Список материалов
ДӘҮЛӘКӘН ҠӘБЕРЛЕГЕ
ДӘҮЛӘКӘН ҠӘБЕРЛЕГЕ, бронза быуаты археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 2‑се мең йыллыҡтың 3‑сө сирегенә ҡарай. Дәүләкән ҡ. төньяҡ-көнсығыш ситендә урынлашҡан. 1962 й. БДУ экспедицияһы (етәксеһе Г.И.Матвеева) тарафынан асыла һәм өйрәнелә. Ҡурғанлы ҡәберлектәр иҫәбенә инә. Тупраҡ өйөп яһалған 6 ҡурғандан (диам....
ДӘҮЛӘКӘН КИРБЕС ЗАВОДЫ
ДӘҮЛӘКӘН КИРБЕС ЗАВОДЫ, ЯСЙ. Составы: кирбес (1991 й. нигеҙләнгән), йөҙләү плиткаһы (1996) цехтары. 2010 й. 172 кеше эшләгән. Продукцияһы БР-ҙа һатыла.
1929 й. Ануфрий һөнәрселек-балсыҡтан әйберҙәр яһау производствоһы (1905) нигеҙендә “Красный железняк” балсыҡтан әйберҙәр яһау-кирбес артеле булараҡ...
ДӘҮЛӘКӘН ЙӘМИҒ МӘСЕТЕ
ДӘҮЛӘКӘН ЙӘМИҒ МӘСЕТЕ, 1907 й. тиклем Бәләбәй өйәҙе Этҡол а. (хәҙ. Дәүләкән ҡ. эсендә) ошо ауыл кешеләре тарафынан сауҙагәрҙәр Н.Ғ.Кәримов, ағалы‑ҡустылы А. һәм М. Үтәмешевтәр аҡсаһына төҙөлә. БР Диниә назараты ҡарамағында. Мәсет (25,0×12,9×4,8 м) бер ҡатлы, 2 яҡлы ҡыйыҡлы; стенаһы аҡ таштан һалынған...
ДӘҮЛӘКӘН ИГЕН ПРОДУКТТАРЫ КОМБИНАТЫ №2
ДӘҮЛӘКӘН ИГЕН ПРОДУКТТАРЫ КОМБИНАТЫ №2, он, ҡатнаш мал аҙығы һ.б. етештереү пр‑тиеһы. 1905 й. “Якорь” тирмәне булараҡ ойошторола, 1908 й. файҙаланыуға тапшырыла (хужалары: А.Петерс, Г.Пеннер, Г.Тиссен; 1920 й. һуң национализациялана). 20‑се йй. аҙағынан “Союзхлеб” берекмәһе Башҡ‑н өлкә контораһының...
ДӘҮЛӘКӘН ИГЕН ПРОДУКТТАРЫ КОМБИНАТЫ №1
ДӘҮЛӘКӘН ИГЕН ПРОДУКТТАРЫ КОМБИНАТЫ №1, ЯСЙ. Иген һәм май биреүсе культуралар орлоғон әҙерләү, һаҡлау һәм эшкәртеү эштәрен башҡара. Составына: 2‑се (1976 й. нигеҙләнә) һәм 3‑сө (1989) элеваторҙар, 4‑се тирмән з‑ды (1989) инº. 2010 й. 180 кеше эшләгән. Продукцияһы БР‑ҙа һәм РФ‑тың башҡа төбәктәрендә,...
ДӘҮЛӘКӘН БАШҠОРТ ГИМНАЗИЯ-ИНТЕРНАТЫ №3
ДӘҮЛӘКӘН БАШҠОРТ ГИМНАЗИЯ-ИНТЕРНАТЫ №3, 1936 й. 2‑се башҡ. урта мәктәбе булараҡ нигеҙ һалына, 1940 й. алып тулы булмаған урта мәктәп, 1949 й. — урта мәктәп, 1954 й. — 1‑се тулы булмаған урта Мәктәп м‑н берләштерелгәндән һуң 3‑сө урта мәктәп, 2007 й. — 3‑сө гимназия, 2010 й. хәҙ. статусын ала. Интернаты,...
ДӘҮЛӘКӘН АЯҠ КЕЙЕМЕ ФАБРИКАҺЫ
ДӘҮЛӘКӘН АЯҠ КЕЙЕМЕ ФАБРИКАҺЫ. Күн һәм яһалма материалдарҙан балалар өсөн аяҡ кейеме сығарған. 1941 й. эвакуацияланған Волчанск балалар аяҡ кейеме ф‑каһы нигеҙендә ойошторола. 1960—92 йй. “Башкиробувь” берекмәһе составына инә, 2001 й. алып ДУП, 2004 й. — ААЙ, 2010 й. ябыла. Составына бесеү, тегеү цехтары...
ДӘҮЛӘДИ Ғәлим Абдулла улы
ДӘҮЛӘДИ (Дәүләтов) Ғәлим Абдулла улы [9.4.1936, БАССР‑ҙың Йомағужа Йомағужа р‑ны Сергеевка а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) – 15.4.2016, Өфө, тыуған яғында ерләнгән], шағир. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1968). БДУ‑ны (1960), М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑ты эргәһендәге Юғары әҙәби курстарҙы (Мәскәү, 1977) тамамлаған....
ДӘҮЕШЕВ Асаф Исмәғил улы
ДӘҮЕШЕВ Асаф Исмәғил улы (5.4.1932, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Ахун а. — 16.4.2006, Өфө, тыуған ауылында ерләнгән), хормейстер. РСФСР‑ҙың (1980) һәм БАССР‑ҙың (1970) атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре. Башҡ. муз. уч‑щеһын (1958; А.Н.Болотов класы), ӨДСИ‑не (1976; Л.К. Лаврова класы) тамамлаған. 1958 й. алып Башҡ. филармонияһы...
ДӘҮЕШЕВ Абдулла Мөслим улы
ДӘҮЕШЕВ Абдулла Мөслим улы, А.Тауышев, А.Мөслимов (яҡынса 1731 — 1791, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1794 йәки 1795), Исәт провинцияһы мишәрҙәренән Уложенный комиссия депутаты. Исәт провинцияһы Мөслим а. (Силәбе өлк. Ҡоншаҡ р‑ны) мишәрҙәренән. Мырҙа. 1771 й. алып Исәт провинцияһы ахуны. Комиссияға Ырымбур...
ДӘҮЕШ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
ДӘҮЕШ, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Ҡортлокүл а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 47 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 93 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 529 кеше; 1920 — 539; 1939 — 621; 1959 — 432; 1989 — 230; 2002 — 238; 2010 — 210 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп,...
ДӘРҮИШ
ДӘРҮИШ (фарс. – ярлы, фәҡир), мосолман мистигы, суфыйҙар тәриҡәте (ҡара: Суфыйсылыҡ) ағзаһы. Теге йәки был тәриҡәттә (Бикташиә, Нәҡшбәндиә һ.б.) тороуына ҡарамаҫтан, Д. сәйәхәт итеүселәргә һәм ишан (пир, остаз) етәкселегендә даими торлаҡта көн итеүселәргә бүленә. Д. соц. составы төрлө, йыш ҡына улар...
ДӘРЕСЛЕКТӘР
ДӘРЕСЛЕКТӘР, билдәле бер өлкәлә белем нигеҙҙәрен аңлатҡан китаптар; уҡыу әҙәбиәтенең төп төрө. Йөкмәткеләре нигеҙ һәм төбәк уҡыу программалары м-н билдәләнә; дәүләт белем биреү стандарттары талаптарына ярашлы төҙөлә. Д. уҡыу йорто тибына һәм уҡыусыларҙың белем алыу баҫҡысына тап килергә тейеш. Мәктәп...
ДӘМИНЕВ Дим Абдрахман улы
ДӘМИНЕВ Дим Абдрахман улы (19.6.1942, Чкалов өлк. 2-се Зубочистка а. ‒– 23.4.1994, Өфө, тыуған яғында ерләнгән), шағир, тәржемәсе. БР-ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1992). Яҙыусылар союзы (1982), Журналистар союзы ағзаһы. Ырымбур пед. ин‑тын тамамлаған (1964). 1965— 74 йй. Ырымбур өлк. район һәм өлкә гәз....
ДӘМИНЕВ Рөстәм Риф улы
ДӘМИНЕВ Рөстәм Риф улы (2.6.1972, Стәрлетамаҡ ҡ.), нефтехимик. БР ФА профессоры (2016), техник фәндәр докторы (2006), профессор (2015). БР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (2005), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2016). ӨДНТУ‑ны тамамлаған (1994). 1998 й. алып ӨДНТУ‑ның Стәрлетамаҡ...
ДАЯН Ҡадир Хәким улы
ДАЯН (Даянов) Ҡадир Хәким улы [14.2.1910, Пермь губ. Шадринск өйәҙе Ҡоншаҡ а. (Силәбе өлк. Ҡоншаҡ р‑ны) – 19.10.1975, Өфө], яҙыусы. БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1969). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1938). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1933) Стәрлетамаҡ...
ДАШКОВТАР
ДАШКОВТАР, ағалы-ҡустылы земство эшмәкәрҙәре, меценаттар. Дворяндарҙан. Дмитрий Дмитриевич Д. (25.12.1831 — 1.10.1901, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Благовещен заводы а., хәҙ. БР‑ҙың Благовещен ҡ.), С.‑Петербург ун‑тының тарих‑филол. ф‑тын тамамлаған. 1868—76 йй. Рязань губерна земство йыйылышы гласныйы,...
ДАУЫТОВА Земфира Әхиәр ҡыҙы
ДАУЫТОВА Земфира Әхиәр ҡыҙы (11.11.1955, Октябрьский ҡ.), офтальмолог. Мед. ф. д‑ры (2000). БР‑ҙың атҡ. табибы (2004), РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1999). БДМИ‑ны тамамлаған (1979). 1980 й. алып Өфө күҙ ауырыуҙары ҒТИ‑нда эшләй: 1993 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р, 2001 й. — дир. урынбаҫары, 2002 й. —...
ДАУЫТОВА Дилә Рәхим ҡыҙы
ДАУЫТОВА Дилә Рәхим ҡыҙы (15.2.1908, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Ғәҙелша приискыһы ҡсб — 21.7.1990, Өфө), актриса. БАССР‑ҙың халыҡ артисы (1957). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1946). 1931—33 йй. Башҡ. сәнғәт техникумында, 1933—36 йй. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тында уҡыған. 1925—30 йй. Башҡ. Күсмә...
ДАУЫТОВ Шаһиәхмәт Мөхәмәтдин улы
ДАУЫТОВ Шаһиәхмәт Мөхәмәтдин улы [15.4.1894, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Сермән а. (БР‑ҙың Белорет р‑ны) — 15.11.1937, Өфө], дәүләт эшмәкәре. 1917 й. дек. — 1918 й. окт. һәм 1919 й. июненән РКП(б) ағзаһы. 2 йыллыҡ уҡытыусылар курсын тамамлаған (1925). 1915—17 йй. һәм 1919 й. апр.—июнендә рус армияһында,...
