Список материалов
СОБХАНҒОЛ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
СОБХАНҒОЛ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Өршәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 34 км һәм Шөңгәккүл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 40 км алыҫлыҡта Ҡамсалы й. (Өршәк й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 197 кеше; 1920 — 262; 1939 — 310; 1959 — 176; 1989 — 130; 2002 — 116; 2010 — 93 кеше. Татарҙар...
СОБХАНҒОЛ КИЛТӘКОВ
СОБХАНҒОЛ КИЛТӘКОВ (1720— 1774, Көңгөр ҡ.), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Себер даруғаһы Түбәләҫ улусы башҡорто. Шул уҡ улустың старшинаһы. 1773 й. дек. уртаһында 25 кешелек отряд м‑н__ И.С.Кузнецовҡа ҡушыла. Златоуст (Косотур) заводында, Ҡытау‑Ивановка заводы һәм...
СОБОР УЛОЖЕНИЕҺЫ
СОБОР УЛОЖЕНИЕҺЫ, Алексей Михайлович батшалыҡ иткән ваҡытта 1649 й. Земство соборы (1648—49) ҡабул иткән Рәсәй дәүләте закондары йыйылмаһы. Кенәз Н.И.Одоевский етәкс. махсус комиссия тарафынан әҙерләнгән. 25 бүлектән, 967 статьянан торған. С.у. дәүләт, граждандар, адм. һәм енәйәт б‑са хоҡуҡ нормалары,...
СНЕГОВА Ирина Анатольевна
СНЕГОВА Ирина Анатольевна (12.4. 1922, Курск ҡ. — 14.7.1975, Мәскәү), шағирә, тәржемәсе. “Август” (1963), “Өс ямғыр” (“Три дождя”; 1971), “Алмалы йыл” (“Яблочный год”; 1975) шиғри йыйынтыҡтары, балалар өсөн яҙылған “Сәғәт һуға” (“Бьют часы”; 1962) шиғырҙар китабы, “Нисек кенә булмаһын...” (“Как бы там...
СНАЧЁВ Владимир Иванович
СНАЧЁВ Владимир Иванович (8.11.1955, Людиново ҡ.), геолог. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1993), профессор (2012). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Геология институтында эшләй: инженер, 1985 й. алып өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1993 й. — төп ғилми хеҙмәткәр, 1997 й. —...
СНАЧЁВ Владимир Иванович
СНАЧЁВ Владимир Иванович (8.11.1955, Людиново ҡ.), геолог. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1993), профессор (2012). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Геология институтында эшләй: инженер, 1985 й. алып өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1993 й. — төп ғилми хеҙмәткәр, 1997 й. —...
СМОРОДОВ Евгений Анатольевич
СМОРОДОВ Евгений Анатольевич (3.8.1954, Калинин өлк. Гнездово а. — 31.8.2009, Өфө), физик. Техник ф. д‑ры (2004). Ленинград политехник ин‑тын тамамлаған (1979). 1981—89 йй. — Бөтә Союз гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр ғилми‑тикшеренеү технология ин‑тында, 1990—97 йй. С.‑Петербург пр‑тиеларында...
СМОРОДИНЦЕВ Анатолий Александрович
СМОРОДИНЦЕВ Анатолий Александрович [6.4.1901, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Асҡын а. (БР‑ҙың Асҡын р‑ны) — 6.8.1986, Ленинград], вирусолог, иммунолог. СССР‑ҙың Мед. ФА акад. (1966). Томск ун‑тын тамамлағандан һуң (1923) Томск бактериология ин‑тында эшләгән. 1926 й. алып Ленинградта: Әсәлек йорто‑ин‑тының, 1932—38...
СМОРОДИН Георгий Степанович
СМОРОДИН Георгий Степанович (1.4.1905, Пермь губ. Вереино а. — 17.4.1986, Симферополь ҡ.), агроном. А.х. ф. д‑ры (1960), проф. (1960). РСФСР‑ҙың атҡ. агрономы (1977), БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1965). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Пермь ун‑тын (1930), Маркс—Энгельс—Ленин ин‑тын (Мәскәү, 1941) тамамлаған....
СМОРОДИН Александр Алексеевич
СМОРОДИН Александр Алексеевич (23.9.1933, Көнбайыш Себер крайы Барбаза ҡсб — 22.12.2009, Салауат ҡ.), инженер‑технолог. ӨНИ‑не тамамлаған (1975). 1952 й. алып 18‑се комб‑тта (Салауат) эшләгән. 1959 й. башлап Бөтә союз “Техмашимпорт” берекмәһенең (Мәскәү) ҡорамалдар ҡабул итеүсе инженеры. 1962—94 йй....
СМОЛЬКИН Геннадий Сергеевич
СМОЛЬКИН Геннадий Сергеевич (18.9.1948, БАССР‑ҙың Салауат р‑ны Арҡауыл а.), инженер‑механик. Силәбе политехник ин‑тын тамамлаған (1983). 1966—2008 йй. Златоуст ҡ. эшләгән: 1990 й. тиклем һәм 2002 й. алып “Златоуст машиналар эшләү заводы” ПБ‑нда (1986 й. алып цех нач. урынбаҫары, 2002 й. башлап цех начальнигы)....
СМОЛДЫРЕВ Дмитрий Алексеевич
СМОЛДЫРЕВ Дмитрий Алексеевич (7.11.1926, Прикумск ҡ., хәҙ. Будённовск ҡ., — 19.4.1999, Өфө), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1981), проф. (1982). БАССР‑ҙың атҡ. иҡтисадсыһы (1976). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. В.И.Ленин ис. Мәскәү пед. ин‑тын тамамлаған (1952). 1941—43 йй. һәм 1945 й. алып Краснодар крайында,...
СМОГ
СМОГ (ингл. smog), ҙур ҡалаларҙа, сәнәғәт үҙәктәрендә һауаның антропоген ташландыҡтар м‑н ныҡ бысраныуы. Ҡышҡы (лондон) — төтөн һәм сәнәғәт газ ҡалдығы ҡушылмаһы булған ҡуйы томанды (нигеҙҙә, көкөрт диоксидлы), йәйге (лос‑анджелес) — юғары концентрациялы зәһәр газ һәм аэрозолдәр япмаһын (нигеҙҙә, озон...
СМИРНОВА Валентина Алексеевна
СМИРНОВА Валентина Алексеевна (16.1.1896, Һарытау губ. Козловка а. — 10.10.1966, Өфө), оториноларинголог. Мед. ф. д‑ры (1947), проф. (1947). РСФСР‑ҙың (1957) һәм БАССР‑ҙың (1944) атҡ. табибы, БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1952), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1943). Һарытау ун‑тын тамамлағандан һуң...
СМИРНОВ Константин Фёдорович
СМИРНОВ Константин Фёдорович (28.6.1917, Тула губ. Ненашево а. — 8.10.1980, Мәскәү), археолог. Тарих ф. д‑ры (1965). Мәскәү философия, әҙәбиәт һәм тарих ин‑тын тамамлаған (1940). 1946 й. алып СССР ФА‑ның Археология ин‑тында эшләй. Фәнни хеҙмәттәре иртә тимер быуатҡа арналған. 1956—74 йй. Түб. Волга...
СМИРНОВ Георгий Алексеевич
СМИРНОВ Георгий Алексеевич (9.11. 1909, Екатеринбург ҡ. — 12.5.2005, шунда уҡ), геолог. Геол.‑минералогия ф. д‑ры (1970). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. А.М.Горький ис. Свердловск ун‑тын тамамлаған (1937). 1975—77 йй. Геология ин‑тының (Өфө) өлкән ғилми хеҙмәткәре‑консультанты. Фәнни эшмәкәрлеге төбәк геологияһы,...
СМИРНОВ Владимир Вячеславович
СМИРНОВ Владимир Вячеславович (24.9.1949, Хабаровск крайы Нексекан ҡсб), спортсы. Ғәмәли янғын спорты б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры (1972). “Динамо” физкультура- спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе (Өфө; тренеры О.В.Шендель). СССР (1975— 78) һәм РСФСР (1976) чемп., СССР чемпионатының көмөш призёры (1979),...
СМИРНОВ Валерий Валентинович
СМИРНОВ Валерий Валентинович (24.6.1957, Өфө), ҡурсаҡ йөрөтөүсе актёр. РФ‑тың атҡ. артисы (2001). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1992). Свердловск театр уч‑щеһын (1982; Б.Н.Сорокин курсы), Ярославль театр ин‑тын (1992; Е.Ю.Гимельфарб курсы) тамамлаған. 1982 й. алып Пенза өлкә ҡурсаҡ театры, 1983 й....
СМИРНОВ Валентин Борисович
СМИРНОВ Валентин Борисович [15.8.1916, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Мәсәғүт а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 27.2.1993, С.‑Петербург], геофизик. Техник ф. канд. (1954). СССР‑ҙың почётлы полярнигы (1955), гидрометеорология хеҙмәте отличнигы (1967, 1980). М.А.Бонч‑Бруевич ис. Ленинград электротехник элемтә ин‑тын...
СМИРНОВ Вадим Донатович
СМИРНОВ Вадим Донатович (13.8. 1948, Өфө — 6.2.2015, Мәскәү), иммунолог. Мед. ф. д‑ры (1991). Ҡазан мед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1972) “Иммунопрепарат” ҒПБ‑нда эшләй: 1979 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 1986 й. — АКДС‑вакцинаһы лаб. мөдире. 1997 й. башлап Мәскәүҙә эшләгән. Фәнни эшмәкәрлеге сәсәтмә бактерияларының...
