Список материалов
МӘХӘЛЛӘ УЧИЛИЩЕЛАРЫ
МӘХӘЛЛӘ УЧИЛИЩЕЛАРЫ, бер сиркәү мәхәлләһенә ҡараған халыҡ өсөн ябай типтағы уҡытыу‑тәрбиә йорттары. Рәсәйҙә 11 б. асыла башлайҙар. 1804 й. Уставы м‑н кесе халыҡ училищелары урынына — бер йыллыҡ башланғыс мәктәптәр, 1828 й. Уставы м‑н халыҡтың түбән ҡатламдары өсөн бер йәки ике йыллыҡ мәктәптәр итеп...
МӘХМҮТ ҒӘЛИ
МӘХМҮТ ҒӘЛИ, М ә х м ү т б и н е Ғә л и б и н е Ғү м ә р ә л ‑ Б о л ғ а р и ә с ‑ С а р а и ә л - Ҡә р д ә р и (13—14 бб.), төрки шағиры. Дини‑дидактик характерҙағы “Нәһжәл-фәрадис” әҫәре авторы. Әл‑Болғари псевдонимына бәйләп, уны Болғар ҡ. (ҡара: Алтын Урҙа) тыуған, тип фараз итәләр. Әл‑Ҡәрдәри...
МӘХМҮТ ҠАШҒАРИ
МӘХМҮТ ҠАШҒАРИ, М ә х м ү т и б н ә л ‑ Х ө с ә й е н и б н М ө х ә м м ә т (яҡынса 1029 й., Ҡашғар ҡ. — яҡынса 1101 й.), урта азия филологы. Әмирҙәр нәҫеленән. Төрки ҡәбиләләре йәшәгән Көньяҡ Төркөстан, Урта Азия һ.б. өлкәләр буйлап сәйәхәт иткән; Бағдадта төпләнгән. Төркиәт, ш. иҫ. башҡорттар тураһында...
МӘХМҮТ СӘСӘН
МӘХМҮТ СӘСӘН, башҡ. шағир-импровизаторы, ҡурайсы. Сәсәндең тормошо т‑да документаль мәғлүмәттәр юҡ. М.А.Буранғолов тарафынан яҙып алынған “Мәхмүт сәсән” риүәйәте б‑са, М.с. 18 б. йәшәгән, Әүешкүл буйында тыуған, Яугүл (ҡара: Күлтабан) янында вафат булған. Байыҡ Айҙарҙың уҡыусыһы була. Башҡорт ихтилалдарының...
МӘХМҮТ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл
МӘХМҮТ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Хәлил а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 27 км һәм Әлмөхәмәт т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 17 км алыҫлыҡта Оло Ҡыҙыл й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 377 кеше; 1920 — 462; 1939 — 309; 1959 — 314; 1989 — 465; 2002 — 558; 2010 — 584 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Балалар баҡсаһы,...
МӘХМҮТ, Белорет р‑нындағы ауыл
МӘХМҮТ, Белорет р‑нындағы ауыл, Николаевка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 55 км һәм Белорет т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 63 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 375 кеше; 1920 — 462; 1939 — 257; 1959 — 234; 1989 — 265; 2002 — 340; 2010 — 264 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта...
МӘХМҮТ, Салауат р‑нындағы ауыл
МӘХМҮТ, Салауат р‑нындағы ауыл, Арҡауыл а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 38 км һәм Кропачёво т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т. табан 68 км алыҫлыҡта Йүрүҙән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 515 кеше; 1920 — 556; 1939 — 336; 1959 — 225; 1989 — 111; 2002 — 115; 2010 — 100 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
МӘХМҮТОВ Әнәс Хөсәйен улы
МӘХМҮТОВ Әнәс Хөсәйен улы [15.1.1930, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Яңы Уҫман а. (БР‑ҙың Шишмә районы) — 31.7.2020, Өфө ҡ.], иҡтисадсы. БР ФА академигы (1995), иҡтисад фәндәре докторы (1983), профессор (1984). РСФСР‑ҙың (1990) һәм БАССР‑ҙың (1977) атҡаҙанған фән эшмәкәре, РФ‑тың почётлы юғары профессиональ...
МӘХМҮТОВ Зәки Ғиззәт улы
МӘХМҮТОВ Зәки Ғиззәт улы [25.1.1934, БАССР‑ҙың Красноусол р‑ны Үтәк а. (БР‑ҙың Ғафури р‑ны) – 17.2.2008, Өфө], йырсы (бас). РСФСР‑ҙың атҡ. (1982), БАССР‑ҙың халыҡ (1976) һәм атҡ. (1971) артисы. Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1960; Т.И.Жоголева класы), Гнесиндар ис. Муз.‑пед. ин‑тын (Мәскәү, 1970; Г.А.Мальцева...
МӘХМҮТОВ Ким Зөфәр улы
МӘХМҮТОВ Ким Зөфәр улы (11.1.1941, БАССР‑ҙың Благовар р‑ны Аҡъялан а.), зоотехник. А.х. ф. д‑ры (2000). БАХИ‑ны тамамлаған (1968). 1962 й. алып Учалы р‑нының “Байрамғол” с‑зында зоотехник булып эшләй. 1973—76 йй. һәм 1983—87 йй. БНИПТИЖиК‑та өлкән ғилми хеҙм‑р. 1976 й. башлап М.Ғафури ис. к‑здың һимертеү...
МӘХМҮТОВ Фәүир Шәрифулла улы
МӘХМҮТОВ Фәүир Шәрифулла улы [2.8.1939, БАССР‑ҙың Ҡандра р‑ны Балтай а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны) — 21.7.1988, ш. уҡ райондың Собханғол а.], Хеҙмәт Даны орд. тулы кавалеры. 1960—62 йй. һәм 1966—88 йй. “Востокнефтепроводстрой” тресында эшләй: изолировщик, торба һалыу краны машинисы. Усть-Балык—Ҡурған—Өфө—...
МӘХМҮТОВ Шәрәфетдин Йәләлетдин улы
МӘХМҮТОВ Шәрәфетдин Йәләлетдин улы (1853, Ырымбур губ. Өфө өйәҙе — ?), Өфө губернаһынан 3‑сө Дәүләт думаһы (1907—12) депутаты. Мулла ғаиләһенән. Стәрлебаш мәҙрәсәһен (1872), Өфө татар уҡытыусылар мәктәбен (1876) тамамлаған. 1876 й. алып — Стәрлебаш, 1902 й. — Стәрлетамаҡ мәҙрәсәһендә уҡытыусы. Думала...
МӘҺӘҘЕЙ, Бөрйән р‑нындағы ауыл
МӘҺӘҘЕЙ, Бөрйән р‑нындағы ауыл, Байназар а/с ҡарай. Район үҙә‑ генән Т.‑Көнс. 44 км һәм Белорет т. юл ст. К.‑Көнб. табан 104 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 256 кеше; 1920 — 365; 1939 — 147; 1959 — 169; 1989 — 273; 2002 — 335; 2010 — 319 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп (Байназар...
МӘҺӘҘИЕВ Басир Дәүләт улы
МӘҺӘҘИЕВ Басир Дәүләт улы (15.2.1933, БАССР‑ҙың Ейәнсура районы Абҙан а. — 2.6.2014, Өфө ҡ., тыуған ауылында ерләнгән), тау инженеры‑геолог. Геология‑минералогия фәндәре кандидаты (1974). БАССР‑ҙың атҡаҙанған геологы (1982). Д.Д.Мәһәҙиевтең ҡустыһы. Мәскәү төҫлө металдар һәм алтын институтын тамамлағандан...
МӘҺӘҘИЕВ Дәүләткирәй Дәүләтбай улы
МӘҺӘҘИЕВ Дәүләткирәй Дәүләтбай улы [1.6.1925, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Абҙан а. (БР‑ҙың Ейәнсура р‑ны) — 24.2.2004, Өфө], тәржемәсе, журналист. Журналистарсоюзыағзаһы (1965). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Б.Д.Мәһәҙиевтеңағаһы. БДУ‑ны тамамлаған (1965). 1946 й. алып “Сталинсе” гәз. редакцияһында, ВЛКСМ‑дыңАбҙанрайонком‑тында...
МӘҺӘҘИЕВ Мәкәрим Әҙһәм улы
МӘҺӘҘИЕВ Мәкәрим Әҙһәм улы (23.12.1901, Һамар губ. Бөгөлмә өйәҙе Түб. Аҡа а. — 10.7.1938, Өфө), актёр, режиссёр. 1917—21 йй. төрлө күсмә антрепризаларҙа ҡатнаша, 5-се Армияның сәйәси бүлеге эргәһендәге ҡыҙылармеецтар театры, Өфө дәүләт татар-башҡ. үрнәк театры (ҡара: Үрнәк татар‑башҡорт театры) актёры....
МӘҺӘҘИЕВ Риза Рафаил улы
МӘҺӘҘИЕВ Риза Рафаил улы (13.3.1972, БАССР‑ҙың Ишембай районы Ибрай а. — 12.1.2021, Салауат ҡ., тыуған яғында ерләнгән), актёр. БР‑ҙың халыҡ (2010) һәм атҡаҙанған (2003) артисы. ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1993) Салауат башҡорт драма театры актёры. М. роль өҫтөндә ентекләп эшләү, образға тәрән үтеп инеү,...
МӘҺӘҘИЕВА Бибикамал Мәһәҙи ҡыҙы
МӘҺӘҘИЕВА Бибикамал Мәһәҙи ҡыҙы (1.3.1914, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Әбйәлил а., хәҙ. БР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Асҡар а., — 22.2.1990, Сибай ҡ.), актриса. БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1964). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1954). Башҡ. театр-художество уч‑щеһын тамамлаған (1939; М.Ә.Мәһәҙиев, С.М.Мифтахов курсы)....
МӘҺӘҘИЕВА Рәшиҙә Рәфҡәт ҡыҙы
МӘҺӘҘИЕВА Рәшиҙә Рәфҡәт ҡыҙы (8.2.1965, БАССР‑ҙың Баймаҡ районы Һаҡмар ҡсб), журналист. РФ‑тың атҡаҙанған журналисы (2021), БР‑ҙың атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре (2004). Журналистар союзы ағзаһы (1995). Филология фәндәре кандидаты (2009). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1988) “Башҡортостан...
МЕБЕЛЬ СӘНӘҒӘТЕ
МЕБЕЛЬ СӘНӘҒӘТЕ, торлаҡ һәм йәмәғәт биналары өсөн мебель етештергән ағас эшкәртеү сәнәғәте тармағы. 20 б. башында Өфө губернаһында һөнәрселек кәсебе яйға һалына: ағас һандыҡ, өҫтәл, буфет, ултырғыс, эскәмйәләр һ.б. етештерелә. Мебель имән, ҡарағай һ.б. ағастарҙан аҙ күләмдә, даналап етештерелгән. Тышлау...
