Список материалов
ТЕРЕҒОЛОВ Рал Ғиниәтулла улы
ТЕРЕҒОЛОВ Рал Ғиниәтулла улы [28.2.1922, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Үрге Ҡарғалы а. (БР‑ҙың Благовар районы) — 11.9.1998, Өфө ҡ.], патофизиолог. БР ФА‑ның почётлы академигы (1995). Медицина фәндәре докторы (1969), профессор (1970). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1989). Тереғоловтар нәҫеленән. БДМИ‑ны...
ТЕРЕҒОЛОВ Нәүғәт Ғиниәтулла улы
ТЕРЕҒОЛОВ Нәүғәт Ғиниәтулла улы [4.1.1930, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ҡарғалытамаҡ а. (БР‑ҙың Благовар р‑ны)], инженер. Техник ф. канд. (1977). БАССР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1981), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1985). Тереғоловтар нәҫеленән. ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1953) Амурҙағы Комсомольск...
ТЕРЕҒОЛОВ Нәүғәт Ғиниәтулла улы
ТЕРЕҒОЛОВ Нәүғәт Ғиниәтулла улы [4.1.1930, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ҡарғалытамаҡ а. (БР‑ҙың Благовар р‑ны) — 6.3.2019, Күмертау ҡ.], инженер. Техник ф. канд. (1977). БАССР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1981), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1985). Тереғоловтар нәҫеленән. ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1953)...
ТЕРЕҒОЛОВ Ғиниәтулла Ниғмәтулла улы
ТЕРЕҒОЛОВ Ғиниәтулла Ниғмәтулла улы (31.5.1891, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Яңы Ҡарғалы а., хәҙер БР‑ҙың Благовар районы Үрге Ҡарғалы а., — 4.3.1984, Өфө ҡ.), терапевт. Тереғоловтар нәҫеленән. Медицина фәндәре докторы (1941), профессор (1941). БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1944), РСФСР‑ҙың атҡаҙанған...
ТЕРЕҒОЛОВ Әбүбәкер Батыргәрәй улы
ТЕРЕҒОЛОВ Әбүбәкер Батыргәрәй улы (1.2.1885, Өфө — 18.12.1966, Ҡазан), терапевт. Мед. д‑ры (1927), проф. (1929). РСФСР‑ҙың (1940) һәм ТАССР‑ҙың (1940) атҡ. фән эшмәкәре. Тереғоловтар нәҫеленән. Ҡазан ун‑тын тамамлағандан һуң (1911) Өфө губ. Өфө өйәҙе Шишмә т. юл ст. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны Шишмә ҡсб) земство...
ТЕРЕҒОЛОВ Айрат Рәүеф улы
ТЕРЕҒОЛОВ Айрат Рәүеф улы (30.10. 1957, Өфө), график. РФ‑тың (2014) һәм БР‑ҙың (2004) атҡ. рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1990). Тереғоловтар нәҫеленән. БДПИ‑ны тамамлаған (1985). 2015 й. алып БДХМ директоры. Төрлө техникала (офорт, ҡоро энә, линогравюра, ағаста гравюра, ҡатнаш техникалар, компьютер...
ТЕРЕГӨМӨШ
ТЕРЕГӨМӨШ (Hydrargyrum), Hg, Д.И.Менделеев периодик системаһының II төркөм химик элементы. Тәбиғәттә 7 тотороҡло изотобы бар. Т. 35 минералы билдәле (төп — киноварь, Т. сульфиды), кварцта, халцедонда, сульфидлы минералдарҙа, карбонаттарҙа, слюдаларҙа изоморф ҡушылма барлыҡҡа килтерә; алтынлы һоро тимер,...
ТЕРЕБИНСКИЙ Наум Варламович
ТЕРЕБИНСКИЙ Наум Варламович (1.1.1851—?), Ырымбур губернаһынан 3‑сө Дәүләт думаһы (1907—12) депутаты. Дворян. Ҡазан ун‑тын тамамлаған. Ырымбур ҡ. табип булып эшләгән. 1906 й. 2‑се ярт. Тыныс юл м‑н яңырыу партияһының Ырымбур ойошмаһына (140‑ҡа яҡын ағза) етәкселек иткән. Думала прогрессылар фракцияһы...
ТЕРЕ ТАНЫП, йылға
ТЕРЕ ТАНЫП, йылға, Ағиҙел й. уң ҡушылдығы. Пермь өлк. Урҙа р‑нында урынлашҡан һаҙлыҡтарҙан башлана. Пермь өлк., БР‑ҙың Тәтешле, Балтас, Борай, Ҡалтасы, Краснокама р‑ндары буйлап төньяҡ‑көнсығыштан көньяҡ-көнбайышҡа ҡарай аға һәм Ағиҙел й. (тамағынан 115 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 345 км, басс. майҙаны...
ТЕРӘПӘ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
ТЕРӘПӘ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Терәпә а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 23 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т. табан 15 км алыҫлыҡта Күҙйылға й. (Ағиҙел й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1411 кеше; 1920 — 1274; 1939 — 1348; 1959 — 941; 1989 — 595; 2002 — 488; 2010 — 452 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002)....
ТЕРӘПӘ УРТА МӘКТӘБЕ
ТЕРӘПӘ УРТА МӘКТӘБЕ, Ауырғазы р‑нында урынлашҡан. 1877 й. земство мәктәбе булараҡ асыла, 1884 й. алып ир балалар башҡа милләттәр өсөн мәктәбе, 1903 й. — 2 класлы уч‑ще, 1918 й. — 1‑се баҫҡыс, 1920 й. — 2‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1936 й. хәҙ. статусын ала. Компьютер класы, спорт залы, тыуған...
ТЕРАПИЯ
ТЕРАПИЯ (лат. therapia — дауалау), эске ағзалар ауырыуҙары этиологияһын, патогенезын, клиник сағылышын өйрәнеүсе һәм уларҙы диагностикалау, дауалау, иҫкәртеү, ауырыуҙарҙы реабилитациялау ысулдарын эшләүсе клиник медицина һәм ветеринария өлкәһе.
Медицинала Т. Аллергология, гастроэнтерология, гематология,...
ТЕПЛЯК, Борай р‑нындағы ауыл
ТЕПЛЯК, Борай р‑нындағы ауыл, Тепляк а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 26 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 94 км алыҫлыҡта Асау й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 884 кеше; 1920 — 1032; 1939 — 1043; 1959 — 838; 1989 — 415; 2002 — 377; 2010 — 269 кеше. Башҡорттар, урыҫтар...
ТЕОФАНУС Теофанис Дж.
ТЕОФАНУС Теофанис Дж. (21.5. 1942, Афина), инженер‑химик, инженер‑механик. БР ФА‑ның сит ил ағзаһы (1998), АҠШ‑тың Милли инженерлыҡ акад. ағзаһы (1998). Филос. д‑ры (1969). Милли техник ун‑тын тамамлаған (1965, Афина). 1969 й. алып Пурду ун‑тында (Уэст‑Лафайет ҡ.) эшләй, 1985 й. башлап Калифорния ун‑тының...
ТЕННИС БУЙЫНСА ОЛИМПИЯ РЕЗЕРВЫ СПОРТ МӘКТӘБЕ
ТЕННИС БУЙЫНСА ОЛИМПИЯ РЕЗЕРВЫ СПОРТ МӘКТӘБЕ. Өфөлә урынлашҡан. 1986 й. теннис б‑са респ. балалар һәм үҫмерҙәр олимпия резервы махсус спорт мәктәбе булараҡ ойошторола. Мәктәптә 500‑ҙән ашыу уҡыусы шөғөлләнә, 17 уҡытыусы‑тренер эшләй (2016). 3 спорт (14х8 м; 14х8 м; 12х6 м) һәм тренажёр (5х5 м) залдары,...
ТЕННИС
ТЕННИС, уртаһында сетка торған майҙансыҡта (кортта) туп һәм ракеткалар м‑н спорт уйыны. Яңғыҙ (ирҙәр һәм ҡатын‑ҡыҙҙар) һәм парлы (ирҙәр, ҡатын‑ҡыҙҙар һәм ҡатнаш) ярыштар айырыла. Башҡортостанда Т. үҫеше Өфөлә 1910 й. Видинеев баҡсаһында (ҡара: Аксаков С.Т. исемендәге баҡса) һәм Ушаков паркында (ҡара:...
ТЕНИШЕВ Әҙһәм Рәхим улы
ТЕНИШЕВ Әҙһәм Рәхим улы (25.4. 1921, Пенза ҡ. — 11.7.2004, Мәскәү), төркиәтсе. СССР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1984), БР ФА‑ның почётлы акад. (1992). Филол. ф. д‑ры (1969), проф. (1970). ТР‑ҙың (1997), БР‑ҙың (2000), Ҡалмыҡ Респ. (2001) атҡ. фән эшмәкәре. ЛДУ‑ны тамамлаған (1949). 1954 й. алып (өҙөклөк м‑н)...
ТЕМНЯКОВ, Шаран р‑нындағы ауыл
ТЕМНЯКОВ, Шаран р‑нындағы ауыл, Иҫке Томбағош а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 18 км һәм Туймазы т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 50 км алыҫлыҡта Әрҙәш й. (Сөн й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 223 кеше; 1920 — 284; 1939 — 384; 1959 — 140; 1989 — 98; 2002 — 127; 2010 — 107 кеше. Урыҫтар, мариҙар йәшәй...
ТЕМӘС, Баймаҡ р‑нындағы ауыл
ТЕМӘС, Баймаҡ р‑нындағы ауыл, Темәс а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 55 км һәм Сибай т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 100 км алыҫлыҡта Һаҡмар й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1174 кеше; 1920 — 2491; 1939 — 2053; 1959 — 2204; 1989 — 3066; 2002 — 3517; 2010 — 3529 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Темәс...
ТЕМӘС УРТА МӘКТӘБЕ
ТЕМӘС УРТА МӘКТӘБЕ, Баймаҡ р‑нында урынлашҡан. 1864 й. 1 класлы урыҫ мәктәбе булараҡ асыла, 1874 й. алып земство урыҫ‑башҡорт халыҡ училищеһы, 1905 й. — 2 класлы халыҡ уч‑щеһы, 1918 й. — 1‑се баҫҡыс, 1925 й. — 2‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1930 й. — колхозсы йәштәр мәктәбе, 1934 й. — тулы булмаған...
