Список материалов
МОКЕЕВ Геннадий Иванович
МОКЕЕВ Геннадий Иванович (31.3. 1944, Горький өлк. Белогузово а.), педагог, тренер. Пед. ф. д‑ры (1998), проф. (1994). РФ‑тың (1998) һәм БАССР‑ҙың (1990) атҡ. физик культура хеҙм‑ре, БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2012). СССР‑ҙың спорт мастеры (1968), сават б‑са халыҡ-ара категориялы (1992) һәм бокс б‑са...
МОИСЕЙ
МОИСЕЙ У ф и м с к и й (донъяуи исеме Чигвинцев Николай Иванович; 27.7.1913, Ырымбур губ. Силәбе өйәҙе Бобровка а. — 3.6.1982, Өфө), дин әһеле, изге преподобный. Архимандрит (1977), монахлыҡ ҡабул иткән (1945). Ленинград дини семинарияһында уҡыған (1952—55). 1945 й. алып Изге Сергий кафедраль соборында...
МОИСЕЕВА Татьяна Павловна
МОИСЕЕВА Татьяна Павловна (27.11.1952, Өфө), социолог. Социол. ф. д‑ры (1998), проф. (2001). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1975) ӨАИ‑ла, 1986—88 йй. — БАХИ‑ла эшләй. 1996 й. алып ӨДАТУ‑ла уҡыта (2001—07 йй. гуманитар ф‑т деканы). Фәнни хеҙмәттәре йәмғиәтте соц.‑иҡтисади реформалау, хеҙмәт социологияһы проблемаларына...
МОЗЖЕРИН Василий Иванович
МОЗЖЕРИН Василий Иванович (12.7.1926, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Ишембәт а. — 20.4.2008, Өфө), ветеринар врач. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), ветеринария ф. д‑ры һәм проф. (1976). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1976), СССР‑ҙың социалистик а.х. отличнигы (1970). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. БАХИ‑ны тамамлаған...
МОЗАҺИТОВ Риф Имам улы
МОЗАҺИТОВ Риф Имам улы (8.1. 1932, БАССР‑ҙың Ҡарағош р‑ны Иҫке Хәлекәй а., хәҙ. БР‑ҙың Стәрлебаш р‑ны Хәлекәй а., — 21.8.2016, Салауат ҡ.), актёр. БАССР‑ҙың халыҡ артисы (1990). Респ. мәҙәни‑ағартыу мәктәбен тамамлаған (Стәрлетамаҡ ҡ., 1957). 1951 й. алып Стәрлебаш район мәҙәниәт йорто дир., 1960—75...
МОЖГА, Яңауыл р‑нындағы ауыл
МОЖҒА, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Шүдек а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнб. табан 11 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 387 кеше; 1920 — 339; 1939 — 300; 1959 — 234; 1989 — 182; 2002 — 155; 2010 — 154 кеше. Удмурттар йәшәй (2002). Клуб бар. Ауылға 1683 й. Уҫы даруғаһы Уран улусы...
МОЖАРЫ, Краснокама р‑нындағы ауыл
МОЖАРЫ, Краснокама р‑нындағы ауыл, Арлан а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 25 км һәм Нефтекама т. юл ст. К. табан 18 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1059 кеше; 1920 — 925; 1939 — 730; 1959 — 405; 1989 — 213; 2002 — 319; 2010 — 393 кеше. Урыҫтар, мариҙар йәшәй (2002). Ауылға 1815 й. керҙәшлек...
МОДАЛЬ ҺҮҘҘӘР
МОДАЛЬ ҺҮҘҘӘР, модаллек мәғәнәһен белдергән махсус һүҙҙәр класы. Хәҙ. башҡорт телендә мәғәнә йөкмәткеләренә ҡарап раҫлауҙы һәм инҡар итеүҙе: “эйе”, “бар”, “юҡ”, “түгел”, “әлбиттә”, “ысынлап”, “дөрөҫ”, “асылда”, “ярай” һ.б.; тейешлекте һәм кәрәклекте: “кәрәк”, “тейеш”; мөмкинлекте: “мөмкин”, “ярамай”;...
МОДАЛЛЕК
МОДАЛЛЕК (лат. modus — күләм, ысул), һөйләүсенең ысынбарлыҡтағы хәл‑ваҡиғаларға төрлө мөнәсәбәт төрҙәрен, ш. уҡ субъектив квалификацияның төрлө төрҙәрен белдергән функциональ- семантик категория; төрлө тел кимәлдәрендә бер үк модаль мәғәнә сағыла. Хәҙ. башҡорт телендә М. реаль йәки реаль булмаған семантик...
МОДА ҮҘӘГЕ
МОДА ҮҘӘГЕ. Кейем, көнкүреш һәм спорт изделиелары моделдәре эшләгән һәм етештергән. 1962 й. Яңы Өфө тегеү ф‑каһының (ҡара: “Мир”) моделдәр әҙерләү цехы булараҡ ойошторола, 1963 й. алып Өфө моделдәр йорто, 1996 й. — Респ. мода үҙәге, 1998 й. — дәүләт пр‑тиеһы, 2001 й. — ДУП, 2004 й. — ААЙ, 2005 й. ябыла....
МОДА ЙОРТО, ЯАЙ
МОДА ЙОРТО, ЯСЙ. Кейем, ш. иҫ. сәхнә һәм милли костюмдар, махсус кейемдәрҙе тегеү, ремонтлау һәм моделдәрен әҙерләү б‑са хеҙмәттәр күрһәтә. Өфөлә урынлашҡан. Составына ирҙәр һәм ҡатын‑ҡыҙҙарҙың өҫкө кейеме, ҡатын‑ҡыҙҙар өсөн еңел күлдәктәр әҙерләү (бөтәһе лә 1968 й. асылған), баш кейемдәре тегеү һәм...
МОГАР, үҫемлек
МОГАР (Setaria italica), и т а л ь я н ш ы р т ү л ә н е, и т а л ь я н т а р ы һ ы, ҡыяҡлылар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек. Ҡырағай рәүештә башлыса Азияла таралған. Бер йыллыҡ үлән. Һабағы цилиндр формаһында, төклө, бейеклеге 50—100 см. Япрағы оҙон, киң. Сәскәлеге — һепертке башаҡ (солтан). Июлдә сәскә...
МОВСУМЗАДЕ Эльдар Мирсамед улы
МОВСУМЗАДЕ Эльдар Мирсамед улы (8.9.1948, Баҡы), инженер‑технолог. Рәсәй мәғариф акад. мөхбир ағзаһы (2009), химия ф. д‑ры (1983), проф. (1986). РФ‑тың (2008) һәм БР‑ҙың (1996) атҡ. фән һәм техника эшмәкәре, СССР‑ҙың почётлы нефтехимигы (1990), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (1999)....
МНЕМОЗИНА
МНЕМОЗИНА, ҡара аполлон (Parnassius mnemosyne), күбәләктәр отрядының елкәнлеләр ғаиләһенә ҡараған бөжәк. Европала, Алғы һәм Урта Азияла таралған. Ҡанатының ҡоласы 6,5 см тиклем, ҡара һүрәтле аҡ төҫтә. Алғы ҡанаттарында 2 ҡара тап бар, сите һорғолт төҫтәге киң таҫмалы, артҡыларының сите эс яҡтан ҡара....
МИЩЕНКО Игорь Тихонович
МИЩЕНКО Игорь Тихонович (30.7.1937, Өфө ҡ. — 21.6.2020, Мәскәү ҡ.), тау инженеры. Техник фәндәр докторы (1984), профессор (1987). РФ‑тың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1997), РФ Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1998), СССР юғары мәктәбе отличнигы (1987), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе...
МИШКӘ, Учалы р‑нындағы ауыл
МИШКӘ, Т а ш ҡ ы я, Учалы р‑нындағы ауыл, Наурыҙ а/с ҡарай. Район үҙәгенән 65 км һәм Учалы т. юл ст. К.‑Көнб. табан 75 км алыҫлыҡта Урал й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 124 кеше; 1920 — 196; 1939 — 112; 1959 — 104; 1989 — 73; 2002 — 100; 2010 — 86 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға Верхнеурал...
МИШКӘ, Балтас р‑нындағы ауыл
МИШКӘ, Балтас р‑нындағы ауыл, Яланғас а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 32 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 100 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 561 кеше; 1920 — 547; 1939 — 425; 1959 — 417; 1989 — 389; 2002 — 385; 2010 — 326 кеше. Мариҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс...
МИШКӘ, ауыл, Мишкә р‑нының үҙәге
МИШКӘ, ауыл, Мишкә р‑нының (1930—63, 1965 й. алып) һәм Мишкә а/с үҙәге. Өфөнән Т. табан 131 км һәм Загородная т. юл ст. 116 км алыҫлыҡта Кесе Энәк й. (Бөрө й. басс.) буйында, Бөрө— Таҙтүбә—Һатҡы (Силәбе өлк.) автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы (мең кеше): 1906 й. — 0,7; 1920 — 0,8; 1939 — 2,1; 1959...
МИШКӘ РАЙОНЫ
МИШКӘ РАЙОНЫ, БР‑ҙың төньяҡ өлөшөндә урынлашҡан. Төньяҡта — Балтас, көнсығышта — Ҡариҙел, көньяҡ‑көнсығышта — Благовещен, көньяҡ‑көнбайышта — Бөрө, төньяҡ‑көнбайышта Борай р‑ндары м‑н сиктәш. 1930 й. 20 авг. ойошторола (ҡара: Административ район), район составына Бөрө кантоны һәм Өфө кантоны улустары...
МИШКӘ ЛИЦЕЙЫ №1
МИШКӘ ЛИЦЕЙЫ №1, Мишкә р‑нында урынлашҡан. 1877 й. башҡа милләттәр өсөн мәктәп (урыҫ-мари) булараҡ асыла, 1923 й. алып крәҫтиән йәштәре мәктәбе, 1934 й. — 1‑се урта мәктәп, 2009 й. хәҙ. исемен һәм статусын йөрөтә. 2017 й. Ф.М.Бүләков исеме бирелә. Китапханаһы, тамаша залы, уҡыу-тәжрибә участкаһы, автокласы,...
