Список материалов
ФОМИЧЁВ, Өфө р‑нындағы ауыл
ФОМИЧЁВ, Өфө р‑нындағы ауыл, Булгаков а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 36 км һәм Өршәк т. юл ст. К.-Көнс. табан 21 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 160 кеше; 1920 — 236; 1939 — 449;...
ФОНДТАР
ФОНДТАР, 1) билдәле маҡсаттарға тәғәйенләнгән аҡса йәки матди средстволар; 2) ағзалары булмаған коммерцияға ҡарамаған ойошмалар (ҡара: Йәмәғәт фонды).
Макроиҡтисади...
ФОНЕТИКА
ФОНЕТИКА (гр. phōnētikós — өнлө, тауышлы), телдең өн системаһын өйрәнгән тел ғилеме бүлеге. Ф. телдең тәғәйенләнешен, телмәр аппараты ағзаларының эшен, өндәр яһалышының...
ФОРМАЛЬДЕГИД ЫҪМАЛАЛАРЫ
ФОРМАЛЬДЕГИД ЫҪМАЛАЛАРЫ, формальдегид нигеҙендәге олигомер продукттар. Икенсе компонент тибына бәйле амин-(амид)‑, (анилин‑, гуанамин‑, дициандиамид‑, меламин‑,...
ФОСФОГИПС
ФОСФОГИПС, дигидрат ысулы м‑н етештерелгән экстракцион фосфор кислотаһы ҡалдығы. Апатиттар һәм фосфориттарҙы тарҡалмаған фосфаттар, фосфор к‑таһы, балсыҡлы һәм...
ФОСФОР
ФОСФОР (Phosphorus), P, Д.И. Менделеев периодик системаһының V төркөм химик элементы. Тотороҡло изотобыбар. Тәбиғәттә фосфаттар сифатында осрай (200‑гә яҡын минерал). Аҡ, ҡыҙыл...
ФОСФОР КИСЛОТАЛАРЫ
ФОСФОР КИСЛОТАЛАРЫ, +1-ҙән алып +5‑кә тиклем окисланған дәрәжәле фосфорҙың кислородлы к‑талары. XYP(O) OH (X, Y — кислород, фосфор, водород атомдары йәки органик радикал)...
ФОСФОРИТТАР
ФОСФОРИТТАР, 10%‑тан ашыу апатит төркөмө фосфаттарынан торған экзоген тау тоҡомдары. Составына балсыҡлы, саҡматашлы, карбонатлы материалдарҙың ҡушылмалары, глауконит,...
ФОСФОРЛЫ АШЛАМАЛАР
ФОСФОРЛЫ АШЛАМАЛАР, үҫемлектәрҙе туҡландырыу өсөн фосфор сығанағы булараҡ ҡулланылған органик һәм минераль берләшмәләр. Ф.а. етештереү өсөн башланғыс сеймал — апатиттар...
ФОСФОРОРГАНИК БЕРЛӘШМӘЛӘР
ФОСФОРОРГАНИК БЕРЛӘШМӘЛӘР, фосфор атомы туранан‑тура углерод атомы йәки гетероатом (азот, кислород, көкөрт һ.б.) аша бәйләнгән органик берләшмәләр. Тере организмдарҙа...
ФОТОРӘССАМДАР СОЮЗЫ
ФОТОРӘССАМДАР СОЮЗЫ, БР‑ҙағы ижади берекмә. 1992 й. Өфөлә ойошторола. Төп маҡсаттары һәм бурыстары — БР‑ҙа фото сәнғәте үҫешенә, уның художество‑эстетик потенциалын,...
ФОТОРЕДУКЦИЯЛАУСЫ ПЛЁНКАЛАР
ФОТОРЕДУКЦИЯЛАУСЫ ПЛЁНКАЛАР, УФ‑нурланышты инфраҡыҙылға әйләндереү өсөн люминофорлы полимер плёнкалар (ҡара: Полимерҙарға химикат‑өҫтәмәләр, Люминесценция). Фотосинтез...
ФОТОСӘНҒӘТ
ФОТОСӘНҒӘТ, әҫәрҙәре фотоға төшөрөү юлы м‑н ижад ителгән художестволы ижад төрө. Ф. документаль һәм ҡулланма (плакатта, китап графикаһында, рекламала һ.б. ҡулланыла),...
ФОТОХИМИЯ
ФОТОХИМИЯ, химияның матдәләрҙең яҡын УФ (яҡынса 100—400 нм) һәм инфраҡыҙыл (0,8—1,5 мкм), күренгән (400—800 нм) нурҙарҙы йотҡандағы әүерелеүҙәрен өйрәнгән бүлеге. Оптика, фотофизика,...
ФРАГМИДИУМ
ФРАГМИДИУМ (Phragmidium), тут бәшмәктәре заты. Яҡынса 60 төрө билдәле, киң таралған. Башҡортостанда бер нисә тиҫтә төрө бар. Роза һымаҡтарҙың бер хужалы паразиттары. Пикниялары...
ФРАЗЕОЛОГИЯ
ФРАЗЕОЛОГИЯ (гр. phrásis, эйәлек килештә phraseos — әйтем һәм ...логия), 1) телдең хәҙ. торошондағы һәм тарихи үҫешендәге фразеологик составын өйрәнгән тел ғилеме бүлеге. Фразеологизмдарҙың...
ФРАНКЕНИЯ
ФРАНКЕНИЯ (Frankenia), франкения һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 80 төрө билдәле, башлыса Ер шарының уртаса һәм субтропик бүлкәттәренең сүллек өлкәләрендә...
ФРАНС ЯРУСЫ
ФРАНС ЯРУСЫ, девондың өҫкө бүлегенең аҫҡы бүлексәһе. Живе ярусында ята, фамен ярусы м‑н ҡаплана. Фран а. (Бельгия) янында Ж.Омалиус д’Аллуа тарафынан айырып күрһәтелә...
ФРАНЦЕВИЧ Иван Никитович
ФРАНЦЕВИЧ Иван Никитович (3.8. 1905, Полтава ҡ. — 14.2.1985, Киев), физик‑химик, материалдарҙы өйрәнеүсе. Украина ССР‑ы ФА акад. (1961). Химия ф. д‑ры (1961). Соц. Хеҙмәт Геройы (1969)....
ФРАНЦИЯ
ФРАНЦИЯ, Ф р а н ц и я Р е с п у б л и к а һ ы, Көнбайыш Европалағы дәүләт. Майҙаны — 551,5 мең км2. Баш ҡалаһы — Париж. Дәүләт башлығы — президент. Халҡы — 66,4 млн кеше (2014), 94%‑ы...
