҡыр йырҙың көйөн 1939 й. Л.Н.Лебединский И.Ш.Дилмөхәмәтовтан (ҡара: Дилмөхәмәтовтар) яҙып ала, Ғ.З. Сөләймәнов яҙмаһында...
ЯЛСЫҠАЙ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
ЯЛСЫҠАЙ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Таймаҫ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 27 км һәм Күмертау т. юл ст. Көнб. табан 20 км алыҫлыҡта Шайтан й. (Оло Юшатыр й. басс.) буйында...
ЯЛТЫР ГАМАТОКАУЛИС
ЯЛТЫР ГАМАТОКАУЛИС (Hamatocaulis vernicosus), мүк һымаҡтар төрө. Йәшел йәки көрән төҫтәге ҙур ялтыр кәҫлектәр барлыҡҡа килтергән күп йыллыҡ ике өйлө япраҡ һабаҡлы мүк. Һабағы 5—15 см...
ЯЛЫҠ БЕЙ
ЯЛЫҠ БЕЙ, башҡорт ҡәбиләләренең береһе булған һарт ырыуы башлығы. 1391 й. Я.б. көнбайыш башҡорттарҙың Аҡһаҡ Тимергәҡаршы көрәшенә етәкселек итә. “Һуңғы һартай” башҡорт...
ЯМАҘЫ УРТА МӘКТӘБЕ
ЯМАҘЫ УРТА МӘКТӘБЕ, Яңауыл р‑нында урынлашҡан. 1907 й. мәҙрәсәбулараҡ асыла, 1918 й. алып 1‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1930 й. — А.С.Бубнов ис. колхозсы йәштәр мәктәбе,...
ЯМАҘЫ, Яңауыл р‑нындағы ауыл
ЯМАҘЫ, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Ямаҙы а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст.
К.‑Көнс. табан 32 км алыҫлыҡта Урман Гәрә й. (Гәрәй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан....
ЯМАЕВА Лариса Әсхәт ҡыҙы
ЯМАЕВА Лариса Әсхәт ҡыҙы (7.11.1955, Улан‑Удэ), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2004). БДУ‑ны тамамлаған (1979). 1974—2003 йй. (өҙөклөктәр м‑н) ТТӘИ‑лә эшләй (1994 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р)....
ЯМАЕВА Маһира Сәйҙел ҡыҙы
ЯМАЕВА Маһира Сәйҙел ҡыҙы [15.7.1918, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе (БР‑ҙың Нуриман р‑ны) Иҫке Исай а. — 16.12.2003, Өфө], балет артисы. Башҡорт театр‑художество уч‑щеһын тамамлағандан...
ЯМАҠАЙ, Благовар р‑нындағы ауыл
ЯМАҠАЙ, Благовар р‑нындағы ауыл, Ямаҡай а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 17 км һәм Благовар т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 18 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. – 175 кеше;...
ЯМАЛЕЕВА Анна Александровна
ЯМАЛЕЕВА Анна Александровна (12.8.1944, БАССР‑ҙың Баҡалы р‑ны Бозор а.), биохимик. Биол. ф. д‑ры (2002), проф. (2002). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2006). БДУ‑ны...
ЯМАЛЕТДИН Мәүлит
ЯМАЛЕТДИН Мәүлит (ысын исеме Ямалетдинов Мәүлитбай Байгилде улы; 5.3.1947, БАССР‑ҙың Учалы районы Аһылай а. — 8.11.2020, Учалы ҡ.), яҙыусы, ҡурайсы. БР‑ҙың атҡаҙанған сәнғәт...
ЯМАЛЕТДИНОВ Ильис Миңлеәхмәт улы
ЯМАЛЕТДИНОВ Ильис Миңлеәхмәт улы (17.11.1936, БАССР‑ҙың Дәүләкән районы Дәүләкән эшселәр ҡсб, хәҙер Дәүләкән ҡ., — 23.2.2022, Өфө ҡ., тыуған ауылында ерләнгән), рәссам. БАССР‑ҙың...
