Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ҒӘҘЕЛШИН Хәмит Ғабдулла улы

ҒӘҘЕЛШИН Хәмит Ғабдулла улы [10.7.1923, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Айыт а. (БР‑ҙың Бишбүләк р‑ны) — 10.1.1999, Бишкәк], элемтәсе, полковник. Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. С.М.Будённый ис. Хәрби элемтә акад. тамамлаған (Ленинград, 1952). 1941 й. алып Совет Армияһында. Окт. башлап...

ҒӘҘЕЛШИН Рөстәм Рәшит улы

ҒӘҘЕЛШИН Рөстәм Рәшит улы (14.4. 1955, Өфө), математик. Физика-матем. ф. д-ры (1994), проф. (1999). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2006), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм-ре (2005). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1977) Иҫәпләү үҙәге булған Математика ин‑тында эшләй (1995 й. алып төп ғилми хеҙм‑р)....

ҒӘҘЕЛШИН Кәшфелғилем Фәйрүша улы

ҒӘҘЕЛШИН Кәшфелғилем Фәйруша улы [3.8.1918, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Әкәнәй а. (БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны) — 8.11.2017, Өфө], режиссёр. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1973). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1951). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Башҡорт театр‑художество уч‑щеһын (1938; Х.Бохарский курсы), А.Н.Островский...

ҒӘҘЕЛША

ҒӘҘЕЛША, И б р а һ и м, Т ө й ә л ә ҫ, шарлауыҡ, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Баймаҡ р‑ны Абҙаҡ а. көньяҡ-көнбайышҡа табан 4 км алыҫлыҡта Ирәндек һырты армыттарында Төйәләҫ й. (Урал й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Һикәлтәһе 15 м ашыу бейеклектә, өс баҫҡыслы: 1‑се баҫҡысы һөҙәк (1,2 м бейеклектә), һыу...

ҒӘҘЕЛГӘРӘЙ, Бөрйән р-нындағы ауыл

ҒӘҘЕЛГӘРӘЙ, Бөрйән р-нындағы ауыл, Кейекбай а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 32 км һәм Белорет т. юл ст. К.‑Көнб. табан 175 км алыҫлыҡта Шүлгән й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында, Алтын Солоҡ заказнигы терр‑яһында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 354 кеше; 1920 — 447; 1939 — 150; 1959 — 129; 1989 — 403; 2002...

ҒӘҘЕЛБАЙ, Баймаҡ р‑нындағы ауыл

ҒӘҘЕЛБАЙ, Баймаҡ р‑нындағы ауыл, 1‑се Этҡол а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 28 км һәм Сибай т. юл ст. К.‑Көнб. табан 73 км алыҫлыҡта Батҡаҡлы й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 215 кеше; 1920 — 498; 1939 — 265; 1959 — 295; 1989 — 330; 2002 — 347; 2010 — 309 кеше. Башҡорттар...

ҒӘБИТОВ Хәбибулла Ғәбделҡаһир улы

  ҒӘБИТОВ Хәбибулла Ғәбделҡаһир улы [1886 й. майы, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Әбделкәрим а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 14.4.1938, Төньяҡ- көнсығыш хеҙмәт м‑н төҙәтеү лагеры, Алыҫ Көнсығыш крайы Магадан ҡсб], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре, шағир, телсе, фольклорсы. “Рәсүлиә”, “Ғәлиә” мәҙрәсәләрендә уҡый...

ҒӘБИТОВ Фәтих Ғәбит улы

ҒӘБИТОВ Фәтих Ғәбит улы [15.3. 1910, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Аҙналы а. (БР‑ҙың Белорет р‑ны) — 8.9.1990, шунда уҡ], халыҡ бейеүҙәрен башҡарыусы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1923 й. алып Белорет р‑нында эшләй: 1939—41 йй. “Боғанаҡ” к‑зы бригадиры, 1946—51 йй. рәйесе; 1941 й. — “Яҡтылыҡ” к‑зы, 1942...

ҒӘБИТОВ Риф Фәтих улы

ҒӘБИТОВ Риф Фәтих улы (5.12.1952, БАССР‑ҙың Белорет р‑ны Аҙналы а.), бейеүсе, балетмейстер. Ф.Ғ.Ғәбитовтың улы. БР‑ҙың халыҡ (1994), БАССР‑ҙың атҡ. (1989) артисы. БДУ‑ны тамамлаған (1978). 1974—95 йй. Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле солисы, 2000 й. алып художество етәксеһе, 2003 й. —...

ҒӘБИТОВ Ринат Хәмит улы

ҒӘБИТОВ Ринат Хәмит улы [1.2.1943, БАССР‑ҙың Боҙаяҙ р‑ны Бекетов а. (БР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны) — 16.6.2016, Өфө], хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (2000), проф. (2001). БР‑ҙың атҡ. юрисы (2000). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1975) БДУ‑ның Хоҡуҡ ин‑тында эшләй (1995—2011 йй. экологик, хеҙмәт һәм финанс хоҡуҡтары...

ҒӘБИТОВ Рәйеф Лотфулла улы

ҒӘБИТОВ Рәйеф Лотфулла улы [25.11.1913, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Юлыҡ а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) —  1943], композитор. Композиторҙар союзы ағзаһы (1941). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ырымбур башҡ. пед. техникумын (1932), Мәскәү консерваторияһы эргәһендәге Башҡ. студияһын (1942; В.А.Белый класы) тамамлаған....

ҒӘБИТОВ Миҙхәт Исмәғил улы

ҒӘБИТОВ Миҙхәт Исмәғил улы [13.1.1925, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Дәүләт а. (БР‑ҙың Баймаҡ районы) — 10.10.2010, Сибай ҡ.], Социалистик Хеҙмәт Геройы (1961). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1950—82 йй. Башҡортостан баҡыр‑көкөрт комбинатында эшләй: экскаватор машинисы, 1966 й. алып электромеханик. Ғ. ҡатнашлығында...

ҒӘБИТОВ Исмәғил Әхмәҙулла улы

ҒӘБИТОВ Исмәғил Әхмәҙулла улы (25.11.1939, БАССР-ҙың Бөрйән р-ны Ғәлиәкбәр а.), дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре. РФ-тың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (1994). Стәрлетамаҡ пед. ин-тын (1961), БАХИ‑ны (1972), КПСС ҮК‑һы эргәһендәге юғары партия мәктәбен (Мәскәү, 1977) тамамлаған. 1961 й. алып Бөрйән һәм Белорет р‑ндарында...

ҒӘБИТОВ Илдар Исмәғил улы

ҒӘБИТОВ Илдар Исмәғил улы (22.12.1963, Белорет ҡ.), инженер‑механик. Техник фәндәр докторы (2001), профессор (2003). РФ юғары мәктәбенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (2022), БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2007). И.Ә.Ғәбитовтың улы. БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1986) шунда уҡ эшләй: 1996—99 йй. фәнни эштәр буйынса...

ҒӘБИТОВ Зариф Нурый улы

ҒӘБИТОВ Зариф Нурый улы [20.4.1887, Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе Юлыҡ а. (БР‑ҙың Баймаҡ районы) — 8.4.1928, Өфө ҡ.], хужалыҡ эшмәкәре. 1905—07 йй. Англияла штейгерға уҡый. Революцияға (1917) тиклем Рәмиевтәрҙең алтын приискыларында тау мастеры, Етеғара руднигында (Аҡмулла өлкәһе) идарасы була, 1910—16 йй....

ҒӘБИТОВ Азат Исмәғил улы

ҒӘБИТОВ Азат Исмәғил улы (3.5. 1962, БАССР‑ҙың Бөрйән р‑ны Иҫке Собханғол а.) инженер‑төҙөүсе. Техник ф. д‑ры (1998), проф. (2002). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2006). И.Ә.Ғәбитовтың улы. ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1984) шунда уҡ эшләй. Фәнни тикшеренеүҙәре төҙөлөш конструкцияларының коррозияға сыҙамлы...

ҒӘБИТ СӘСӘН

ҒӘБИТ СӘСӘН [ысын исеме Арғынбаев Ғәбит Бикмөхәмәт улы; 1856 (башҡа мәғлүмәттәр буйынса, 1850), Ырымбур губернаһы Верхнеурал өйәҙе Иҙрис а., хәҙер БР‑ҙың Баймаҡ районы Үрге Иҙрис а., — 1921, шунда уҡ], башҡ. халыҡ шағир‑импровизаторы, йырсы, ҡурайсы. Ишмөхәмәт сәсәндең уҡыусыһы. Ғ.с. репертуары бай...

ҒӘБИҘУЛЛИН Самат Мәһәҙи улы

ҒӘБИҘУЛЛИН Самат Мәһәҙи улы (30.10.1939, БАССР‑ҙың Бөрйән р‑ны Аҫҡар а. — 21.3.1997, БР‑ҙың ш. уҡ районы Иҫке Собханғол а.), шағир. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1990). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1988). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1963) Бүздәк р‑ны Ҡаңны‑Төркәй урта мәктәбендә эшләй, 1966 й. алып “Красный...

ҒӘБИҘУЛЛИН Зәйнулла Ғәйнулла улы

ҒӘБИҘУЛЛИН Зәйнулла Ғәйнулла улы [10.10.1941, БАССР‑ҙың Маҡар р‑ны Үрге Әрмет а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны) — 8.8.2014, Өфө, тыуған ауылында ерләнгән], микробиолог. Мед. ф. д‑ры (1990), проф. (1991). РФ‑тың (2007) һәм БР‑ҙың (2001) атҡ. фән эшмәкәре, СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1987). БДМИ‑ны тамамлаған (1972)....

ҒӘБДҮК, Белорет р-нындағы ауыл

ҒӘБДҮК, Сысҡан, Белорет р-нындағы ауыл, Йөйәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.-Көнб. 158 км һәм Йөйәк т. юл ст. Т.-Көнб. табан 8 км алыҫлыҡта Инйәр й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 417 кеше; 1920 – 334; 1939 – 375; 1959 – 383; 1989 – 440; 2002 – 461; 2010 — 558 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп...