Список материалов
МУЛДАШ, Учалы р‑нындағы ауыл
МУЛДАШ, Учалы р‑нындағы ауыл, Илсеғол а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 85 км һәм Алтынташ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 26 км алыҫлыҡта Түб. Ирәмәл й. (Мейәс й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 574 кеше; 1920 — 725; 1939 — 626; 1959 — 490; 1989 — 170; 2002 — 146; 2010 — 81 кеше. Башҡорттар йәшәй...
МУЛДАҠКҮЛ, тоҙло күл
МУЛДАҠКҮЛ, Б у л д а к ү л, М у л д а ҡ, Т о ҙ л о к ү л, Йәнгел й. басс. күл, БР‑ҙа иң тоҙло күл, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Әбйәлил р‑ны Михайловка а. көнсығышҡа табан 4 км алыҫлыҡта Урал аръяғы яйлаһының көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан. Күл өҫтө майҙаны 6,2 км2, оҙонлоғо 3,1 км, уртаса киңлеге 2,0 км,...
МУЛДАҠАЙ, Учалы р‑нындағы ауыл
МУЛДАҠАЙ, Учалы р‑нындағы ауыл, Илсеғол а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 74 км һәм Алтынташ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 15 км алыҫлыҡта Мейәс й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 398 кеше; 1920 — 509; 1939 — 460; 1959 — 347; 1989 — 183; 2002 — 243; 2010 — 253 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Ауылға...
МУЛДАҠАЙ, Белорет р‑нындағы ауыл
МУЛДАҠАЙ, Белорет р‑нындағы ауыл, Асы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 148 км һәм Ҡытау-Ивановск т. юл ст. (Силәбе өлк.) К.‑Көнб. табан 65 км алыҫлыҡта Бәҙәреш й. (Ләмәҙ й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 229 кеше; 1920 — 262; 1939 — 287; 1959 — 449; 1989 — 261; 2002 — 226; 2010 —...
МУЙЫЛ
МУЙЫЛ (Padus), роза һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 20 төрө бар, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда ябай М. үҫә. Япраҡ ҡоя торған ағас йәки бейек ҡыуаҡ. Сатыры ҡуйы, йәйенке, ҡабығы һәм ботаҡтары көрәнһыу ҡара төҫтә, аҡһыл һары һабаҡ ауыҙсалары м‑н ҡапланған;...
МУЙНАҠ СӨЛӘЙМӘНОВ
МУЙНАҠ СӨЛӘЙМӘНОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Нуғай даруғаһы Үҫәргән улусы Өмбәт а. (хәҙ. БР‑ҙың Ейәнсура р‑ны) башҡорто. Шул уҡ улустың старшинаһы. 1774 й. апр. Оло Эйек й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйындағы һуғышта подполковник И.Л.Тимашев (ҡара: Тимашевтар) тарафынан...
МУЗЫКАЛЬ ЭТНОГРАФИЯ
МУЗЫКАЛЬ ЭТНОГРАФИЯ, э т н о м у з ы к а ғ и л е м е, халыҡ музыкаһын өйрәнеүгә арналған фәнни дисциплина. Башҡорттарҙың муз. фольклоры т‑да тәүге мәғлүмәттәр иртә Урта быуаттың Европа һәм ғәрәп сәйәхәтселәре һәм миссионерҙары, 18 б. башындағы урыҫ сәйәхәтселәре һәм тикшеренеүселәре отчёттарында тупланған....
МУЗЫКАЛЬ ФЕСТИВАЛДӘР ҺӘМ КОНКУРСТАР
МУЗЫКАЛЬ ФЕСТИВАЛДӘР ҺӘМ КОНКУРСТАР. Музыкаль конкурстар, проф. музыканттарҙың (башҡарыусылар, композиторҙар, коллективтар) алдан иғлан ителгән шарттар б‑са уҙғарылған ярыштары. Башҡортостанда тәүге тапҡыр 1968 й. Өфөлә Ғ.Әлмөхәмәтов ис. призға Респ. йәш йырсылар конкурсы ойошторола (өҙөклөктәр м‑н...
МУЗЫКАЛЬ МИНИАТЮРА
МУЗЫКАЛЬ МИНИАТЮРА, төрлө составтағы башҡарыусылар өсөн тәғәйенләнгән бәләкәй күләмле муз. пьеса. Йыш ҡына ябай 2 йәки 3 өлөшлө, ҡайһы берҙә рондо рәүешендәге формалы була. Башҡ. музыкаһында көнкүреш бейеүҙәренә һәм йыр жанрҙарына (вальс, марш, инструменталь көй, романс) бәйле булған М.м., Европа муз....
МУЗЫКАЛЬ КОМЕДИЯ
МУЗЫКАЛЬ КОМЕДИЯ, комедия сюжетына ҡоролған муз.‑сәхнә әҫәре; опера‑буффа, зингшпиль, комик опера, водевиль кеүек жанрҙарға бүленә; йыш ҡына опереттаның синонимы булараҡ та ҡабул ителә. М.к. опереттанан төп айырмаһы: был әҫәрҙәге күренештәргә бәйле булмаған муз. номерҙарҙың (йыр, хор, инструменталь)...
МУЗЫКА МӘКТӘБЕ №1
МУЗЫКА МӘКТӘБЕ №1, өҫтәмә белем биреү учреждениеһы. Өфөлә урынлашҡан. 1920 й. В.И.Шиманская м‑н М.И.Андржеевскаяның 2 шәхси музыка мәктәптәре нигеҙендә 2‑се баҫҡыс Беренсе Дәүләт музыка мәктәбе булараҡ асыла. 1971 й. алып Н.Сабитов ис. Беренсе Өфө балалар музыка мәктәбе, 1993 й. — Н.Сабитов ис. 1‑се...
МУЗЫКА КОЛЛЕДЖЫ
МУЗЫКА КОЛЛЕДЖЫ. Өфөлә урынлашҡан. 1972 й. Сәнғәт институты эргәһендәге урта махсус музыка мәктәбе булараҡ асыла, 1993 й. алып мәктәп-лицей, 2004 й. — урта махсус Музыка колледжы. Сибай ҡ. филиалы бар (1994). Уҡытыу музыка ҡоралында башҡарыу (бүлектәре: халыҡ оркестры музыка ҡоралдары, тынлы һәм һуҡма...
МУЗЫКА ЙӘМҒИӘТЕ
МУЗЫКА ЙӘМҒИӘТЕ, балаларҙы һәм үҫмерҙәрҙе рухи‑әхлаҡи һәм эстетик яҡтан тәрбиәләүгә булышлыҡ итеү, уларҙы музыка мәҙәниәте ҡиммәттәренә ылыҡтырыу, йәш таланттарға ярҙам итеү, Башҡортостан халыҡтарының фольклорын һаҡлау маҡсатында ойошторолған ижтимағи ойошма. Өфөлә урынлашҡан. 1959 й. майында БАССР‑ҙың...
МУЗЫКА ҒИЛЕМЕ
МУЗЫКА ҒИЛЕМЕ, муз. сәнғәтте төрлө аспекттарҙа (тарихи, теоретик, муз. тәнҡит һ.б.) өйрәнеүсе фән; сәнғәт ғилеменең бер тармағы. Революцияға тиклемге осорҙа Башҡортостанда музыка т‑дағы тәүге мәҡәләләр концерт тормошона арнала. Ситтән килгән музыканттарҙың (татар йырсылары Ф.Латипов, К.Мутыги, С.Әхмәҙиев,...
МУЗЫКА БЕЛЕМЕ БИРЕҮ
МУЗЫКАБЕЛЕМЕБИРЕҮ, музыкаөлкәһендә системалаштырылған белем, күнекмәләрҙе үҙләштереү процесы һәм һөҙөмтәһе; муз. уҡытыуҙы ойоштороу системаһы. Дөйөм (үҙешмәкәр эшмәкәрлек өсөн) һәм махсус (композиторлыҡ, пед., фәнни, башҡарыу эшмәкәрлеге өсөн) М.б.б. айырып йөрөтәләр. Революцияға тиклем Башҡортостанда...
МУЗЫКА
МУЗЫКА, художестволы образды юғарылыҡ һәм эҙмә-эҙмәлек йәһәтенән билдәле бер рәүештә ойошҡан муз. тауыштар һәм шау аша сағылдырған сәнғәт төрө. М. таратыу, пропагандалау, фәнни тикшереү һәм муз. тәнҡит (ҡара: Музыка ғилеме), кадрҙар әҙерләү (ҡара: Музыка белеме биреү) м‑н бергә ижад, башҡарыу һәм үҙләштереү...
МУЗЫКА
МУЗЫКА, художестволы образды юғарылыҡ һәм эҙмә-эҙмәлек йәһәтенән билдәле бер рәүештә ойошҡан муз. тауыштар һәм шау аша сағылдырған сәнғәт төрө. М. таратыу, пропагандалау, фәнни тикшереү һәм муз. тәнҡит (ҡара: Музыка ғилеме), кадрҙар әҙерләү (ҡара: Музыка белеме биреү) м‑н бергә ижад, башҡарыу һәм үҙләштереү...
МУЗЕЙҘАР
МУЗЕЙҘАР (гр. мuseјion — музалар храмы), тәбиғи тарих, матди һәм рухи мәҙәниәт ҡомартҡыларын туплау, һаҡлау, өйрәнеү һәм популярлаштырыу м‑н шөғөлләнгән фәнни, мәҙәни‑ағартыу учреждениелары. Фәнни-тикшеренеү, фәнни‑ағартыу һәм уҡыу-уҡытыу; учреждениеның ойоштороу тәртибенә һәм милек формаһына бәйле...
МӨШТӘРИ Хәмит Мозафар улы
МӨШТӘРИ Хәмит Мозафар улы (22.7.1900, Ырымбур ҡ. — 23.1.1981, Ҡазан), механик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1937), проф. (1938). ТАССР‑ҙың (1940), РСФСР‑ҙың (1965) атҡ. фән һәм техника эшмәкәре. Урта Азия ун‑тын тамамлағандан һуң (Ташкент, 1923) ТАССР мәғариф ХК‑ның Академик үҙәге ғилми секретары (Ҡазан),...
МӨҺИМ ОРГАНИК СИНТЕЗ ПРОДУКТТАРЫ ЕТЕШТЕРЕҮ
МӨҺИМ ОРГАНИК СИНТЕЗ ПРОДУКТТАРЫ ЕТЕШТЕРЕҮ, синтетик спирттар, фенол, ацетон, органик кислоталар, альдегидтар, кетондар, синтетик йыуыу саралары һәм углеводород сеймалынан органик синтездың башҡа продукттарын эшләп сығарыу б‑са нефтехимия сәнәғәте тармағы. Башҡортостанда 20 б. 50‑се йй. үҫешә башлай....
