Список материалов
ЯУЫШЕВТАР
ЯУЫШЕВТАР, сауҙагәрҙәр, сәнәғәтселәр, йәмәғәт эшмәкәрҙәре. Ҡазан губернаһы мишәрҙәренән (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, татарҙарынан). 18 б. 2‑се ярт. — 19 б. 1‑се ярт. Башҡортостанға...
ЯУЫН, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл
ЯУЫН, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл, Ибрай а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 29 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 72 км алыҫлыҡта Әй й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й....
ЯУЫМБАЙ, Бөрйән р‑нындағы ауыл
ЯУЫМБАЙ, Бөрйән р‑нындағы ауыл, Байназар а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 37 км һәм Белорет т. юл ст. К.‑Көнб. табан 115 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 232 кеше;...
ЯУЫМ‑ТӨШӨМ,
ЯУЫМ‑ТӨШӨМ, болоттан яуған йәки һауала булған һыу парының конденсацияһы һөҙөмтәһендә ер өҫтөндә һәм ер өҫтө әйберҙәрендә барлыҡҡа килгән шыйыҡ һәм ҡаты хәлдәге һыу....
ЯУГИЛДЕ, С а м ы ш, Ғафури р‑нындағы ауыл
ЯУГИЛДЕ, С а м ы ш, Ғафури р‑нындағы ауыл, Бурлы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 34 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 53 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 297 кеше; 1920 —...
ЯУГИЛДЕ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
ЯУГИЛДЕ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Яугилде а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 34 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 75 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. —...
ЯУБҮЛӘК, Асҡын р‑нындағы ауыл
ЯУБҮЛӘК, Асҡын р‑нындағы ауыл, Яубүләк а/с үҙәге. Район үҙәгенән Көнб. 12 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 121 км алыҫлыҡта Асҡыш й. (Өфө й. басс.) буйында...
ЯУБАЗЫ, Оло Яубазы, йылға
ЯУБАЗЫ, Оло Яубазы, йылға, Ағиҙел й. һул ҡушылдығы. Дүртөйлө р‑ны Урманаҫты а. көньяҡ‑көнбайышҡа табан 1 км алыҫлыҡта башлана. Дүртөйлө һәм Бөрө р‑ндары буйлап көньяҡ‑көнбайыштан...
ЯУАПТАРҘЫ СТАБИЛЛӘШТЕРЕҮ
ЯУАПТАРҘЫ СТАБИЛЛӘШТЕРЕҮ, мәсьәләләрҙең яуабын даими ҡиммәткә яҡынайтыу. Диффузия процестарын тикшергәндә, мәҫ., ер аҫты һыуҙарындағы ағыулы матдәләр концентрацияһын...
ЯТАҒАН
ЯТАҒАН, я т а ғ а, сиртеп уйнай торған ҡыллы башҡорт халыҡ музыка ҡоралы. Бер аҙ ҡабарынҡы декаһы булған яҫы ҡумта формалы ағас корпустан ғибәрәт, дека буйлап һуҙылған...
ЯҪЫ ТАУЛЫҠ
ЯҪЫ ТАУЛЫҠ, ер йөҙө участкаһы, бейеклеге 500 м ашыу булған ҙур ҡалҡыулыҡтан ғибәрәт, горизонталь ятҡан йәки насар урынлашҡан ҡатламдарҙан тора, улар араһында ашалыуға...
ЯҪЫ ТАБАНЛЫЛЫҠ
ЯҪЫ ТАБАНЛЫЛЫҠ, табан деформацияһы, уға табан көмбәҙенең ныҡ түбәнәйеүе, терәк һәм рессор функциялары боҙолоуы хас. Буй, арҡыры, ҡатнаш, тыумыштан булған (табандың урта...
ЯҪЫ ҠОРТТАР
ЯҪЫ ҠОРТТАР (Plathelminthes), ябай төҙөлөшлө селәүсендәр тибы. 9 класы, 15‑кә яҡын төрө билдәле, бөтә Ер шары буйлап таралған. Башҡортостанда бер нисә йөҙ төрө осрай. Оҙонлоғо...
ЯҪМЫҠ БОРСАҠ
ЯҪМЫҠ БОРСАҠ (Lens), ҡуҙаҡлылар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. 5 төрө билдәле (шуларҙың 4‑әүһе ҡырағай); Урта диңгеҙ буйында, Кесе һәм Урта Азияла, Кавказ аръяғында...
ЯСЫРҘАР
ЯСЫРҘАР (төркисә äsir — әсир, ҡол), 12—18 бб. башҡорт йәмғиәтенең социаль структураһында ҡолдарға тиңләштерелгән бойондороҡло халыҡ категорияһы. Уларҙы күрше ҡәбиләләргә...
ЯСМАН Яков Борисович
ЯСМАН Яков Борисович (8.9.1942, Өфө), химик. Химия ф. д‑ры (1998). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1965) Өфө синтетик спирт з‑дында инженер, тәжрибә‑тикшеренеү цехы начальнигы. 1968 й....
ЯСИН, Мәсетле р‑нындағы ауыл
ЯСИН, Мәсетле р‑нындағы ауыл, Яңы Мишәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 37 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 89 км алыҫлыҡта Әй й. буйында урынлашҡан. Халҡы:...
ЯРЫШЕВ Фәйзрахман Абдрахман улы
ЯРЫШЕВ Фәйзрахман Абдрахман улы [28.7.1941, БАССР‑ҙың Йомағужа р‑ны Апас а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) — 8.2.2005, Өфө], режиссёр. БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1998). Өфө сәнғәт уч‑щеһын...
ЯРЫМТЫҠ
ЯРЫМТЫҠ, башҡорт мифологияһында яуыз йән эйәһе. Я. т‑да хөрәфәти хикәйәләр башлыса төньяҡ һәм төньяҡ‑көнбайыш башҡорттарында осрай. Ҡайһы бер күҙаллауҙар б‑са, бер...
ЯРЫ ҠАНАТЛЫЛАР
ЯРЫ ҠАНАТЛЫЛАР (Hymenoptera), бөжәктәр отряды. 100 меңдән ашыу төрө билдәле; Башҡортостанда яҡынса 1000 төрө осрай. Ҡорһаҡ, ауыҙ аппараты һ.б. төҙөлөшө үҙенсәлектәре буйынса...
