Список материалов
СӘСКӘСЕЛЕК
СӘСКӘСЕЛЕК, 1) декоратив үлән үҫемлектәрен ҡырҡып алыу, парктарҙа һәм баҡсаларҙа, скверҙарҙа ултыртыу, биналарҙы биҙәү өсөн үҫтереү; үҫемлекселек тармағы. Асыҡ (урындағы тәбиғәт‑климат шарттарына яраҡлашҡан күп йыллыҡ һәм бер йыллыҡ сәскә культуралары үҫтерәләр: флокс, шалфей, шыҡтым һ.б.) һәм ябыҡ...
СӘТӘЙ‑БӨРЙӘН, Миәкә р‑нындағы ауыл
СӘТӘЙ‑БӨРЙӘН, Миәкә р‑нындағы ауыл, Бикҡол а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 31 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнс. табан 31 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 308 кеше; 1920 — 345; 1939 — 217; 1959 — 222; 1989 — 322; 2002 — 313; 2010 — 268 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Балалар баҡсаһы,...
СӘТЛӘҮЕК АҒАСЫ
СӘТЛӘҮЕК АҒАСЫ, у р м а н с ә т л ә ү е г е (Corylus), ҡайын һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 20 төрө билдәле, Евразияның һәм Төньяҡ Американың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда ябай С.а. үҫә. Күләгәгә сыҙамлы, япраҡ ҡойоусы бер өйлө ҡыуаҡ, бейеклеге 2—7 м, 60—80 йылға тиклем...
СӘТЛӘҮЕКСЕЛӘР
СӘТЛӘҮЕКСЕЛӘР, яры ҡанатлылар отрядына ҡараған быраулы бөжәктәр төркөмө. 1900‑гә яҡын төрө билдәле, БР‑ҙа яҡынса 10 төрө бар. Кәүҙәһе 1—5 мм, ҡайһы берҙәренеке 25 мм тиклем оҙонлоҡта, ҡара йәки көрән төҫтә, ҡорһағы ян‑яҡтан ҡыҫылған, эскә индерелгән йомортҡа һалғысы бар. Мыйыҡтары 13—18 быуынтыҡлы,...
СӘҮӘҘЕБАШ, Бүздәк р‑нындағы ауыл
СӘҮӘҘЕБАШ, С ә ү ә ҙ е, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Түреш а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 55 км алыҫлыҡта Сәүәҙе й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1417 кеше; 1920 — 1586; 1939 — 252; 1959 — 169; 1989 — 688; 2002 — 656; 2010 — 604 кеше. Татарҙар, башҡорттар...
СӘҮКИЯҘ, Тәтешле р‑нындағы ауыл
СӘҮКИЯҘ, Тәтешле р‑нындағы ауыл, Ҡәлмиәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 20 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 40 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 168 кеше; 1920 — 475; 1939 — 584; 1959 — 400; 1989 — 333; 2002 — 293; 2010 — 249 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп...
СӘФӘР, Учалы р‑нындағы ауыл
СӘФӘР, Учалы р‑нындағы ауыл, Сәфәр а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 24 км һәм “83‑сө километр” т. юл ст. Көнс. табан 1 км алыҫлыҡта Ҡурыуҙы й. (Уй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1983 кеше; 1920 — 1762; 1939 — 1180; 1959 — 1229; 1989 — 1221; 2002 — 1349; 2010 — 1410 кеше. Башҡорттар...
СӘФӘРҒӘЛИН Ғилман Зәйнәғәли улы
СӘФӘРҒӘЛИН Ғилман Зәйнәғәли улы (15.10.1937, БАССР‑ҙың Бөрйән р‑ны Нәбиулла а., хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ исемле р‑ны Нәби а., — 1.8.2003, БР‑ҙың ш. уҡ исемле р‑ны Иҫке Собханғол а.), халыҡ йырсыһы. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1988). БАХИ‑ны (1963), Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1969; Р.Р.Әхмәҙиева класы) тамамлаған....
СӘФӘРҒОЛ, Белорет р‑нындағы ауыл
СӘФӘРҒОЛ, Т у ғ а н а ш, Ҡ а ж а т, Белорет р‑нындағы ауыл, Инйәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 104 км һәм Инйәр т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 4 км алыҫлыҡта Инйәр й. буйында, Көньяҡ Урал ҡурсаулығы терр‑яһында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 118 кеше; 1920 — 127; 1939 — 158; 1959 — 161; 1989 — 126; 2002...
СӘФӘРҒОЛОВА Әлмира Әғзәм ҡыҙы
СӘФӘРҒОЛОВА Әлмира Әғзәм ҡыҙы (21.2.1961, Стәрлетамаҡ ҡ.), режиссёр. БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2005). ӨДСИ‑не (1984; Р.Ғ.Хәби-буллин класы), Сәнғәт, мәҙәниәт һәм туризм хеҙм‑рҙәренең белемен күтәреү акад. (Мәскәү, 2006; А.А.Рубб класы) тамамлаған. 1984 й. алып Башҡ. филармонияһының муз.‑әҙәби лекторийы...
СӘФӘРОВ Альберт Тәлғәт улы
СӘФӘРОВ Альберт Тәлғәт улы (5.5. 1958, Өфө), тренер. Рәсәйҙең атҡ. тренеры (2000), биатлон б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры (1979) һәм халыҡ‑ара категориялы судья (2003). БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (1999). Силәбе физик культура ин‑тын тамамлаған (1987). Гастелло Н.Ф. исемендәге спорт клубы тәрбиәләнеүсеһе...
СӘФӘРОВ Валерий Фидан улы
СӘФӘРОВ Валерий Фидан улы (21.6.1950, Хабаровск крайы Таскан а.), архитектор, педагог. БР‑ҙың атҡ. архитекторы (1992), РФ‑тың почётлы архитекторы (2010). Архитекторҙар союзы ағзаһы (1978). Тарих ф. канд. (2000). Мәскәү архитектура ин‑тын тамамлағандан һуң (1973) “Башкиргражданпроект” ин‑ты архитекторы,...
СӘФӘРОВ Марс Ғиләж улы
СӘФӘРОВ Марс Ғиләж улы (18.4. 1937, БАССР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Айҙарәле а.), химик‑органик. Химия ф. д‑ры (1979), проф. (1982). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1986), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (1998). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1960) шунда уҡ уҡыта. 1980 й. алып БДУ‑ла (2006 й. тиклем...
СӘФӘРОВ Тәүис Әғләм улы
СӘФӘРОВ Тәүис Әғләм улы (19.8.1937, БАССР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Илек а. — 7.10.2008, Өфө), иҡтисадсы. Тарих ф. канд. (1981), иҡт. ф. д‑ры (2003). БР‑ҙың атҡ. сауҙа хеҙм‑ре (1998). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1961) Кушнаренко һәм Саҡмағош р‑ндарында мәктәп дир. булып эшләй. 1967 й. алып ТТӘИ‑нең ғилми хеҙм‑ре,...
СӘФӘРОВТАР
СӘФӘРОВТАР, дворяндар нәҫеле. Ҡазан даруғаһының Шәмшәҙе улусы Мәҫкәү а. (БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны) башҡорттары. Билдәлеләре: Әбделвәхит Йәғәфәр улы С. (1764—1848), йорт старшинаһы. Уның улдары: Әбделхәким Әбделвәхит улы С. (1795— 1857), поход старшинаһы; Әбделбасир Әбделвәхит улы С. (1800—39), зауряд‑яҫауыл...
СӘХӘБЕТДИНОВ Риф Рәйес улы
СӘХӘБЕТДИНОВ Риф Рәйес улы (9.12.1955, Өфө ҡ.), лётчик, генерал‑майор (2003). Рәсәй Федерацияһы Геройы (2001). РФ‑тың атҡаҙанған хәрби лётчигы (2005). Афғанстандағы (1983—84), Тажикстандағы (1994), Төньяҡ Кавказдағы (1996—2002) хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы. Сызрань юғары хәрби авиация лётчиктар училищеһын...
СӘХӘБЕТДИНОВ Риф Рәйес улы
СӘХӘБЕТДИНОВ Риф Рәйес улы (9.12.1955, Өфө ҡ.), лётчик, генерал‑майор (2003). Рәсәй Федерацияһы Геройы (2001). РФ‑тың атҡаҙанған хәрби лётчигы (2005). Афғанстандағы (1983—84), Тажикстандағы (1994), Төньяҡ Кавказдағы (1996—2002) хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы. Сызрань юғары хәрби авиация лётчиктар училищеһын...
СӘХӘБЕТДИНОВ Эдуард Радик улы
СӘХӘБЕТДИНОВ Эдуард Радик улы (11.6.1982, Өфө), спортсы. Грек‑рим көрәше б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2001). Башҡ. физик культура ин‑тын (2006), БДУ‑ның Хоҡуҡ ин‑тын (2007) тамамлаған. “Өфөлө” ДЮСШ тәрбиәләнеүсеһе (тренеры Н.Ю.Мазов). Чехияла (Хомутов ҡ., 1998) һәм Португалияла (2001)...
СӘХӘҮЕТДИНОВ Барый Мөхәмәт улы
СӘХӘҮЕТДИНОВ Барый Мөхәмәт улы [27.3.1900, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Үрге Ҡыйғы а. (БР‑ҙың Ҡыйғы р‑ны) — 7.5.1969, Өфө], агроном. А.х. ф. канд. (1937), проф. (1960). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1957). К.А.Тимирязев ис. Мәскәү а.х. акад. тамамлаған (1925). 1920 й. алып Дыуан‑Ҡошсо кантонының ер идаралығы...
СӘХӘҮЕТДИНОВ Венер Гәзиз улы
СӘХӘҮЕТДИНОВ Венер Гәзиз улы (1.1.1939, БАССР‑ҙың Йомағужа р‑ны Кинйәбай а. — 6.1.2019, Өфө, БР‑ҙың Мәләүез р‑ны Томансы а. ерләнгән), хирург. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1997), мед. ф. д‑ры (1979), проф. (1980). РФ‑тың (1991) һәм БАССР‑ҙың (1985) атҡ. фән эшмәкәре, БР‑ҙың атҡ. табибы (1994), РФ‑тың һаулыҡ...
